تنها هنرستان خیریه معلولان کشور، نیازمند توجه خیّران

حمید کیانیان موسس و سرپرست این مجموعه با بیان اینکه حتی سازهای موسیقی را هم به رایگان در اختیار بچه‌ها قرار می‌دهند، می‌گوید ما سعی داریم با تعلیم دادن به این بچه‌ها از آنان نیرویی مولد و با اعتماد به‌نفس بالا بسازیم. کیانیان که پا به‌پای برادران نام‌آشنای خود از سال 50 تئاتر کار می‌کند، می‌گوید عاشق بچه‌های معلول است و تمام وقت خود را صرف تعلیم و تربیت بچه‌های معلول می‌کند، وی از طریق این تریبون از تمام خیّران می‌خواهد که در ساختن مکان‌های فرهنگی و هنری برای این بچه‌ها پیش‌قدم باشند. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.

درباره گروه هنری باران بگویید.

گروه هنری باران حدود 8 سال است که فعالیت می‌کند. ما با تئاتردرمانی کارمان را شروع و نمایش‌هایی را تولید کردیم که در اکثر شهرهای مراکز استان‌ها اجرا شده است و اولین و تنها گروه حرفه‌ای در زمینه تئاتر هستیم که توانسته‌ایم این سفرهای فرهنگی را انجام دهیم. مجموعه ما متشکل از 36 معلول دختر و پسر است که حدود 13 نفر از آنان به‌طور حرفه‌ای تئاتر کار می‌کنند،  یک قسمت از کار ما تئاتردرمانی است که با بچه‌های معلول جسمی حرکتی انجام می‌دهیم و آن‌ها را از انسان‌های مصرف‌کننده به انسان‌هایی مولد تبدیل می‌کنیم تا در جامعه خودشان را مطرح کنند، شما می‌دانید تا اسم معلول شنیده می‌شود، همه یاد مراکزی می‌افتند که از این معلولان نگهداری می‌کنند، معلولانی که روی تختی خوابیده‌اند و منتظر غذا و دارو هستند، درصورتی‌که این تصور از معلولان کاملا اشتباه است، معلول انسانی است با توانمندی‌هایی متفاوت، ما سعی می‌کنیم به آنان تفهیم کنیم که معلول نیز توانمندی‌هایی دارد اما نوع و شکل توانمندی‌اش فرق می‌کند.

از اقدامات و فعالیت‌هایی که در این موسسه انجام می‌شود، بگویید.

 یکی از کارهای مهمی که ما انجام می‌دهیم با سه هدف تغییر باور من نمی‌توانم، تغییر نگاه مردم از ترحم به احترام و آشتی مردم با معلولان و معلولان با مردم است، چون ما همیشه می‎گوییم معلولان از جامعه قهر کرده‌اند  و جامعه آنان را طرد کرده است، معلولان به‌خاطر عدم‌بسترسازی مناسب شهری و نگاه ترحم‌آمیز مردم نمی‌توانند در شهر تردد کنند، ما در مشهد یک اتوبوس که معلولان را جابه‌جا کند، نداریم، مثلا از میدان سیدرضی تا چهارراه ایرج‌میرزا  یک فرد ویلچری نمی‌تواند 50 متر حرکت کند، درصورتیکه ما قانون خاص معلولان را داریم که باید فضای شهر برای معلولان مناسب‌سازی شود وگرنه شهرداری حق ندارد به ساختمان‌ها پایان کار بدهد، اما متاسفانه گویا هیچ یک از این قوانین اجرا نمی‌شود، وسایل تردد معلولان در شهر نیمه‌بهاست اما آیا شما این وسایل نقلیه را تا به‌حال دیده‌اید؟ ما در ایران  وسیله‎های حمل‌ونقل معلولان را داریم اما هنوز رنگش را هم ندیدیم، از زمانی هم که به لطف آقای احمدی‌نژاد، شرکت‌های هواپیمایی خصوصی شد هیچ هواپیمایی به این بچه‌ها خدمات رایگان یا  نیمه‌بها نمی‌دهد، به‌جز ایران ایر که آن هم به تمام شهرها پرواز ندارد، این تنها بخشی از مشکلات است. مشکل دیگر این بچه‌ها این است که شرکت‌های بیمه به‌خاطر ریسک بالا معلولان را بیمه نمی‌کنند و آنقدر از این‌دست مشکلات وجود دارد که خیلی‌ها جرات نمی‌کنند با این معلولان به جایی بروند. وقتی به معلول فشار بیاید او با جامعه قهر می‌کند و  آشتی‌اش تنها با توانمندسازی آن معلول رخ می‌دهد و اینکه به این باور برسد او هم حق زندگی دارد. مهم‌ترین کاری که ما انجام می‌دهیم تلاش در راستای توانمند‌سازی معلولان است، ما هفته‌ای یک بار بچه‌ها را به پارک می‌بریم و با بردن آنان در شهر سعی می‌کنیم آنان را از انزوا خارج کنیم، خرداد ماه امسال قلعه هزارپله رودخان را با همین بچه‌ها طی کردیم که اولین معلولانی بودند که این پله‌ها را بالا رفتند و این حرکت به ثبت ملی هم رسید. ما با اقدامات این چنینی سعی در تغییر نگرش مردم داریم. یکی دیگر از اقدامات ما اشتغال‌زایی برای بچه‌های معلول است، ما به آنان می‌گوییم که به‌عنوان یک انسان باید زندگی شاد، مولد و پویایی داشته باشند نه اینکه یک مصرف‌کننده صرف باشند، ما به آنان امکانات و مواد اولیه برای تولید صنایع دستی می‌دهیم و بعد هم محصولات آنان را در بازارچه‌هایی که برایشان ایجاد می‌کنیم، می‌فروشیم.

آیا تا به‌حال در تئاتر شهر مشهد هم اجرا داشته‌اید؟                                                      

ما در اکثر شهرهای ایران اجرا داشته‌ایم اما هنوز اداره کل ارشاد مشهد این اجازه را به ما نداده است که در شهر خودمان به روی صحنه برویم. ما هر شهری که می‌رویم امکانات رایگان ارشاد در اختیار مان قرار می‌گیرد، در مشهد هم صحبت‌هایی شده است و احتمالا تا اوایل اسفند این امر اتفاق می‌افتد. در ایران تنها گروهی که کار حرفه‌ای تئاتر می‌کند بچه‌های تئاتر باران هستند، در روز جهانی معلولان در ایران، با وجود این همه گروه تئاتر از گروه ما دعوت شد تا در حضور مسئولان کشوری اجرا داشته باشیم یا در تئاتر خیابانی تهران تنها گروهی که از کل ایران دعوت شد تا کار تئاتر انجام دهد بچه‌های ما بودند؛ این نشان از این دارد که بچه‌های تئاتر باران در رأس یک قله ایستاده‌اند که از لحاظ توانمندی از بقیه گروه‌ها موفق‌تر عمل کرده‌اند، دلیل آن هم این است که بچه‌های ما توانمندی و اعتماد به‌نفس خودشان را بازیافته‌اند و مثل یک انسان عادی زیست می‌کنند آن‌هم علی‌رغم تمام مشکلاتی که برای آنان وجود دارد.

آیا زمان اجرای تئاتر برای معلولان تنها در جشنواره سالیانه است؟

بله، در ایران اجرای گروه معلولان فقط سالیانه در جشنواره معلولان است و هیچ گروه معلولی به‌جز گروه باران این جرأت را نداشته که به‌طور مستقل در سایر شهرها حاضر شود و نمایش اجرا کند، انتقادی که من به این جشنواره‌ها دارم این است که  معمولا در این جشنواره‎ها به همه گروه‌ها جایزه می‌دهند با این توجیه که معلول هستند و این نگاه ترحم‌آمیز همواره وجود دارد. یکی از اعتراض‌های من این بوده که چرا جشنواره معلولان را از بقیه افراد عادی جدا کرده‌اند؟ نباید این تبعیض وجود داشته باشد و حداقل باید اجازه دهند برگزیدگان جشنواره تئاتر معلولان در جشنواره فجر حضور یابند که متاسفانه این اتفاق نمی‌افتد. ما سعی می‌کنیم به همه نشان دهیم که معلولان هم انسان هستند اما با شکل و ظاهری متفاوت.

تا به حال چه نمایش‌هایی را اجرا کرده‌اید؟

نمایشی به نام «پرنده و فیل» که 360 بار اجرا شده است، نویسنده این داستان برادرم داوود کیانیان است و من کارگردانش بوده‌ام. فکر می‌کنم در اواخر دی‌ماه این نمایش را بازهم اجرا خواهیم کرد و پرونده‌اش بسته خواهد شد. قرار است از اوایل سال 95 نمایش جدیدی را کار کنیم.

شما به‌عنوان موفق‌ترین گروه تئاتردرمانی معلولان کشور شناخته شده‌اید، دلیل این موفقیت را چه می‌دانید؟

دلیلش این است که ما با معلولان مثل معلول رفتار نمی‌کنیم، ما با معلولان مثل یک انسان سالم و بدون مشکل رفتار می‌کنیم و سعی می‌کنیم اعتماد به‌نفس از دست‌رفته این بچه‌ها را به آنان بازگردانیم، وقتی یک معلول اعتماد به‌نفس نداشته باشد، دکترای کامپیوتر هم که باشد کاری نمی‌تواند انجام دهد، ما توانمندی این بچه‌ها را شناسایی می‌کنیم و با کمترین آموزش بیشترین جسارت را به آنان می‌دهیم.

گروه تئاتر باران مورد حمایت چه نهادی است؟

ما تحت پوشش بهزیستی هستیم و اولین موسسه خیریه‌ای هستیم که کارهای هنری انجام می‌دهیم. من همین‌جا از خانم دکتر شکیب، مدیرکل سابق بهزیستی خراسان رضوی و آقای دکتر پوریوسف، مدیرکل فعلی بهزیستی استان تشکر می‌کنم که پشتیبان معنوی ما بودند و این امکان را فراهم کردند که ما بتوانیم به این بچه‌ها آموزش‌های هنری بدهیم.

چه شد که کار کردن با معلولان را انتخاب کردید و تمام وقتتان را به این بچه‌ها اختصاص دادید؟

من قبل‌تر هم با بچه‌های زندانی و بهزیستی کار می‌کردم و هیچ وقت با آدم‌های عادی کار نکرده‌ام، شاید چون خودم هم آدمی عادی نیستم (باخنده). تقریبا 10 سال پیش دختری را به من معرفی کردند که نقاش و بازیگر تئاتر بود و بعد از یک حادثه تصادف قطع نخاع شده بود، من برای دیدن این دخترخانم که آن زمان 20 سال داشت به موسسه توانبخشی فیاض بخش رفتم و کم‌کم با تمام هم‌اتاقی‌های این دخترخانم دوست شدم و توانمندی‌های بالقوه‌شان را شناسایی کردم و تصمیم گرفتم با آن‌ها تئاتر کار کنم. بعد از یک سال‌ونیم دوندگی و تلاش نتوانستم کاری انجام دهم و با مخالفت‌های زیادی روبه‌رو شدم. تا اینکه در مجموعه دیگری بعد از هشت ماه که با بچه‌های معلول کار کردم به من گفتند تئاتر هم جنبه اقتصادی ندارد و هم گناه و معصیت است و من را از آن مجموعه بیرون کردند، در نهایت من در زیرزمین خانه‌ام شروع به کار کردم و خیلی سختی کشیدم تا این گروه شکل گرفت.

از افتخارات و جوایزی که گروه تئاتر باران کسب کرده است، برایمان بگویید؟

بچه‌های ما در جشنواره کویر یزد، که قرار بود سه نمایش منتخب شود، موفق شدند با دو نمایش به مرحله کشوری راه یابند همچنین در رشته بازیگری، کارگردانی و طراحی صحنه برگزیده شدیم.