کمبود اعتبار مهمترین مشکل توسعه و عمران شهرستان‌ها

این شهر در صدر اسلام با نام جنابد به تمدن کهن راه یافته و به استناد نوشته‌های تاریخ‌نگاران و جغرافی‌نویسان از اعتبار و اهمیت خاصی برخوردار بوده است.

از اهمیت تاریخی گناباد در سطور فوق گفته شد تا بتوانیم به شهری ورود کنیم که دارای پیشینه است. بتوانیم از جزئیات شهری بگوییم که این روزها مشکلات متعددی دارد و برای آن‌ها باید همت کرد. گُناباد مرکز شهرستان گناباد واقع در استان خراسان رضوی است. براساس آمار سال 1390 مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان گناباد 80783 نفر بوده که 0.013 در صد از جمعیت استان را شامل می‌شود. شهرستان گناباد با مساحتي حدود 5902 كيلومتر مربع از نظر موقعيت در طول جغرافيايي 58 درجه و 41 دقيقه و عرض جغرافيايي34 درجه و 21 دقيقه قرار دارد و شهرستان‌هاي همجوار اين شهرستان در شمال، فيض‌آباد و بجستان، مغرب، فردوس و بجستان، مشرق آن خواف و جنوب قائن است. در260 كيلومتري مشهد قرارگرفته است و براساس آخرين تقسيمات كشوري داراي 2 بخش به نام‌هاي مركزي، كاخك، 3 شهر، 4 دهستان و حدود 125 آبادي داراي سكنه است. در هفته‌ای که گذشت با آقای علی تقوی شهردار گناباد به گفت‌وگو نشستیم. آقای شهردار از ظرفیت‌های گناباد برایمان گفتند و از خشکسالی و بحران‌هایی که در شهرستان وجود دارد. اما بحث مهم‌تری هم به میان آمد. نبود کتابخانه مرکزی آن هم در شرایطی که شهرستان گناباد یکی از مهترین شهرستان‌های دانشجویی کشور است. تقوی معتقد است که شهرستان گناباد ظرفیت‌های خوبی دارد و یکی از شهرهایی است که توجه به آن می‌تواند موقعیت‌های مناسبی برای شهرستان فراهم کرد. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

جناب تقوی شهرستان گناباد چه ظرفیت‌هایی دارد؟

شهرستان گناباد همانطورکه در جریان هستید  به عنوان قطب اقتصادی فرهنگی شناخته می‌شود و البته دارای ظرفیت‌هایی از نظر مناطق گردشگری و صنایع دستی است.  ما در شهرستان گناباد 300 اثر شناسایی شده داشته‌ایم که تا به امروز بیشتر آن‌ها در فهرست آثار ملی ثبت شده است و از شاخصه‌های اصلی شهرستان که ثبت جهانی شده است، می‌توان به قنات قصبه اشاره کرد. از طرفی ما در شهرستان مدرسه نجومیه، مسجد جامع عبدالله نوقاب، مرقد علامه بهلول گنابادی و ... را داریم که مکان‌های پربازدید و مهمی هستند. روستاهایی از جنبه تاریخی در اینجا وجود دارند که وجودشان به ظرفیت‌های گردشگری کمک بسیار مفیدی خواهد کرد. از این روستاها می‌توان به روستای گوهردشت و روستای زیبد اشاره کرد. قلعه سفید زیبد هم یکی از مواردی است که می‌شود به آن اشاره کرد. صنایع دستی مثل گلیم‌بافی، سفال‌گری، پارچه‌بافی، معرق و منبت‌کاری در شهرستان وجود دارد که پتانسیل‌های ارزشمندی هستند و می‌توان به آن‌ها اشاره کرد چراکه مردم شهرستان گناباد در این هنرها و صنایع دستی مهارت‌های فوق‌العاده‌ای دارند.

چیزی که بسیار مهم است و در شهرستان گناباد سابقه هزار ساله دارد اما کمتر شناخته شده است «سفال مند» است. سفال مند با مصالح و تزیینات متفاوت به عنوان پدیده‌ای نوظهور از اواخر قرن یازدهم هجری در«مند» رایج شده و بسیار کیفیت خوبی دارد و با شهرهایی مثل یزد، اصفهان و همدان که سفال‌های معروفی دارند برابری می‌کند. البته به دلیل اینکه در بحث تبلیغات و ... زیاد به آن توجه نشده، شناخته شده نیست، در صورتی که ما در این شهر ثبت جهانی قنات قصبه را داریم که بی‌سابقه است. همچنین باید اضافه کنم که شهرستان گناباد در بحث تعداد رشته قنات در کشور کم‌نظیر است و تعداد قناتی که اینجا وجود دارد، بسیار زیاد است.

از بعد گردشگری در شهرستان گناباد برای جذب گردشگر چه کارهایی صورت گرفته است؟

در یکی دو سال اخیر می‌توان گفت اهمیت دادن به بحث گردشگری و ورود و خروج توریسم بسیار مهم تلقی می‌شود و ما هم این مسأله را مدنظر داشته‌ایم چرا که این مسأله از بعد اقتصادی سازنده است و همچنین از لحاظ تولید اشتغال بسیار کمک می‌کند و درآمدزا است. اگر زیرساخت در شهر مهیا شده باشد گردشگر در برخورد با شهر جذب می‌شود و این خیلی خوب است. اقامتگاه‌هایی در شهرستان وجود دارد که گردشگران از لحاظ مکانی برای استراحت مشکلی نداشته باشند. در شهر گناباد، هتل پاسارگاد برای اقامت مسافران وجود دارد. همچنین در شهر بیدخت در فاصله ۵ کیلومتری گناباد نیز مهمان‌سرای جهانگردی، پذیرای مسافران می‌باشد. همچنین پارک‌های شیرین، بسیج، شهر، دانشگاه و ملت از جمله پارک‌های نسبتاً مناسب برای شب‌مانی مسافران است. به‌طورکلی می‌توان با بهره‌برداری از آثار تاریخی، برای جذب گردشگران از آن‌ها استفاده کرد که به‌عنوان نمونه می‌توان به قلعه عمرانی که یک مجموعه کامل از عناصر معماری کویر است _که شامل آب‌انبار، بادگیر و... می شود_ اشاره کرد و باید به آن به عنوان یک اثر تاریخی قابل‌توجه رسیدگی بیشتری شود.

 حتی ما امروزه می‌توانیم از آب‌انبارها در موارد دیگری استفاده کنیم که برای گردشگران جذابیت داشته باشد  و این‌ها مواردی است که می‌تواند برای جذب گردشگر با توجه به محل قرارگیری شهرستان گناباد مهم باشد. فکر می‌کنیم در گناباد جذب گردشگر بالایی خواهیم داشت و تا به الان گروه‌های گردشگری از فرانسه، اتریش، ایتالیا و ... آمده‌اند و در هفته آینده یک گروه آلمانی از گناباد بازدید خواهند داشت.

 قدمت شهرستان گناباد همانطورکه در شاهنامه و کتب دیگر آمده به سال‌های دور برمی‌گردد. آیا میراث فرهنگی برای حفظ این شهر قدمی برداشته است؟

خوشبختانه در گناباد کارهای زیربنایی انجام شده است و مسأله ثبت جهانی قنات باعث شده که اخیرا پایگاه ثبت جهانی در خود گناباد ایجاد شود و الان افرادی دراینجا حضور دارند که مسائل را پیگری می‌کنند. با توجه به قدمت تاریخی گناباد، تعاملی بین شهرداری و اداره اوقاف و میراث فرهنگی به‌وجود آمده که در موارد بسیاری مرمت و بازسازی شروع شده و ادامه خواهد داشت.

شهرستان گناباد در طول سال‌های اخیر به صورت جدی با بحران خشکسالی مواجه بوده است. چه اقداماتی برای این مسأله انجام شده است؟

مسأله کمبود آب یک مسأله جدی است که باید به آن توجه کرد. ما منابعی در گناباد داریم که می‌توان از این منابع استفاده کرد و مقداری از این کمبود آب را جبران کرد. برای مثال در نظر بگیرید همین قنات قصبه با توجه به شیب زمین حدود ۳۰۰ متر و میزان آب‌دهی آن بیش از ۱5۰ لیتر در ثانیه‌ است اما ما برای تامین آب شرب گناباد از 110 کیلومتری شهر، آب را تامین می‌کنیم که به نظرم درست نیست. از جهتی دیگر مستهلک بودن شبکه همیشه برای ما عوارض و تخریب و نگرانی‌هایی را به همراه داشته است. در دستور کار ما قرار دارد که منبع ذخیره و سامان‌دهی آب را مدیریت کنیم مخصوصا در زمستان که نیاز بیشتری برای ذخیره‌سازی احساس می‌شود تا با مشکلات کمتری روبه‌رو باشیم. شهرداری گناباد در ماه‌های اخیر پیش‌قدم شد و حوض انبارهای قدیمی را شناسایی کرد و ما در حال حاضر 28 حوض انبار قدیمی در دست داریم که با هزینه اندک می‌توان مقوله ذخیره‌سازی آب را اجرایی کرد که این مسأله می‌تواند به آب شرب و فضای سبز شهری کمک کند.

شهرستان گناباد یکی از شهرهای مهم دانشجویی کشور محسوب می‌شود اما با این حال کتابخانه مرکزی در آن وجود ندارد. آیا برای این موضوع فکری شده است؟

شهرستان گناباد از نظر کتابخوان و فضای کتابخانه در استان جایگاه بسیار مناسبی دارد و احداث کتابخانه مرکزی شهر گناباد یکی از نیازهای اصلی کتاب‌خوان‌های این شهرستان است. نبود کتابخانه مرکزی عمده مشکلات اداره کتابخانه عمومی گناباد است كه با وجود 10 مرکز آموزش عالی و 12 هزار دانشجو اين موضوع یکی از دغدغه‌های مهم ما محسوب می‌شود، چراکه تامین نیاز دانشجو برای ما خیلی مهم محسوب می‌شود. شورای شهر این مسأله را مدنظر داشته است و با آستان قدس وارد مذاکراتی شده‌اند تا این مسأله به سرانجام برسد. کارشناس‌های مربوطه آمده‌اند و از شهرستان گناباد بازدید داشته‌اند و چندین منطقه را انتخاب کرده‌اند که ما در تلاش هستیم به زودی روند اجرایی پروسه را طی کنیم.

چه کمبودهای دیگری در شهرستان وجود دارد که نبود اعتبارات باعث شده به آن توجه نشود؟

کمبود اعتبار مهمترین مشکل توسعه و عمران این شهر در زمینه‌های مختلف و موجب کندی اجرای طرح‌هاست. تداوم 17 ساله پدیده خشکسالی این شهر کویری را تهدید می‌کند و به سوی بحران پیش می‌برد لذا باید با توجه بیشتر مسئولان و اختصاص ردیف اعتباری لازم با لای‌بروبی و احیای قنات‌ها از این سرمایه مهم برای رفع معضل کم‌آبی منطقه استفاده شود. بیشتر شهرستان‌ها درحال حاضر با بحران روبه‌رو هستند. بحران منابع اعتبارات. شهر گناباد شهر با قدمتی است.از نظر ساختار شهری در شهرستان گناباد پراکندگی وجود دارد که باعث می‌شود خدمات شهری با مشکل روبه‌رو شود چرا که ساختار شهری پراکنده است. از طرفی مسافر و دانشجو در این شهر زیاد است و با وجود اینکه یک‌سوم جمعیت شهری دانشجو هستند اما مکان مناسبی برای تفریح این عزیزان نداریم که در این زمینه  برای زیباسازی پارک‌ها تندیس تهیه کردیم که می‌توان به تندیس مربوط به جنگ 12 رخ شاهنامه و تندیس ملامظفرگنابادی اشاره کرد. ما در گناباد کنارگذر نداریم و ایجاد کنارگذر نیاز به اعتبارات کلانی دارد که ما مکاتباتی انجام دادیم و امیدواریم به نتایجی برسد. خرابی آسفالت و تعویض چندباره آن، عدم‌زیرسازی متناسب با وسایل سنگین، تردد وسایل سنگین تا 40 تن بار، نامناسب بودن خیابان‌ها و تأسیسات شهری باعث شده که مسیر بلوار معلم، بلوار پاسداران، بلوار عدلت، میدان‎های بسیج، نماز، بلال وگل زعفران  هر از چند مدتی نیازمند بازسازی در زیرسازی و روکش آسفالت باشد.

شهرستان گناباد شهر ورودی و خروجی خراسان رضوی است. از مسئولان خواهش می‌کنم با توجه به خشکسالی‌های چند سال اخیر و مشکلاتی که مردم دارند به این شهر توجه کنند تا مردم کمتر به کلان‌شهرها مهاجرت کنند چراکه اگر موارد رفاهی و اقتصادی تامین شود مردم به کلان‌شهرها نمی‌روند و در گناباد می‌مانند. امیدوارم به این مسائل توجه شود تا مشکلات‌مان کمتر شود.