مسائل محیطزیست در نواحی شهری: شهرها به مثابه یک سیستم هستند؛ منابعی وارد سیستم میشود و در جریان فرآیندهای شهری مورداستفاده قرار میگیرد و خروجیهایی را تولید میکند؛ به دلیل مقیاسبندی بزرگ کلانشهرها میزان استفاده از منابع، خارج از آستانههای قابل تحمل محیط است و انواع آلودگی و تخریبهای زیستمحیطی را در نواحی شهری به دنبال دارد. در پاسخ به نیاز جمعیت کلانشهرها به زمین برای مسکن و ...، زمینهای مرغوب پیرامون شهرها تغییر کاربری مییابند و توسعه میان افزایش شهری و افزایش تراکم با تخریب درختان و باغهای درون و پیرامون شهری همراه میشود. این درختان ریههای شهر را میسازند و با قطع آنها تنفس شهری و احیای هوای شهری با مشکل مواجه میشود. الگوی توسعه تکهسته در بیشتر شهرها مشکلات زیستمحیطی و آلودگیها را تشدید کرده است. هسته شهر محل فعالیت در شهرها محسوب میشود و برای جابهجایی جمعیت بین مرکز و پیرامون سیستم حملونقل پاک با محدودیت همراه است، بنابراین بیشتر افراد از خودروی شخصی استفاده میکنند و آلودگیهای شدیدی ایجاد میشود. تولید خودروهای با تولید آلاینده بالا مشکلات زیستمحیطی این شهرها را تشدید میکند. به این باید حجم دود و گاز تولیدشده از فعالیتهای شهری باید آلودگی سیستمهای گرمایشی و سرمایشی، فعالیت کارخانهها و ... را نیز اضافه کرد.
زبالههای شهری یکی از منابع عمده آلاینده محیطزیست است که بخشی قابلتوجهی از آن دفن میشود؛ بخشی از زباله دفنشده بهصورت گاز مجددا وارد هوا میشود؛ همچنین زبالهها مقدار زیادی شیرابه تولید میکنند که در صورت نفوذ منجر به آلودگی آبهای زیرزمینی میشود. از سویی دفن زباله نیز منجر به تخریب زمین و آلودگی خاک میشود؛ براساس استانداردهای بینالمللی این زمینها معمولا برای توسعه فضاهای سبز اختصاص مییابند اما تا سالیان متمادی امکان استفاده از آنها وجود ندارد و در صورت نبود سامانههای مناسب برای مدیریت شیرابهها و گازها ممکن است نتایج ناگواری را نیز به دنبال داشته باشد.
شهرداری در مقابل ارائه خدمات، نیاز به منابع مالی مستمر و دائمی دارد تا هزینههای جاری و عمرانی شهری را تأمین کند و مبالغی را بهعنوان عوارض دریافت میکند. محدودیت منابع مالی شهرداریها را با مشکلاتی مواجه ساخته و آنها را به سوی منابع درآمدی میکشاند که در بلندمدت پایدار و قابلاتکا نیست و توسعه پایدار شهری را به خطر میاندازد. فروش تراکم و تغییر کاربریها نمونههایی از آن است. فروش تراکم نوعی تجاوز به حقوق شهروندی و تشدید آلودگیهای زیستمحیطی است. افزایش تراکم به معنای افزایش تراکم جمعیت، افزایش تراکم خودرو و افزایش تقاضا برای پارکینگ و عرض معبر است. تغییر کاربری و دادن مجوزهای تجاری در حاشیه معابر اصلی شهر نیز منجر به چنین نتایجی میشود. ساخت یک مجتمع تجاری باعث افزایش حجم تردد در برخی معابر میشود. علاوه بر مباحث نیاز به پارکینگ و کمبود آن در شهرها تصور کنید در نتیجه ایجاد یک مجتمع تجاری در حاشیه خیابان ترافیکی که تولید میشود تأخیر در حرکت و توقف در تقاطعها را ایجاد میکند؛ خودروها در حال تولید و انتشار گاز هستند و توقف بیشتر آنها آلودگی بیشتر هوا و افزایش دمای شهر را به دنبال دارد. به عبارتی فروش تراکم و تغییر کاربریها مترادف با گسترش آلودگیهای بیشتر و تشدید مشکلات شهری است و در بلندمدت هزینههای اجتماعی و زیرساختی شهر را افزایش خواهد داد.
- آسیبهای اجتماعی: شهر فقط کالبد نیست بلکه مکانی برای فعالیت و سکونت است؛ رشد شهرها مسائل و آسیبهای اجتماعی متعددی را بهدنبال خود آورده است. دوقطبی شدن کلانشهرها و عدالت دسترسی به خدمات و تسهیلات شهری، سرانه استفاده از منابع در داخل شهرها متعادل نیست. بخشهای مرغوبتر شهر جذابیت بیشتری داشته و سرمایهها و منابع را به سمت خود جلب میکند اما بخشهای ضعیفتر در جذب این منابع ضعیف هستند. مشکلات روحی، افسردگی، فقر، فحشا، جرم و جنایت و... پدیدههایی هستند که بیشتر شهرها با آن مواجه هستند البته توزیع و پراکندگی آنها در شهرها برابر نیست.
رشد جمعیت شهری، پدیده حاشیهنشینی را برای شهرها ایجاد کرده است؛ حتی پیرامون بسیاری از کلانشهرهای کشور، روستاها به عنوان خوابگاه جمعیت شهری تبدیل شده که از پس هزینههای شهری برنمیآیند و به دنبال مسکنی ارزانتر در پیرامون کلانشهرها میگردند در نتیجه این فرآیند، مشکلات شهری به فضاهای پیرامون آنها نیز کشیده میشود.
در شهرها انواع فعالیتهای اقتصادی، تولیدی و بازرگانی صورت میگیرد. با رشد شهرها و افزایش جمعیت، تقاضا برای انواع کالاها و خدمات شکل میگیرد و این خود باعث تنوع بخشیدن به فعالیتها و کالاها و اشتغالزایی میشود و خود عامل مهمی در جذب بیشتر جمعیت جویای کار است.
برای مدیریت پایدار شهری نیازمند بازنگری مجدد در روشها، مشارکت شهروندان در مدیریت شهری، پایش شهری، سیستم جامع مدیریت شهری و درونزا کردن توسعه شهری هستیم.
دانشیار دانشگاه تهران
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .