هدف اصلی چنین برنامهریزی را میتوان از یک طرف پاسخگویی به نیازهای گردشگران به واسطه تقاضای سفر و تامین کالا و خدمات مختلف عنوان کرد؛ از طرف دیگر انتفاع مالی جامعه میزبان که در سطح کلان میتوان اقتصاد مناطق از نظر تولید و اشتغال را عنوان کرد.
مشهد به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام، شهری شناختهشده در سطح بینالملل به لحاظ جذب زائر و گردشگر مذهبی نقش و اهمیت بالایی در جذب گردشگران چه در سطح داخل و چه در سطح بینالملل دارد؛ به گونهای که اصلیترین شهر جاذب کشور و همچنین به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگران خارجی در ایران است؛ سوالی که در توسعه گردشگری مشهد مطرح میشود این است که آیا پیشبینیهای حضور دو برابری گردشگران و زائران در این شهر از جنبههای مختلف صورت گرفته است؟ آیا این شهر به لحاظ زیرساختی آمادگی توسعه جذب گردشگران (چه داخل و چه خارج) را دارد؟ آیا این شهر میتواند توسعه گردشگری را همپای مباحث پایداری و مسائل محیطزیست و همچنین پایداری اقتصادی شهر به پیش ببرد؟ آیا توسعه گردشگری و به ویژه گردشگری مذهبی اثرات فرهنگی خاصی بر این شهر مذهبی دارد؟ و آیا برنامه خاصی صورت گرفته است؟ و ... همه این سوالات به عنوان دغدغهها و مسائلی است که پاسخگویی به آنها نیازمند تدوین برنامهای جامع در صنعت گردشگری است.
به نظر میرسد که در فضای برنامهریزی صنعت گردشگری مشهد، ارائه برنامه جامع مورد توافق کلی سازمانهای مسئول و دخیل در حوزه گردشگری همچون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، معاونت هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری، شهرداری، آستان قدس رضوی، سازمان صنعت، معدن و تجارت و ... به عنوان یک نکته کلیدی بسیار حائز اهمیت است؛ تاکید میشود که «وجود برنامه» و «توافق سازمانها در اجرای برنامه» به عنوان دو رکن اصلی در برنامهریزی صنعت گردشگری مشهد حائز اهمیت است؛ آنچه که در سالهای مختلف در شهر مشهد و جدا از مباحث و روندهای سیاسی خودنمایی میکند، نبود برنامه جامع و عدم تلاش سازمانها در دستیابی به اهداف آن است؛ این امر باعث پدیدار شدن ریزبرنامههای مختلف با عنوان سند، برنامه توسعه و ... شده که عمدتاً دستیابی به بسیاری از اهداف پیشبینی شده در این اسناد در تعارض با اهداف اسناد بالادستی و همچنین اسناد سایر دستگاههاست که ماحصل آن را میتوان اتلاف منابع مالی و انسانی از یک طرف و عدم توسعه واقعی بخش گردشگری و زیارت از طرف دیگر دانست که متأسفانه روند آن همچنان در حال ادامه است؛ بنابراین تدوین برنامه برای صنعت گردشگری مشهد که در آن چشمانداز توسعه گردشگری و برنامههای آن مورد توافق سازمانهای مختلف باشد از جمله نکات کلیدی در این خصوص است؛ در تدوین چنین برنامهای باید توافق بر تولیگری یک سازمان و پذیرش آن توسط سایر سازمانها و نهادهای دخیل در صنعت گردشگری به عنوان یک اصل مهم مدنظر قرار گیرد که چنین نگاهی میتواند به ارائه برنامه جامع و منسجم در خصوص توسعه صنعت گردشگری شهر مشهد و خراسان رضوی منتهی شود.
نکته دیگر در خصوص برنامهریزی صنعت گردشگری نه تنها مشهد، بلکه کل کشور در خصوص اجرای برنامه است؛ تا زمانی که تفکر مدیران، کارشناسان و حتی افراد جامعه در تحقق اهداف عینی تغییر نکند و عزم آنها در رسیدن و اجرای برنامههای تدوین شده، جزم نباشد نمیتوان انتظار اجرای برنامه بهصورت خودکار و ماشینی داشت لذا تدوین برنامه بدون پشتوانه اجرایی از طرف دستگاهها و نهادها نمیتواند به خودی خود توسعه این بخش را به همراه داشته باشد به ویژه اینکه در صنعت گردشگری بخشهای مختلف زیرساختی و خدماتی که قاعدتا سازمانهای مختلف متولی آنها هستند، نقش دارند و لذا اجرا کردن برنامههای مرتبط با آنها میتواند نقش کلیدی در دستیابی به اهداف توسعه صنعت گردشگری داشته باشد؛ در تدوین برنامههای صنعت گردشگری لازم است که دو نکته اساسی مدنظر قرار گیرد؛ اول اینکه در تدوین چنین برنامههایی باید انتفاع جامعه میزبان و فراهم آوردن زمینه مشارکت آنها که قاعدتا همراه با انتفاع اقتصادی است، در نظر گرفته شود؛ این امر باعث جذب و مشارکت حداکثری آنها در اجرای برنامهها میشود که قاعدتا زمینه ایجاد اشتغال و خلق ارزش افزوده را فراهم میکند؛ نکته دوم اینکه در تدوین برنامههای صنعت گردشگری، توجه به سرمایهگذاری به عنوان یک عامل پایه از اهمیت بالایی برخوردار است و تحقق و انجام بسیاری از برنامههای پیشبینی شده به این عامل بستگی دارد؛ به ویژه اینکه در بسیاری از برنامههای تدوین شده، تاکید اصلی بر تامین مالی پروژهها از طریق منابع دولتی است که این امر با توجه به کمبود منابع در بخش دولتی و عدم تطابق آن با اهداف برنامههای کلان توسعهای کشور (همچون خصوصیسازی) همواره اجرای برنامههای مختلف با چالش تامین منابع مواجه بوده است؛ لذا به نظر میرسد که در تدوین برنامههای توسعه صنعت گردشگری، تاکید بر اجرای آن توسط بخش خصوصی که بالطبع باید منافع بخش خصوصی نیز در آن لحاظ شود، از دیگر نکات حائز اهمیت در این خصوص است.
* مدیرگروه اقتصاد گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .