نیم‎نگاهی به عملکرد سازمان صنعت

دی‌ماه سال 92 بود که «فخر موحدی» صندلی خود را در سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی به «راضیه علیرضایی» داد؛ علیرضایی که در هشت سال دولت احمدی‏نژاد به‌عنوان معاون سازمان صنعت استان فعالیت می‎‏کرد، با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و درحالیکه بارقه‏‌های امید برای سکانداری بانوان در مناصب مهم دولتی ایجاد شد، فعالیت خود را در کسوت ریاست این سازمان آغاز کرد.

محمدرضا نعمت‎زاده، وزیر صنعت دولت یازدهم، از همان ابتدا علیرضایی را تنها مردی! توصیف می‎کرد که برای تصدی کرسی ریاست سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی پیدا کرده‌‏اند؛ گویا این تعریف و تمجیدهای نعمت‏زاده از علیرضایی پس از گذشت دو سال‌واندی از فعالیت وی همچنان ادامه دارد و همین تیرماه امسال بود که مشاور رسانه‌‏ای نعمت‌‏زاده که برای حضور در مراسم افتتاح باشگاه دانشگاهی خانه صنعت در دانشگاه فردوسی مشهد سخن می‏گفت، به این نکته اشاره کرد که وزیر صنعت بارها از علیرضایی به‌عنوان یکی از مدیران موفق این وزارتخانه نام برده است؛ با این حال متأسفانه یا خوشبختانه توفیق یا شکست عملکرد علیرضایی را باید با اعداد و ارقام سنجید.

روزنامه «دنیای اقتصاد» که در یکصدوسومین شماره خود در تاریخ 16 شهریورماه سال گذشته، پرونده مفصلی درباره عملکرد سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی منتشر کرد، حالا در این گزارش نیم‌نگاهی به عملکرد این سازمان در یکسال گذشته دارد.

کاهش حجم تجارت خارجی

کارنامه منتشر شده از تجارت خارجی استان خراسان رضوی در سال 94 نشان می‎دهد حجم تجارت خارجی این استان در سال گذشته نسبت به سال 93 افت داشته است؛ ارزش صادرات این استان در سال 94 در مقایسه با سال قبل از آن، 9 درصد کاهش داشته و ارزش واردات استان نیز در همین مدت حدود 33 درصد کمتر شده است؛ سال گذشته دومیلیون و 11 تن كالا به ارزش یك‌ میلیارد و 676 میلیون دلار از گمركات و بازارچه‎های مرزی خراسان رضوی به خارج از كشور صادر شده که این حجم در مقایسه با سال 93 به میزان 2265 تن كالا به ارزش یك میلیارد و 836 میلیون دلار کاهش داشته و به‌عبارتی در سال 94 در مقایسه با سال 93 میزان صادرات خراسان رضوی در وزن 11 درصد و در ارزش 9 درصد كاهش یافته است.

همچنین سال گذشته 527 هزار تن كالا به ارزش 371 میلیون دلار به خراسان رضوی وارد شد كه این رقم در مقایسه با سال 93 که 950 هزار تن به ارزش 556 میلیون دلار وارد این استان شده، در وزن 45 درصد و در ارزش 33 درصد كاهش داشته است.

کاهش 28 درصدی پروانه‏های بهره‏برداری صنعتی

به‌لحاظ تعداد صدور پروانه‎های بهره‎برداری صنعتی اگرچه در سال 93 نسبت به سال 92 رشد چشمگیری را در استان شاهد بودیم اما این رقم در سال 94 با کاهش 28 درصدی مواجه شد و از 484 فقره در سال 93 به 347 فقره در سال 94 رسید و به‌تبع آن میزان سرمایه‏‌گذاری و اشتغال‎زایی این بخش نیز به ترتیب 17 و 28 درصد کاهش یافت؛ میزان سرمایه‎گذاری در پروانه‏های بهره‎برداری صنعتی که سال گذشته در استان صادر شد حدود 797 میلیارد و 800 میلیون تومان و برای 5840 نفر اشتغال ایجاد کرده بود؛ در سال 93 میزان سرمایه‏گذاری پروانه‏های بهره‏برداری صنعتی صادر شده در استان 951 میلیارد و 900 میلیون تومان و اشتغال‏‌زایی آن‏ها 7796 نفر بود.

با صدور این پروانه‌های بهره‏برداری صنعتی، خراسان رضوی به‌لحاظ تعداد در کشور، سهم هشت درصدی، از نظر سرمایه‏‌گذاری سهم 6 درصدی و به‌لحاظ اشتغال نیز سهم هشت درصدی دارد.

رشد 1.3 درصدی تعداد جوازهای تأسیس و طرح‏های توسعه

در سال 94، تعداد 1359 جواز تأسیس و طرح‌‏های توسعه در استان صادر شده که این رقم در مقایسه با سال قبل از آن که 1342 فقره بوده، 1.3 درصد رشد را نشان می‏دهد و با این رقم، خراسان رضوی سهم 8.5 درصدی در تعداد صدور جوازهای تأسیس و طرح‎های توسعه به خود اختصاص داده است؛ میزان سرمایه‌‏گذاری این جوازها و طرح‏ها در استان 6 هزار و 521 میلیارد تومان بوده که نسبت به سال 93، کاهش حدودا هشت درصدی داشته است؛ میزان سرمایه‏‌گذاری در این زمینه در سال 93 حدود هفت هزار و 111 میلیارد تومان بوده است.

جوازهای تأسیس و طرح‌‏های توسعه استان در سال گذشته برای 32 هزار و 360 نفر شغل ایجاد کرده که این رقم در سال قبل از آن 32 هزار و 223 نفر بوده و نشان‏‌دهنده افزایش حدود 0.4 درصدی است.

سهم استان از میزان سرمایه‌‏گذاری جوازهای تأسیس و طرح‎های توسعه کشور در سال 94 حدود پنج درصد و از اشتغال‏زایی آن 8.5 درصد بودده است.

افزایش 60 درصدی صدور پروانه بهره‌‏برداری معدنی

میزان صدور پروانه‏های بهره‏برداری معدنی در خراسان رضوی در سال 94 نسبت به سال قبل از آن افزایش 60 درصدی داشته و از 43 پروانه در سال 93 به 70 پروانه در سال گذشته رسیده است؛ ظرفیت استخراج اسمی این معادن در سال 94 حدود سه میلیون تن و در سال 93 حدود 1.5 میلیون تن بوده است؛ همچنین صدور این پروانه‎ها و فعالیت آن‏ها برای 584 نفر در سال گذشته ایجاد اشتغال کرده که این رقم در سال قبل از آن 336 نفر بوده و افزایش 73 درصدی را نشان می‌‏دهد.

افزایش 15 درصدی برخورد با تخلفات

در سال گذشته 461 هزار و 74 بنگاه اقتصادی خراسان رضوی از سوی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان مورد بازرسی قرار گرفت که این رقم در مقایسه با سال قبل از آن که 445 هزار و 885 مورد بود، رشد سه درصدی را نشان می‌‏دهد؛ همچنین سال 94 با 38 هزار و 330 واحد صنفی و غیرصنفی متخلف برخورد شد که این برخوردها در سال 93 حدود 33 هزار و 397 مورد بوده و نشان‎دهنده افزایش 15 درصدی است.

در زمینه مبارزه با قاچاق کالا در سطح عرضه در سال 93، تعداد 16 هزار و 250 مورد بازرسی انجام شده که با 6 درصد افزایش در سال گذشته به 17 هزار و 200 مورد رسیده و در این زمینه 684 پرونده تنظیم شده است.

همچنین درخصوص مبارزه با کالاهای تقلبی سال گذشته 3450 مورد بازرسی انجام شده که سال قبل از آن 3100 مورد بوده و افزایش 11 درصدی را نشان می‏دهد و در این خصوص در سال 94 تعداد 390 پرونده تشکیل شده است.

«دنیای اقتصاد» در این باره گفت‌‏وگویی نیز با برخی فعالان بخش خصوصی خراسان رضوی داشته و نظر آن‎ها را درباره عملکرد یک ساله سازمان صنعت استان جویا شده است؛ درمجموع به اعتقاد فعالان بخش خصوصی، این سازمان در حمایت از این بخش و باز کردن گره مشکلات بخش تولید رویکرد مثبتی داشته اما محدودیت اختیارات دست سازمان صنعت را بسته است.

رویکرد مثبت برای کمک به بخش خصوصی

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در این خصوص به «دنیای اقتصاد» می‏‌گوید: سازمان‏های دولتی ما براساس مقررات ملی فعالیت می‏‌کنند بنابراین بسیاری از تنگناهای آن‏ها در سطح ملی امکان رفع شدن دارد و آن‎ها نمی‌توانند درباره قانونی که در سطح ملی تدوین و تصویب شده است، تصمیم بگیرند.

غلامحسین شافعی ادامه می‏دهد: آنچه اهمیت دارد دیدگاه‎های مثبت و تفسیر مثبت از دستورالعمل‎ها و قوانین است که خوشبختانه در سازمان صنعت این نگاه مثبت را داریم؛ به‌نظر من سازمان صنعت خراسان رضوی در حد اختیارات خود تلاش فراوانی می‎کند اما مسلما تمام تنگناها و مشکلات توسط سازمان محلی ما قابل رفع شدن نیست. وی با اعتقاد بر اینکه میزان اختیارات در عملکرد یک سازمان می‏تواند تأثیر بسیاری داشته باشد، خاطرنشان می‎کند: به‌نظر من عملکرد خانم علیرضایی در راستای کمک به بخش خصوصی و صنعت استان بوده است.

مشکلات کلان اقتصادی

رئیس انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی با اشاره به اینکه کاهش برخی آمار از قبیل صادرات و واردات تنها مربوط به خراسان رضوی نیست و در کل کشور این وضعیت وجود دارد، تصریح می‏‌کند: بخشی از مشکلات اقتصادی در سطح کلان وجود دارد و اختیارات محدود مدیران استانی باعث شده نتوانند با این مشکلات مقابله کنند.

رضا حمیدی با بیان اینکه خانم علیرضایی درخصوص مسائل صنعتی رویکرد و عملکرد مثبت دارد، تأکید می‎کند: باید مسائل را تفکیک کرد؛ نباید آنچه را در اثر مشکلات کلان اقتصادی در استان حادث می‎شود و خارج از اختیارات رئیس سازمان صنعت است، به حساب عملکرد وی گذاشت.