جشنواره موسیقی فجر؛ از رویا تا واقعیت

بی شک همه‎ی ما وضعیت غم‌بار موسیقی در مشهد و استان خراسان رضوی را می‌دانیم. اما چیزی که مزه تلخش را فقط جامعه موسیقی درک می‌کند، محروم ماندن هنرمند از اجرای زنده است. هنرِ هنرمند باید دیده شود تا انگیزه و امید در دلش نخشکد و به جلو حرکت کند. یکی از مهمترین اتفاقات موسیقی ایران و تنها جشنواره رسمی کشور، جشنواره موسیقی فجر است. سال 1364 که اولین دوره‌اش با نام جشنواره‌‌ی سرود و آهنگ‌های انقلابی، برگزار شد انگار رویایی بود که به حقیقت پیوسته بود. هنرمندان جوان در معرض دیده شدن قرار گرفتند. نمی‌توان کتمان کرد که همیشه یک رقابت سالم، راهیست به سمت پیشرفت. در بیست و سومین دوره‌ی جشنواره‌ی موسیقی فجر، بخش رقابتی به جشنواره اضافه شد. اتفاق بزرگی بود که باعث ایجاد انگیزه برای پیشرفت و بالابردن سطح کیفی در هنرمندان جوان شد. هنرمندان شهرستانی این جشنواره را سکوی پرتابی برای دیده شدن و قرار دادن تلاش‌هایشان در بوته آزمایش انگاشتند. از همین سکو، هنرمندان جوان و نا‌آشنایی توانستند ثابت کنند که موسیقی فقط در پایتخت و با امکانات کامل در حرکت نیست. در دوره‌های مختلف جشنواره، هنرمندان و گروه‌های زیادی از شهر خودمان که به جشنواره راه یافتند و مقام کسب کردند، تعدادشان کم نیست. بسیاری از هنرمندان و گروه‌های مشهدی، حتی در جشنواره‌های بین المللی مقام کسب کردند. شاهد این ادعا موفقیت اخیر، «گروه کوبانگ» بود که هفته گذشته به تفصیل در همین صفحه از نظر گذشت.

چیزی که مشخص است جشنواره سی و یکم با حجم بالایی از انتقاد روبرو شد. راجع به روا یا ناروا بودن انتقادها نمی‌توان نظر داد. این را بگذاریم برای متخصصان این حوزه. اما با نگاهی به جدول برنامه فجر32، نکته‌ای که نمی‌توان به راحتی از کنار آن گذشت، حضور هنرمندان طراز اول کشور است. که اگر نگوییم همه شان، بالای هشتاد درصدشان از تمامی امکانات تریبون‌های موجود در کشور بهره‌مند هستند: کنسرت در بهترین سالن‌ها، تبلیغات گسترده، صدا و سیما، مصاحبه و... در حالی‌که در نقاط مختلف ایران، هنرمندانی هستند که به جرات می‌توان گفت بسیار قوی‌تر از بسیاری از پایتخت نشینانند که فقط ویترینی برای دیده شدن ندارند. اکثر هنرمندانی که نامشان در لیست اجراهای جشنواره‌ 32 به چشم می‌خورد، در حالت عادی می‌توانند بسیار آسان روند اخذ مجوز در بهترین سالن‌های کشور را در کمترین زمان ممکن طی کنند و به روی صحنه بروند. ولی این اتفاق برای هنرمندان شهرهای دیگر، رویاییست که به واقعیت تبدیل نخواهد شد.

دو سال است که بخش رقابتی از جشنواره موسیقی فجر حذف شده است و فقط از گروه‌هایی که یا لابی دارند یا مطرح هستند دعوت می‌شود. که هیچ‌کدام از این امتیازها در اختیار گروه‌های شهرستانی نیست. تنها رقابتی که ممکن است هنرمندان سایر شهرها در لیست آن قرار بگیرند، بخش آثار منتشر شده در یک‌سال منتهی به برگزاری جشنواره است. که اگر عواملی چون سرمایه‌گذاری، وجود امکانات مناسب ضبط- میکس و مسترینگ- و ... را فاکتور بگیریم می توانیم امید به مقام داشته باشیم. خدا را شاکریم که در مشهد تمامی این امکانات در بالاترین سطح وجود دارد. ولی برای یک هنرمند، اجرای زنده عامل حیات است و بس.

وقتی هنرمندی که در خراسان و به طور ویژه در مشهد برای رسیدن به حقوق اولیه‌ خود با تمام توان در حال مبارزه است، این اتفاقات تلخ را می‌بیند، همین که از این غربت و نادیده گرفته شدن نا امید نمی‌شود لایق دریافت نشان لیاقت و شجاعت است.

به تازگی کمپینی(پویشی) به راه افتاد که جشنواره موسیقی فجر را تحریم کنیم. ولی خود کاملا آگاهیم که نه تنها تاثیر چشم‌گیری در روند سیاست‌های دست اندرکاران ندارد، که حتی ممکن است کار را در آینده سخت‌تر کند. ولی کمترین تاثیرش این بود که فهمیدیم تنها نیستیم و بزرگان موسیقی کشور نیز همراه ما هستند و معترض به این نوع سیاست گذاری.

بسیار جای تعجب دارد که مسئولان برگزاری این جشنواره چنین تصمیمی برای حذف بخش رقابتی در جشنواره موسیقی فجر گرفتند. این اعتراض بدان منظور نخواهد بود که هنرمندان به دنبال کسب مقام و دریافت جایزه هستند، زیرا جشنواره های موسیقی گوناگونی در سطح کشور برگزار می‌شود و با لطف خداوند بزرگ و مهربان و با همت و تلاش مثال زدنی هنرمندان مشهدی، جوایز رتبه‌های ممتاز در بخش‌های گوناگون از آن همشهریان هنرمندم است. اما نکته اینجاست که چرا تنها جشنواره موسیقی رسمی کشور- به نقل از وبسایت رسمی جشنواره موسیقی فجر- حمایتی از هنرمندان شهرستانی نمی‌کند.

این سوالیست که تاریخ پاسخ تلخ آن را خواهد داد.

به جرات می‌توان گفت تاثیری که هنرمندان برخاسته از خراسان بزرگ بر موسیقی ایران داشته‌اند، در وصف نمی‌گنجد و بنده نه به‌عنوان نماینده یک صنف، در جایگاه هنرجویی که بیست سال است در این شهر فعالیت موسیقی دارم، از مسئولان می‌خواهم نگاه مهربانانه‌تری به موسیقی این شهر و استان داشته باشند.

شاید این رویا برای نسل ما هم به واقعیت بپیوندد...

* دبیر انجمن صنفی هنرمندان موسیقی خراسان رضوی