فشار افکار عمومی ضمانت اجرای منشور حقوق شهروندی

به گزارش ایسنا، قائم‌مقام معاون حقوقی رئیس‏جمهور در این جلسه به برخی انتقادات مطرح شده در خصوص منشور حقوق شهروندی مانند نداشتن ضمانت اجرایی، بیهوده بودن منشور و... پاسخ داد.

حسین سیمایی صراف با بیان اینکه تعداد موافقان انتشار منشور حقوق شهروندی از تعداد منتقدان و مخالفان آن بیشتر است، ادامه داد: عده‌ای منشور حقوق شهروندی را حرکتی انتخاباتی خواندند، بعضی تصور کردند منشور فاقد مشروعیت و ضمانت اجرایی بوده عده ای هم انتشار چنین سندی را عملی لغو دانستند و گفتند سابقه منشور در نظام حقوقی ایران موجود است.

رونمایی از حقوق بنیادین

عضو هیات علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی با بیان اینکه برخی انتقادها به مبانی سند برمی‌گردد، گفت: هنگامی که در حقوق از مبنا صحبت می‌شود منظور منبع نیست بلکه منظور ریشه‌های بنیادی و فلسفی یک امر حقوقی است.

سیمایی صراف یادآور شد: رونمایی از منشور رونمایی از حقوق بنیادینی است که ریشه در فطرت، عقلانیت، طبیعت و کرامت انسان دارد؛ اعتبار، وجاهت و مشروعیت آزادی، عقلانیت، امنیت، حکمرانی شایسته، دخالت در تعیین سرنوشت و... به دلیل اراده قانون‌گذار نیست اگر قانون‌گذار در فصل سه قانون اساسی حقوقی را شناخته به این معنا نیست که تا قبل از آن ما این حقوق را نداشته‌ایم و قانون‌گذار آن را به ما اعطا کرده بلکه قانون‌گذار آن را به ما اعلام کرده است.

وی عنوان کرد: در فقه اسلامی و کلام اسلامی می‌گوییم اگر امر فقهی و کلامی با عقل ناسازگار بود اعتبار ندارد، مبانی منشور در عقلانیت، فطرت و طبیعت انسان است در عین حال قانون‌‎گذار ما این حق‌ها را به رسمیت شناخته و قانون اساسی مشحون از این حقوق است؛ در پایان منشور منابع این حقوق را که قانون اساسی، سند چشم‌انداز و سیاست‌های کلی نطام هستند اعلام کرده‌ایم این‌ها منابع هستن نه مبانی، اعتبار این حقوق قبلا بوده اما منابع آن‌ها هم اینجا ذکر شده است.

کارکردهای سند

قائم‌مقام معاون حقوقی رئیس‎جمهور با بیان اینکه در بعضی کشورها هنگام تصویب قوانین، رئیس‏جمهور برداشت تفسیری خود را درج می‌کند و قانون را با برداشت‌های تفسیری خود ابلاغ می‌کند، اظهار کرد: این منشور می‌تواند برداشت‌های تفسیری رئیس‎جمهور از حقوق کشور باشد، او حق دارد به زیر مجموعه خود اعلام کند برداشت تفسیری من از آزادی بیان، حق سلامت و... چیست.

سیمایی صراف کارکرد سند را تجمیع حقوق دانست و گفت: حقوق در یک جا جمع شده است و این برای توجه جامعه و افکار عمومی که خود را همیشه مغلوب قدرت می‌بیند ارزنده است و او را متوجه این نکته می‌کند که مطالباتی دارد و اینگونه نیست که همیشه باید پیرو باشد و تکالیفی داشته باشد.

وی با بیان اینکه کارکرد دیگر سند تحول گفتمانی دولت از یک سازمان تکلیف‌گرا به یک سازمان حق‌محور است، عنوان کرد: این موضوع شاید خیلی بزرگ باشد و دولت که همواره به دنبال تمرکز و گسترش قلمرو خود است بیاید حریم خصوصی افراد را اعلام کند و بگوید من در اینجا حق ورود ندارم و خود را محدود کند.

ضمانت‎های اجرایی

عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی ضمانت اجرای منشور حقوق شهروندی را فشار افکار عمومی دانست و خاطرنشان کرد: خواستن مردم البته با مقدمه دانستن کمک به ضمات اجرایی منشور است؛ اعلامیه حقوق بشر هم ضمانت اجرایی نداشت اما به این دلیل که واجد ارزش‌های بنیادی و مقبول بود راهکارهای اجرایی و تضمین‌ها را هم به تدریج پیدا کرد و دولت‌ها متعهد به اجرای آن شدند.

سیمایی صراف عنوان کرد: تضمین‌های مندرج در قوانین عادی هم یکی دیگر از ضمانت‌های اجرایی منشور است همچنین پیوست‌های اجرایی سند در معاونت حقوقی آماده شده است برای هر دستگاه به تفکیک مشخص کرده‌ایم که به طور خاص متصدی اجرای چه حقوقی هستند، دستگاه‌ها در 6 ماه آینده گزارش کار خود را در این خصوص باید به رییس جمهور ارائه کنند.

وی با بیان اینکه لوایحی مرتبط به منشور در حال تدوین است، اظهار کرد: نهاد خوبی که متضمن پیگیری حقوق شهروندی است، در حال تاسیس است.

منشور، فرصتی برای احیای حقوق ملت

 معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار خراسان رضوی هم در این نشست گفت: توانایی بالایی در نابودسازی فرصت‌ها یا تبدیل آن‌ها به تهدید داریم که در این زمینه می‌توان به برجام اشاره کرد.

سید جواد حسینی با بیان اینکه متاسفانه در ایران از نظر جامعه‌شناسی سیاسی مهارت بسیاری داریم که فرصت‌ها را تبدیل به تهدید کنیم، ادامه داد: پس از 22 ماه مبارزه پیاپی در سهمگین‌ترین، نابرابرترین و طولانی‌ترین نبرد دیپلماسی پرچم ایران بر بام نظام دیپلماسی جهان برافراشته شد، اما در حال حاضر این فرصت را به روش‌های گوناگون به تهدید تبدیل می‌کنیم.

وی تصریح کرد: منشور حقوق شهروندی ارتقای منزلت انسانی، کرامت ذاتی انسان و حق مشارکت سیاسی او را در تعیین سرنوشت نشانه گرفته و این منشور حاوی حق‌سازی فنی و مسئولیت حقوقی دولت در قبال شهروندان است.

ویژگی‎های خاص منشور

معاون استاندار خراسان رضوی در خصوص ویژگی‌های خاص منشور حقوق شهروندی، خاطرنشان کرد: منشور از نظر جایگاه حقوقی پارادیم و تفسیری روزآمد از نظام حقوقی ایران و خصوصا گوهر بنیادین این نظام حقوقی را که منبعث از قانون اساسی و سایر قوانین بوده تدوین کرده و به منصه ظهور رسانده است.

حسینی با بیان اینکه تاکنون مجموعه‌ای نظام‌مند از حقوق شهروندی را نداشته‌ایم، افزود: با توجه به اینکه فصل سوم قانون اساسی به حقوق ملت پرداخته و بیش از یک سوم قانون اساسی حقوق ملت است منشور حقوق شهروندی حقوق ملت را از قانون اساسی و دیگر قوانین در مجموعه‌ای منظم تدوین کرده، این منشور شامل 18 مبحث و 120 ماده می‌شود.

وی حق‌مداری، حق بنیادی، اخلاق‌گرایی و عدالت محوری را روح حاکم بر منشور دانست و گفت: این منشور در واقع معرف مکتب حقوقی، فطری و طبیعی بشری ایرانی است؛ طبق اصول 113 و 121 قانون اساسی، ریاست جمهوری وظیفه دارد راهکارهای عملی حقوق شهروندی را تدوین و برای عملی شدن آن‌ها بسترسازی کند؛ منشور حقوق شهروندی نظام‌نامه سیستماتیک معین با خرد جمعی حقوقدانان ایران است که بستری مناسب برای اجرای قانون اساسی را تدارک دیده است.

منشور، گامی در جهت حکمرانی خوب

معاون استاندار خراسان رضوی با اشاره به اینکه منشور حقوق شهروندی فرصتی برای احیای حقوق ملت است، اظهار کرد: قدرت سرکش است و میل به تمرکز و گسترش دارد میل به تمرکز به این دلیل است که تمام قدرت‌ها را در خویش متمرکز کند، تدوین حقوق شهروندی در این راستاست که قدرت از جوهره تمرکز و گسترش بر علیه ملت استفاده نکند.

 حسینی افزود: در پاسخ به کسانی که می‌گویند منشور حقوق شهروندی همان قانون اساسی است یا به نداشتن ضمانت اجرایی اشاره می‌کنند باید بگوییم اگر این منشور هیچ نباشد و تنها گردآوری معمولی از قانون اساسی و دیگر قوانین باشد بازهم اقدامی بزرگ انجام شده است؛ حتی اگر منشور ضمانت اجرایی نداشته باشد، اما یک دولت که صاحب قدرت است بگوید ملت شما چنین حقوقی را بر گردن من دارید و آن‌ها را از من مطالبه کنید بازهم گامی پیروزی‌بخش برداشته شده است.

وی خاطرنشان کرد: تبلیغ و ترویج منشور حقوق شهروندی برای آگاه‌سازی مردم و افزایش مطالبات در مقابل دولت و قدرت است، قدرت اگر از ناحیه ملت خواسته نشود چه بسا به فساد کشیده خواهد شد، منشور حقوق شهروندی گامی در جهت حکمرانی خوب برای ایجاد حاکم خوب است باید آن را بخوانیم، بدانیم، بخواهیم و تبلیغ و ترویج کنیم.

مباحث متحول منشور درباره حقوق زنان

مدیرعامل کانون حقوقدان زنان سورا گفت: منشور حقوق شهروندی مباحث متحولی در خصوص حقوق زنان دارد.

مرضیه محبی اظهار کرد: در منشور حقوق شهروندی به آزادی ازدواج زنان اشاره شده که امیدوار هستیم منجر به این شود که قانون مدنی مباحثی را که در خصوص ازدواج کودکان، سن ازدواج و اجازه‌ای که ولی به ازدواج برای طفل خود دارد، در پرتو این قانون و مطالباتی که از منشور حاصل می‌شود، اصلاح شود.

وی ادامه داد: در منشور حقوق شهروندی اشاره شده است که زنان و و مردان باید در مقابل کار برابر حق برابر داشته باشند، این موضوع هم اعلام حقی دیگر برای زنان است و آنان می‌توانند این حقوق خود را از این پس مطالبه کنند.

این وکیل پایه یک دادگستری با اشاره به اینکه منشور حقوق شهروندی مباحثی در خصوص خشونت علیه زنان دارد، خاطرنشان کرد: انتظار داریم لایحه تامین امنیت زنان متعاقب این منشور نسبت به این حقوق هم دستاوردهایی داشته باشد.

محبی افزود: منشور حقوق شهروندی شامل مباحث حقوق کودکان هم می‌شود، امیدوار هستیم در پرتو آن در این زمینه هم مقرراتی تصویب شود.

وی با بیان اینکه منشور حقوق شهروندی حاصل مطالبات اجتماعی کشور، تحولات فکری و مطالبات مدنی مردم است و آن را غنیمت می‌شماریم، عنوان کرد: امروز قرار بر این شده است که کتاب حقوق آزادی‌های مردم بر آن‌ها خوانده شود و به آن‌ها تذکر دهد که تمام فراد حتی آن‌هایی که بی خانمان هستند و بنا به هر دلیلی از بسیاری داشته‌ها محروم شده‌اند حق مطالبه دارند و آزادی، پرسشگری و... حق تمام افراد است.