هویت بصری چیست؟
هویت بصری مجموعهای از نشانگان تصویری است که در منطقی متوازن و مرتبط با موضوع طراحی میشوند تا در شناساندن هرچه بهتر یک «رویداد»یا یک «نام تجاری» مورد استفاده قرار گیرند. اگرچه اصطلاح هویت بصری برگردانی از عبارت Visual Identity است و اساسا از کتابهای آکادمیک غربی وارد دایرۀ لغات جامعه طراحی گرافیک ایران شده، اما بیآنکه نامی اینچنین داشته باشد سابقه طولانی در فرهنگ و هنر ما و بهخصوص در معماری (و تزئینات آن) و نیز کتابآرایی ایرانیـاسلامی دارد. هویت بصری همانطورکه از نامش برمیآید همچون گیاهی است که ریشه در چیستی (هویت) و ساقه در چگونگی (شکل و نوع ارائه) یک مفهوم دارد و باید وجه ممیزهای باشد میان آن و مفاهیم مشابه.
کلیدواژههای مشهدالرضا 2017 چیستند؟
مشهد، امام رضا(ع)، امام هشتم، شیعه، پایتخت، فرهنگ (هنر، جامعه، پیشینه، آثار فاخر)، جهان، اسلام و ...
برای من که طراحم و اهل مشهد، این مفاهیم ساده و قابلفهماند و اگر بتوانم آنها را با بیان تصویری مناسب و همسنگ نام «مشهدالرضا» ارائه دهم کار تمام است. امّا واقعیت این است که بیان بصری (دیداری) چنین رویدادی اصلا کار سادهای نیست و نیازمند هماهنگی بین وجوه هویتی و دیداری مرتبط با این مفهوم است. به گمان من، اثر طراحیشده برای مشهد 2017 کاستیهای هویتی فراوانی دارد که بهطور خلاصه به برخی از آنها اشاره میکنم:
الف) تفکر طراحی: تفکر طراحی یعنی چگونگی مواجه شدن طراح با مساله طراحی و نحوه یافتن و یا ساختن راهحل. متاسفانه تفکر طراحی این کار برگرفته از گرافیک اروپای غربی و مرکزی و پیرو کار طراحانی چون رودی باوئر (فرانسه) و متئو بارتولی و میشله پاستوره (ایتالیا) است. روشی که سابقا از طرف امیرنشینان حاشیه خلیج فارس در طراحی گرافیک (بهخصوص در شهرهایی همچون دوبی، شارجه و ابوظبی) مورداستفاده قرار گرفته است.
ب) هندسه : استفاده از هندسه آینهکاری (گرهچینی ستارۀ ششپر) گرچه وجه تزئینی مناسبی به طرح داده اما اشکالات اساسی دارد که به دو مورد آن اشاره میکنم:
یک: این شکل، سادهترین (و پیشپا افتادهترین) هندسه آینهکاری است و در اکثر نمونههای آینهکاری ایرانی (از بارگاه مطهر رضوی تا کاخ سعدآباد) در بخش ورودی و بهعنوان مقدمهای بر بخشهای اصلی استفاده شده است. لذا نمیتواند نشانهای خاص از مشهد باشد.
دو: در این هندسه قابلیت گسترش گرافیکی اشکال از طراح گرفته میشود. به تصویر نگاه کنید. آنجا که طراح به «قوس»ها و خطوط «منحنی» (مانند گنبد حرم مطهر) برخورده، ناگزیر از هندسه پیشبینی شده عدول کرده است.
ج) نوشـتار: خوشنویسی بیشک مهمترین هنر ایرانِ پس از اسلام است و از نظر ارجاعات فرهنگی و تاریخی گاه همپایه متون باقیمانده شمرده میشود. تاریخ خوشنویسی ما سرشار از شاهکارهایی است که بر پایه متون مقدس ساخته شده؛ چه در کتابت قرآنها و چه بهعنوان کتیبهها در همراهی با معماری اماکن مقدس. اما آنچه در این طرح بهکلی مغفول مانده طراحی نوشتاری زیبا و براساس روحیه خطوط ایرانیـاسلامی است. گویی طراح اولویت را بر حفظ هندسه ششتایی گذاشته و زیباییشناسی خط را فدای چفت و بستهای نهچندان کارآمد آن کرده است. امید که مسئولان شهری و کسانی که دغدغۀ «هویتسازی شهری برای مشهد» دارند در رفع این نواقص بکوشند تا شاهد برگزاری رویدادی درخور نام حضرت امام رضا(ع) باشیم.
* طراح گرافیک و مدرس دانشگاه
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .