شهر مقدس مشهد بهواسطه وجود بارگاه ملکوتی هشتمین امام شیعیان حضرت امام رضا (ع) از گذشته تا کنون، همواره مورد توجه خیل مشتاقان و علاقهمندان اهل بیت عصمت و طهارت (ع) به شمار میآمده است. از دیرباز تاکنون، بهطور معمول شهرها و مناطق دارای جاذبههای توریستی مکانهایی پررونق از لحاظ اقتصادی بهحساب میآمدهاند که برخورداری از این جاذبهها زمینهساز حضور صنعتگران و هنرمندان در آن نواحی شده است. حضور این قشر از مردمان در هر منطقه در کنار اعتلای فرهنگی، خود منجر به رونق گردشگری و کانونهای اقتصادی شده و به تبع آن بازارهای گوناگون پدید آمدهاند. عمده خرید مسافران و گردشگران که از آن با عنوان سوغاتی و تحفه آن دیار یاد میشود، از همین بازارها بوده و آوازه برخی گستره جهانی یافته است.
سوغاتِ زیارت، کالایی فرهنگی
خرید سوغاتی که یکی از رسوم متداول میان اکثر گردشگران هر منطقه است، در اینجا اما حال و هوای دیگری به خود گرفته است. برخورداری از عاملی قوی همچون وجود مرقد مطهر ثامنالحجج (ع) که خود موجبات حضور میلیونها زائر داخلی و خارجی را فراهم آورده، باعث شده تا رسم خرید سوغاتی سمتوسویی متفاوت پیدا کرده و اجناس خریداری شده نه به چشم یک کالای معمولی که بیشتر به چشم کالائی متبرک نگریسته شود. رشد روزافزون آمار گردشگران و مسافران به مشهد و افزایش نرخ کوچ مهاجرانی که سودای تجارت آنها را به اینجا کشانده، سبب شکلگیری کانونهای اقتصادی مهم در این شهر و نیز ایجاد بازارهایی از جمله در مناطق و خیابانهای مجاور و منتهی به حرم مطهر این امام همام شده است.
بازار امام رضا (ع)
از جمله این بازارها که قدمتی نزدیک به نیمقرن را در کارنامه خود دارد، میتوان به بازار امام رضا (ع) اشاره داشت. این بازار که در تداول عامه مردم به بازار رضا شهرت یافته در سال 1354 ه.ش و در پی گسترش بافت اطراف حرم مطهر، در ضلع شرقی خیابان تهران یا امام رضای فعلی در دو طبقه و زیربنائی بالغ بر 2300 متر مربع احداث شد. این بازار که در نزدیکترین نقطه نسبت به حرم مطهر رضوی قرار گرفته، از ضلع شرقی میدان بیتالمقدس (فلکه آب) تا میدان 17 شهریور ادامه یافته که این مسیر، امتدادی بالغ بر سه کیلومتر را دربرمیگیرد. نکتهای که در ایجاد بازارهای فعلی تا حد زیادی از آن غفلت شده، بهرهگیری از معماری ایرانی-اسلامی به عنوان یکی از عوامل جذب گردشگر میباشد. با این همه بازار امام رضا (ع) که سنگبنای آن به 40 سال پیش بازمیگردد، توانسته ضمن بهره بردن از معماری ایرانی–اسلامی به یکی از زیباترین بازارهای ایرانی تبدیل شود که در خود نشانههایی از این نوع معماری را بروز داده و سالانه پذیرای میلیونها گردشگر خارجی و داخلی از اقصی نقاط ایران و جهان است.
موقعیت مکانی خوب عاملی در جهت جذب بیشتر گردشگر
از لحاظ موقعیت مکانی نیز، این بازار با واقع شدن در یکی از حیاتیترین خیابانهای مشهد از نظر تردد مسافران، پتانسیل بالایی برای جذب گردشگر دارد. اگرچه در سالهای اخیر رشد کمی و کیفی بازارها در مشهد آمار مورد قبولی را داشته با این حال نزدیکی به حرم مطهر امام رضا (ع)، از سویی و از سوی دیگر قدمت نسبی این بازار در مقایسه با سایر رقبای آن، موجب شده تا این بازار همچنان گزینه اول خرید در اذهان مسافرانی باشد که ضمن بهره بردن از فیوضات معنوی و لذت بردن از جاذبههای گردشگری مشهد، در پی تهیه سوغاتی برای عزیزان خود هستند.
موقعیت مکانی خیابانی که این مجموعه در آن واقع شده، یعنی خیابان منتهی به ترمینال مسافربری مشهد و نیز نزدیکی نسبی با فرودگاه باعث رشد و گسترش پدیده هتلداری و ایجاد هتلها و مهمانخانههای متفاوت در این خیابان شده است که همین مساله عامل اصلی اشتهار و معروفیت مجموعه بازار امام رضا (ع) است. عاملی که نبایست به راحتی از کنار آن گذشت چرا که از گذشته تا کنون بازار و تجارت، پیوند نزدیکی با زیارت و مذهب در این شهر داشته و دارد.
بازار امام رضا (ع)؛ نقطه کانونی اتصال فرهنگ، صنعت، مذهب و تجارت در مشهد
اگرچه امروزه مسافران و گردشگران متعددی به مشهد آمده و با کولهباری از معنویت و نشاط راهی دیار خود میشوند، اما آنچه که در این میان اهمیت درخوری داشته و دارد ذکر این نکته است که تا چه حد میتوان از این پتانسیل بالا جهت رساندن پیام فرهنگی شهر مشهد به سایر نقاط بهره برد.
گزافه نخواهد بود اگر یکی از عوامل پیامرسان در هر شهر و دیار را کالایی بدانیم که مسافران به عنوان تحفه و سوغات با خود به شهر و سرزمین خود میبرند. مشهد به عنوان کلانشهری مذهبی که از داشتن سایر جاذبههای گردشگری و توریستی نیز بیبهره نمانده، استعداد و توانایی آن را دارد که ضمن جذب گردشگران از طیفها و سلایق گوناگون بتواند در زمینه ابلاغ پیام فرهنگی پیشگام و پیشرو در کنار سایر شهرهای و مناطق گردشگری ایران قرار گیرد و این امر میسر نمیگردد مگر با تقویت و حمایت صنایع بومی و گردشگری فعال.
بازار به عنوان مکانی که در آن هر روزه شاهد تردد گسترده گردشگران و مسافران زیادی هستیم، در کنار سایر مقولههای فرهنگساز نقشی کلیدی داشته و دارد. در این بین بازار امام رضا(ع) با توجه به مواردی که در بالا ذکر آن رفت، نقشی اساسیتر دارد.
بازار امام رضا (ع)، ذیر ذرهبین
سوغات هر شهر معمولا کالاهایی محسوب میشود که یا تولید داخل آن شهر باشد و یا تولید هنرمندان آن منطقه. با این همه در مورد شهری مانند مشهد که تعامل و تقارب فرهنگی اقوام گوناگون در آن متجلی است شاید بتوان کمی با دیده اغماض نگریست. در این شهر به دلیل مرکز استان بودن طی سالیان متمادی محلی برای عرضه کالا از سایر نقاط نیز محسوب میشده است که همین امر به مرور آن را تبدیل به محلی برای خرید و فروش عمده برخی کالاها و محصولات تولید شهرهای اطراف نیز بدل ساخته است و در بازار امام رضا(ع) به خوبی شاهد این امر هستیم.
در طبقه نخست این بازار عمدتا مشاغلی قرار دارد که بیشتر اقلام آن را کالای مصرفی و تجاری تشکیل میدهد. اگرچه این روزها بازار واردات از چین این ناحیه را نیز بینصیب نگذاشته اما با این همه قسمت عمده کالاهای عرضه شده در این طبقه را میتوان محصولات داخلی دانست که در حال رقابتی سخت با سایر رقبا هستند. از جمله این محصولات میتوان به اقلامی چون زرشک، زعفران، مهر، سجاده و عطر اشاره داشت که بعضا چنانچه گفته شد بر اثر وارادات مشابه چینی آن در حال و روز خوبی به سر نبرده و نیازمند توجه و اهتمام بیش از پیش مسئولان مربوطه هستند. سایر کالاهایی که در این طبقه به مسافران و گردشگران عرضه میشود شامل مواردی است که در آن کمتر نشانی از هویت فرهنگی و مذهبی شهر مشهد میتوان یافت، اقلام وارداتی مصرفی که فاقد هرگونه مولفه فرهنگساز بوده و صرفا ابزاری جهت تامین هزینههای سرسامآور اجاره سرقفلی در این بازار هستند.
در طبقه دوم اما موضوع کمی متفاوتتر از آنچه که در طبقه همکف میگذرد، جریان دارد. این طبقه که در سالهای نخست با کمترین اقبال از سوی خریداران مواجه شده بود این روزها مکانی است در اختیار تولیدکنندگان، بازرگانان، صنعتگران و هنرمندان مشهد که توانستهاند بازار را به معنای واقعی آن محلی جهت تولید و ارائه آثار فرهنگی، هنری و تجاری خود مبدل سازند. در این طبقه عمدتا هنرمندان فیروزهتراش، انگشترساز، و سایر مشاغل هنری و نیز بنکداران طلا، فروشندگان و تاجران زعفران و زرشک، تولیدکنندگان پرچمها و نمادهای مذهبی و سایر تولیدکنندگان و تاجران عمده قرار دارند. اگرچه بنا بر اصلی که از ابتدا رعایت شده فعالیت هرکدام از این اصناف در بازارهای خاص متمرکز شده با این حال در موارد مختلف هرکدام از این مشاغل خود را به بازار خاص محدود نکرده و در هر کجا از این بازار میتوان شاهد فعالیت هریک از این حِرَف بود.
مشاغل نوپا و درآمدزائی مالی
در کنار مشاغل یادشده در بالا هرساله مشاغلی جدید رونق گرفته و به تنوع و میزان آنها افزوده میشود. بهعنوان مثال در سالیان اخیر در کنار حرفههایی چون فیروزهتراشی و عقیقتراشی، هنر حکاکی بر روی سنگ که پیش از این نیز بهطور محدود در برخی نواحی بدان مبادرت میشد، رشد و رونق بسزائی یافته و کمتر فروشگاهی را میتوان یافت که از نمونه آثار هنرمندان عمدتا جوان و خوشذوق فعال در این عرصه بیبهره بوده باشد. جالب آن که بیشتر مشتریان این هنر را افرادی از کشورهای حوزه خلیج فارس تشکیل داده و همین امر ارزآوری خوبی در حوزه گردشگری و تجارت داشته است.
همچنین در پی تحولات اجتماعی و سیاسی رخداده در سالیان اخیر، شاهد رشد روزافزون هیأتهای مذهبی در سطح مشهد و شهرستانهای اطراف هستیم که این رشد موجب رونق مشاغلی همچون پردهدوزی شده است. این حرفه که از قدیم در شهر مشهد وجود داشته اینک و در پی استقبال روزافزون مردم، کانون اشتغال خود را در مجموعه بازار امام رضا (ع) قرار داده که مراجعات فراوان دوستداران و مشتاقان اهل بیت (ع) به این بازار جهت سفارش و خرید غیرقابل انکار است.
بازار و سیاستهای مناسب جذب گردشگر
توجه به نیاز مسافران و برآورده کردن خواستههای اساسی آنان در زمینه خرید و تهیه کالا همواره عاملی مهم در زمینه جذب گردشگر و افزایش ضریب نفوذ فرهنگی در سایر مناطق محسوب میگردد. این مساله نیازمند آن است که با دقت فراوان از سوی مسئولان امر مورد واکاوی قرار گرفته تا هرچه بهتر بتوان دل مسافران و گردشگران متعدد داخلی و خارجی را به دست آورده و از این طریق به ایجاد اشتغال و افزایش بهرهوری ملی دست یافت.
بازار امام رضا (ع) در این سالها توانسته ضمن اخذ مواد خام اولیه که عمدتا تولید داخل بوده به افزایش اشتغال و بهرهوری دست یافته و نیز با جذب هرچه بیشتر گردشگران و مسافران به سوی خود، به رونق شهری کمک نماید.
اگرچه این روزها راضی نگاه داشتن سلائق گوناگون در زمینه گردشگری امری دشوار و گاه حتی غیرممکن مینماید، با این حال به جرات میتوان گفت مجموعه تجاری بازار امام رضا (ع) توانسته به خوبی از پس این مهم برآمده و هیچ مسافری را دست خالی روانه شهر و دیار خود نسازد.
| چرا تنها کاندیدای اتاق مشهد رای نیاورد؟ |
|---|
| رونمایی از کلید دار جدید اتاق مشهد |
| ترمز تورم مسکن در مشهد |
| موانع بزرگ مبادلات مهندسی |
| فرصت رونق هتلهای مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .