لزوم قدردانی از سرمایه‌های نمادین

در ابتدای این مراسم محمد کافی، رئیس دانشگاه فردوسی مشهد، محمد تقی ایمان پور، مدیرگروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سلمان ساکت، رئیس مرکز آثار مفاخر و اسناد  این دانشگاه و عبدالرحیم قنوات سرپرست دانشگاه نیشابور،  به ایراد سخن در باب فضائل مرحوم کاظم خواجویان پرداختند. گفتنی است آیت الله سید جعفر سیدان، مصطفی معین، هادی خانیکی و منصور صفت گل از مهمانان ویژه این آیین بزرگداشت بودند.

دانشگاه فردوسی کهکشانی از شخصیت‌های برجسته

وزیر علوم دولت اصلاحات که یکی از سخنرانان این مراسم بود با ذکر این که خاطرات زیادی از دانشگاه فردوسی دارم درباره این دانشگاه گفت: دانشگاه فردوسی کهکشانی از شخصیت‌های برجسته علمی و دانشگاهی است و  وجه تمایز اصلی دکتر خواجویان جامعیت شخصیتی و دیدگاه جامعه‌نگر و نقش چند بعدی ایشان در محورهای علمی، فرهنگی و اجتماعی است که او را از بقیه متمایز کرده است.

مصطفی معین نقش دانشگاهی خواجویان را مهم‌ترین محور شخصیتی او دانست و تصریح کرد: نگاه او به دانشگاه نگاهی بود که در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.

وی با اشاره به لزوم کمرنگ‌تر شدن نقش دولت‌ها  و پررنگ‌تر شدن نقش نهادهای مدنی مثل احزاب گفت: نهادهای مدنی باید نقش زیادی در تصمیم‌سازی‌ها داشته‌باشند.

وزیر علوم دولت اصلاحات جامعه امروز را آسیب‌دیده دانست و گفت: شکاف‌های نسلی بین نسل‌های مختلف جامعه، شکاف‌های جنسیتی، قومیتی  و فرهنگی  از این دست هستند.

معین با انتقاد از جدایی دانشگاه از جامعه گفت: امروزه دانشگاه‌ها چقدر به صورت نهادی در توسعه جامعه نقش دارند؟ چقدر می‌توانند معضلات اجتماعی را پیش‌بینی و پیشگیری کنند؟ دانشگاه ها امروز همان دانشگاه سنتی قدیمی است که توده‌ای عمل می‌کند.

وزیر فرهنگ و آموزش عالی دوره سازندگی غلبه احساسات، گسترش جحل و خرافه را یکی از دیگر از معضلات جامعه دانست وگفت: این مساله در دوره هشت ساله قبلی به اوج خود رسید.

لزوم قدردانی از شخصیت‌های نمادین

هادی خانیکی  دیگر سخنران این مراسم درباره شخصیت استاد خواجویان در جمع حاضران گفت: او یک دانشگاهی بود که خود را محدود و محصور به دانشگاه نکرد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در آیین بزرگداشت محمدکاظم خواجویان با اشاره به ابعاد نیک شخصیتی ایشان عنوان کرد: وقتی سخن از آثار مفاخر است، فقط تعداد تالیفات مورد نظر نیست، بلکه اثری است که بر اندیشه و رفتار می‌گذارد.

وی با اشاره به اینکه برای پرداختن به مفاخر نباید نگاهمان فقط به گذشته باشد، گفت: مثلا شخصیت بزرگی مثل استاد آشتیانی، فقط با یک نگاه کمی و فرمالیستی بوروکراتیک بازنشسته شد، درحال که از کارآیی و کارآمدی نیفتاده بود.این نگاه ناشی از نداشتن نگاه پویا و خلاق به مفاخر و زمینه‌های تولید اندیشه برمی‌گردد که دکتر خواجویان بسیار به آن حساس بود.

خانیکی با تاکید بر لزوم قدردانی از سرمایه های نمادینی چون مرحوم خواجویان، گفت: این‌ افراد می‌توانند اعتبار علمی، اجتماعی، انسانی و فیزیکی را بیفزایند و ظرفیتی ایجاد شود که کمترین ثمره آن تبدیل دانشگاه به محل گفت‌و‌گو و رابط بین نهادهای مختلف شدن است.

دانشگاه فردوسی خاستگاه مهمترین نظریه‌پردازی معاصر در حوزه تاریخ نگاری

یکی از شاگردان محمدکاظم خواجویان که اکنون عضو هیات علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران است نیز در این مراسم گفت: تعریف امروز تاریخ، تجربه انباشته بشری در حوزه‌های مختلف است.

منصور صفت‌گل گروه تاریخ دانشگاه فردوسی در سال‌های دهه شصت را درخشان برشمرد  و آن را ناشی از تدبیر مرحوم خواجویان دانست.

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به دوره باشکوه گروه تاریخ دانشگاه فردوسی گفت: دانشگاه فردوسی خاستگاه مهمترین نظریه‌پردازی معاصر در حوزه تاریخ نگاری شد که برای برجسته‌ کردن آن تا کنون غفلت کرده‌ایم.

صفت‌گل عنوان کرد: در دهه 60، جریان عمومی تحقیقات تاریخی با تمرکزی ویژه فقط در گروه تاریخ دانشگاه مشهد رونق عمده پیدا کرده بود که این امر از طریق حمایت‌های دکتر خواجویان محقق شد.

در پایان این مراسم، با حضور آیت الله سید جعفر سیدان، از مدرسان حوزه علمیه مشهد، از دومین جلد از مجموعه کتاب‌های «روشنان دانشگاه» شامل خاطرات و نوشته‌های شاگردان، دوستان و همکاران مرحوم محمدکاظم خواجویان درباره وی رونمایی و لوح سپاس به همسر و خانواده این مرحوم اهدا شد.