از فرهنگ معماری تا فرهنگ شهروندی– قسمت اول

۶ مهر ۱۳۹۴ کد خبر : 1033
پذیرفته‌ایم که معماری ظرف زیستن آدمیان است. معماری جامه‌ای است به قاعده و قبای تحرکات و رفتارهای آدمیان در زندگی روزمره ایشان و در تاثیری دوسویه و آشکار. چنانچه کالبد و طرح و ساختارهای آن از یک طرف نظام و نحوه و شیوه زندگی بهره‌بردارانش را دچار تغییر شکل نموده و از طرف دیگر تفکرات و اندیشه‌ها و خواسته‌های مردمان در شکل و صورت معماری موثر شده و آن را پیش می برد.

بدین ترتیب نمی‌توان وضعیت آشفته و نابسامانی را در چهره معماری یک دوران به وضوح دید اما برای رفتارهای فردی و جمعی مردمان آن دوران نگران نشد. وقتی به معماری شکوهمند اصفهان که یادگاری درخشان در تاریخ و فرهنگ سرزمین ماست، نگاه می‌کنیم و آن حد بی‌نهایت از نظم و آرامش و اقتدار و قاعده‌مندی را می‌بینیم دیگر چندان غریبه نیست که از سمتی دیگر یادگارانی ارجمند از تفکر و خردمندی چون ملاصدرا و شیخ بهایی و میرفندرسکی را برخاسته از همین دوران شاهد باشیم.

در روزگار اکنون نیز معماری ما در چالش‌هایی افتاده و فراز و فرودهایی را از سر می‌گذراند که هر چه سریعتر و ای بسا با نگرانی و شتاب باید به فکر آسیب‌زدایی آن باشیم و بدانیم که هر تاخیری در این امر بی‌گمان موجب تسری و انتشار این تشتت در شکل زندگی روزمره ما خواهد شد.

امروز معماری ما وضعیت عجیب و قابل‌توجهی یافته است، از یک سو نشانه‌هایی از بلوغ و جوانه‌هایی از تعالی در تولیدات معماری نسل سوم و چهارم دانش‌آموختگانش دیده می‌شود که با خرسندی، امیدبخش حضور اندیشه‌هایی پویا و موثر برای فرداست و از سوی دیگر مشهوداتی از غریبگی و بی‌توجهی و ولنگاری در آن یافت می‌شود که جای نگرانی بسیار دارد.

معماری امروز در اولین قدم گونه‌ای از ناراضی بودن نسبت به حق خود را نشان می‌دهد، قوانین و قواعد فرادست در طرح‌های شهری و ضوابط کمیتی ساختمان مکرر توسط معماری مورد تعرض قرار می‌گیرد، معماری به حقوق خود در ابعاد و اندازه‌های سطح اشغال، ارتفاع ساختمان و میزان پیشروی در جهات مجاز قانع نمی‌شود.

معماری شهرهای ما، امروز تنها و تنها خود را می‌بیند و نه بهایی به حقوق قانونی شهر اعم از ضوابط و مقررات شهرسازی می‌گذارد و نه بهایی به حقوق اخلاقی همشهریانش می‌دهد. چنانکه کمترین هماهنگی و همراهی را با نمای شهری و ساختمان‌های مجاور به لحاظ فرم و بافت بصری به انجام نرسانده و بر آن استوار نمی‌گردد.

این اتفاقات در معماری امروز ما خبرهای ناگواری دارد، آنکه اندکی بر احوال معماری امروز ما نگران باشد، به هنگام رانندگی و تجاوز به حقوق ترافیکی شهروندان و تصادفات جاده‌ای یا مشاهده وقایعی نظیر مفسده‌های مالی و اقتصادی گویی واقعه را از قبل در آیینه معماری پیش‌بینی کرده بود و مصادیق دیگر و بسیاری که بر این موضوع جاریست.

به نظر می‌رسد سامان‌دهی به این خودمحوری و خودبینی در معماری امروز ما ضرورتی باشد که اگر به تاخیر افتد، دیگر تنها چهره معماری را به سوی ویرانی بیشتر نخواهد برد، که می‌تواند شیوه زندگی ما را با آسیبی چندباره بیازارد.

این بی‌توجهی به ذات و نهاد فطرت انسانی در اجزاء داخلی معماری نیز مکرر در حال نمایش است، معماری در اجزاء درون ساختمان نیز از بی‌توجهی به مصرف انرژی و الگوی مصرف منابع تا نادیده انگاشتن نظامات ابعادی و استانداردهای رفتاری آدمی پی‌درپی دچار خطا می‌گردد و همه این‌ها را باید به مثابه هشداری جدی دانست که اگر چاره نشود بی‌شک آثار زیانبارش در صورت و شکل‌های بی‌شمار دیگر هویدا خواهد شد. در قسمت بعدی این مقاله به چراغ راه‌هایی که در زدودن و درمان این بیماری موثر است، نگاهی خواهیم داشت.

 

عضو هیئت علمی دانشگاه معماری

نایب رئیس گروه معماری سازمان نظام مهندسی

 

« منبع خبری : دنیای اقتصاد » آخرین ویرایش : ۶ مهر ۱۳۹۴, ۱۰:۳۹


نظر سنجی دنیای اقتصاد

اخبار تصویری

پیشخوان خبر

یادداشت ها