تولید در انتظار رونق

بازار پوشاک را شاید بتوان پررونق‌ترین بازار شب و روزهای در آستانه نوروز دانست اما در خوشبینانه‎ترین حالت نیمی از این بازار در دست خارجی‎هاست که به گواه برخی آمار حدود 80 درصد این پوشاک وارداتی هم از مبادی غیرقانونی وارد کشور می‌شود و حالا صرف نظر از مشکلات تولیدکنندگان داخلی، این امر هم مزید بر علت شده تا زمینة رقابت آنها با تولیدکنندگان خارجی در بازار داخلی کشور نابرابر باشد و توان رقابت نداشته باشند و حالا این رقابت نابرابر حدود 600 واحد تولیدی را در مشهد به تعطیلی کشانده و بازار 1100 واحد باقیمانده را هم کساد کرده است و با ادامه روند فعلی شاید چندان دور از ذهن نباشد که به زودی مجبور شویم حلوای عزای این واحدهای تولیدی را بپزیم.

نبود زیرساختهای تولید صنعتی در کشور

مدیرعامل شرکت مهتا توس در این باره به «دنیای اقتصاد» می‎گوید: بازار پوشاک امسال بدترین سال خود را در 20 سال گذشته پشت سر می‎گذارد زیرا دولت از دو سال گذشته به تدریج شروع به واردات برندهای پوشاک ترکیه به کشور کرده است.

غلامعلی رخصت ادامه می‌دهد: به اعتقاد دولت این اقدام برای ترغیب تولیدکنندگان داخلی در جهت ارتقای کیفیت کالاهای تولیدشده اقدام مثبتی است اما دولت به این نکته توجهی نکرده که ما در کشور خود زیرساختهای تولید صنعتی را در حوزه پوشاک نداریم و حدود 95 درصد تولید پوشاک کشور به صورت سنتی و زیرپله‎ای صورت می‎گیرد؛ از طرف دیگر به دلیل نبود زیرساختها، پایین بودن کیفیت مواد اولیه، پایین بودن بهره‎وری و ... قیمت تولید کالای داخلی بسیار بالاست؛ بنابراین مردم تشخیص داده‎اند و ترجیح می‎دهند از برندهای خارجی پوشاک مورد نیاز خود را خریداری کنند.

وی با اعتقاد به این که برندهای خارجی برای خارج کردن تولیدکنندگان داخلی از عرصه تولید برنامه دارند، اظهار می‏کند: برای مثال برندهای کوتون و ال‌سی‎وایکیکی ترکیه اعلام کرده‎اند به ترتیب 250 و 150 شعبه فروشگاهی در ایران ایجاد خواهند کرد و گروهی از ایرانیان که خود را نماینده این برندها می‎دانند، در کشور خدایی می‎کنند اما با قطعیت می‎توان گفت تنها 20 درصد پوشاک این برندها به صورت قانونی وارد کشور می‎شود و 80 درصد آن قاچاق است.

هدف برندهای خارجی، خاموشی چراغ تولید داخلی

مدیرعامل شرکت مهتا توس یادآور می‎شود: این پوشاک خارجی قاچاق علاوه بر این که تعرفه‌های گمرکی را پرداخت نمی‌کنند، در کشوری تولید می‎شوند که هزینة تولید پایین و نیروی کار ارزان دارد و از تکنولوژیهای روز دنیا استفاده می‎کند در نتیجه تولیدکننده داخلی امکان رقابت با آنها را ندارد؛ با بررسی برندهای خارجی متوجه می‎شویم که کالاهای عرضه‎شده آنها کیفیت و قیمت مناسب دارند و مصرف‌کننده نیز به دنبال همین فاکتورهاست؛ هدف این برندهای خارجی این است که چراغ تولید را در کشور ما خاموش کنند و پس از آن قیمتهای خود را افزایش خواهند داد.

رخصت به این نکته نیز اشاره می‌کند که در حال حاضر تولیدکنندگان ما کالا برای عرضه در بازار دارند اما مشتری برای این کالاها وجود ندارد و می‎افزاید: فروش تولیدات داخلی در سطح فروشگاهها به شدت کاهش یافته و منابع مالی به سمت برندهای خارجی روانه می‌شود؛ در حالی آمار صادرات پوشاک داخلی کشور حدود 39 میلیون دلار معادل 140 میلیارد تومان اعلام می‌شود که فروش چند برند خارجی در حوالی میدان جانباز مشهد ظرف 20 روز معادل این رقم بوده است!

وی با تأکید بر این که دولت راه را اشتباه می‌رود، تصریح می‎کند: تسهیلاتی که به تولید پرداخت می‌شود، هیچ اثری در رونق تولید نداشته و در برخی موارد اثر منفی دارد زیرا در آینده نزدیک با سیل بدهکاران بانکی مواجه می‌شویم که توان پرداخت بدهی خود را ندارند؛ در هیچ جای دنیا امکان تولید با نرخ سود بانکی 18 درصد وجود ندارد.

لزوم کاهش هزینه‌های تولید داخلی

مدیرعامل شرکت مهتا توس با بیان این که باید هزینه تمام‎شده تولید در کشور کاهش یابد زیرا در غیر این صورت راه به جایی نخواهیم برد، می‎گوید: آماری از میزان جذب سرمایه‌های خارجی در کشور اعلام می‎شود اما هیچ یک از این سرمایه‌گذاران حاضر به سرمایه‌گذاری در زمینه پوشاک نیستند زیرا به دلیل نبود زیرساختها هزینه تمام شده در کشور بالا و بازدهی این صنعت پایین است؛ گفته می‌شود در قراردادهای دولت با برندهای خارجی این شرط ذکر شده که بخشی از تولید آنها در داخل انجام شود اما برای همین امر نیز زیرساخت لازم را نداریم.

رخصت اضافه می‎کند: تا زمانی که وزارت صنعت آمادگی کامل و صادقانه برای ایجاد برند پوشاک ایرانی و حمایت از آنها را نداشته باشد، بدون تردید به نتیجه نخواهیم رسید و اوضاع صنعت پوشاک بدتر خواهد شد.

غفلت تولیدکنندگان از اصول بازاریابی

اگرچه برخی واردات بی‎رویة رسمی و غیررسمی را دلیل کاهش سهم تولیدات داخلی از پوشاک عرضه‌شده در بازار کشور می‎دانند و از ناتوانی تولیدکننده داخلی برای رقابت با خارجیها به دلیل نبود زیرساختهای تولید صنعتی سخن می‎گویند اما برخی کارشناسان و فعالان این حوزه هم بر این باورند که دلایل اصلی رکود فعلی بازار تولیدکنندگان داخلی پوشاک را باید در بی‎توجهی و غفلت تولیدکنندگان داخلی از اصولی همچون بازارشناسی، توجه به نیازهای مشتری، خلاقیت، کیفیت مناسب و ... ریشه‎یابی کرد.

تولیدکنندگان زیرپله‎ای!

رئیس انجمن تولیدکنندگان پوشاک مشهد در گفتگو با «دنیای اقتصاد» در این باره می‎گوید: رکود فعلی در اقتصاد کشور فراگیر است و خاص صنعت پوشاک نیست و در تمام اصناف مشهود است؛ با این حال رکود موجود در بازار یکی از مشکلات تولیدکنندگان محسوب می‌شود و نقاط ضعف دیگری نیز در کنار آن وجود دارد که باعث شده این رکود چشمگیرتر باشد.

جواد حسین‎پور با تأکید بر این که تولیدکنندگان داخلی از اصل بازارشناسی و توجه به نیازهای بازار در روند تولید غفلت کرده‎اند، اظهار می‎کند: در سالهای قبل تورم موجود در اقتصاد سرپوشی بر نقاط ضعف تولیدکنندگان داخلی بود زیرا در روند تهیه مواد اولیه، تولید و فروش، کالا تا 40 درصد افزایش قیمت داشت و بنابراین نیازی به بازاریابی، مشتری‌مداری و خلاقیت احساس نمی‌شد؛ اما اکنون تورم کاهش یافته و مجموعه‌هایی موفق هستند که به خلاقیت، نوآوری، کیفیت مناسب، خدمات و ... توجه کنند.

وی با بیان این که اعتقاد چندانی به تأثیر عرضه پوشاک قاچاق بر رکود بازار تولیدکنندگان داخلی ندارد، خاطرنشان می‏کند:  تولیدکنندگان ما نقاط ضعف بسیاری دارند؛ علاوه بر این، فعالیت تولیدکنندگان زیرزمینی در کشور ضربه سهمگین‌تری به تولیدکنندگان وارد می‎کند و فعالیت آنها از عرضه کالاهای قاچاق خطرناکتر است.

نقش دولت در تولید زیرزمینی

مدیر واحد پوشاک اطمینان علت گرایش برخی به تولید زیرزمینی و زیرپله‌ای را بستر ناامنی می‎داند که دولت برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است و می‎افزاید: واحدهای تولیدی به دلیل مشکلات مختلف از جمله مباحث مالیاتی ترجیح می‎دهند به واحدهای کوچکتر تبدیل شوند و به صورت زیرپله‌ای فعالیت کنند که تأثیر این اقدام بسیار مخربتر و بدتر از عرضه کالاهای قاچاق است.

حسین‌پور صنعت پوشاک را مانند بیمار سرطانی توصیف می‎کند که با تجویز مُسکن بیماری آن برطرف نمی‎شود و نیاز به شیمی‎درمانی دارد و یادآور می‎شود: دولت نمی‌تواند تولیدکنندگان زیرزمینی را شناسایی کند؛ تولیدکنندگان زیرزمینی به دنبال فرار مالیاتی، فرار از پرداخت هزینه‎های بیمه کارگران، استفاده از انرژیهای به صورت غیرقانونی و ... هستند و بنابراین هزینه تمام‎شده تولید برای آنها بسیار کمتر از واحدهایی است که به صورت شفاف فعالیت می‎کنند؛ دولت باید بستری فراهم کند تا تمام تولیدکنندگان زیرپله‌ای به صورت شفاف فعالیت کنند.

وی با اشاره به این که بخشی از کالای قاچاق موجود در بازار پوشاک توسط تولیدکنندگان زیرزمینی تهیه و عرضه می‎شود، تصریح می‌کند: به دلیل این که هزینه تولید و انرژی در ایران بالاست، برخی از واحدهای تولیدی بخشی از تولید خود را در ایران و مابقی آن را در کشورهایی مانند بنگلادش با برند خود انجام می‎دهند و سپس این کالا به کشور وارد می‌شود؛ پس از آن بخش اندکی از این تولیدات از طریق مبادی قانونی و مابقی به شکل قاچاق وارد کشور می‌شود و در نتیجه باز هم هزینه تمام‌شده آن از داخل کمتر است.

تعطیلی 600 واحد تولیدی در مشهد 

نایب رئیس اتحادیه خیاطان و تولیدکنندگان پوشاک مشهد نیز در گفتگو با «دنیای اقتصاد» به کاهش تولید پوشاک توسط تولیدکنندگان داخلی اشاره و اظهار می‎کند: انبوه کالاهای قاچاق که از مسیرهای قانونی و غیرقانونی وارد کشور می‎شوند، کمر تولیدکننده داخلی را شکسته است.

محسن مرادی به این نکته هم اشاره می‎کند که حدود 600 واحد از 1700 واحد صنفی تولید پوشاک مشهد تعطیل شده و در حال حاضر حدود 1100 واحد آنها فعالیت می‌کند و می‎افزاید: علاوه بر این، تولیدکننده داخلی به هیچ عنوان مورد حمایت قرار نمی‎گیرد و از هر طرف سازمانهای مربوطه از جمله دارایی تحت فشار است.

وی با اشاره به بالا بودن قیمت تمام‎شده تولید در داخل کشور، خاطرنشان می‎کند: تسهیلاتی هم که ممکن است با دشواریهای بسیار در اختیار تولیدکنندگان قرار بگیرد، نرخ سود بالایی دارد که اگرچه در ظاهر گفته می‎شود این نرخ 18 درصد است اما در عمل به حدود 30 درصد هم می‎رسد و این در حالی است که حاشیه سود تولیدکننده در حدی نیست که بتواند این میزان سود بانکی را پرداخت کند.

عرضه پوشاک داخلی با برند خارجی

نایب رئیس اتحادیه خیاطان و تولیدکنندگان پوشاک مشهد معتقد است: تولیدکنندگان داخلی نه تنها توان تولید کالا برای برطرف کردن نیاز داخل کشور را دارند بلکه کالاهای تولیدشده داخلی می‎تواند به کشورهای خارجی صادر شود؛ بخشی از پوشاکی که در داخل کشور با نام برندهای خارجی عرضه می‎شود، در واقع تولید داخل است اما به دلیل این که برخی مردم به مصرف کالای خارجی گرایش دارند، سودجویان این کالاها را با نام برندهای خارجی و با قیمتهای بسیار بالاتر در بازار داخلی عرضه می‏کنند و به فروش می‎رسانند.

مرادی تأکید می‎کند: برای رفع مشکلات و رونق دوباره تولید در حوزه پوشاک داخلی باید تسهیلات ارزان‌قیمت در اختیار تولیدکنندگان قرار گیرد تا توان بازپرداخت آن را داشته باشند؛ همچنین تولیدکننده باید مورد حمایت قرار گیرد؛ از طرفی باید درهای ورود کشور به روی پوشاک قاچاق بسته و از واردات کالای قاچاق جلوگیری شود.

ایجاد ناامنی برای قاچاقچیان در سطح عرضه

دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی نیز در گفتگو با «دنیای اقتصاد» در خصوص میزان پوشاک قاچاق موجود در بازار استان، اینطور پاسخ می‎دهد: پیش‎بینی ما این است که حدود 50 درصد پوشاک موجود در بازار خارجی است که 80 درصد این پوشاک خارجی به صورت قاچاق وارد کشور شده و در بازار عرضه می‎شود.

محمدابراهیم افشاری به این نکته هم اشاره می‎کند که استان خراسان رضوی در زمینه عرضه پوشاک قاچاق وضعیت بهتری نسبت به میانگین کشوری دارد زیرا این استان قطب تولید پوشاک است و کارخانجات و برندهای تولیدکننده خوبی در استان وجود دارد و می‎افزاید: در زمینه کالاهای قاچاق اولویت برخورد با کالاهایی است که خودمان در آنها مزیت تولید داریم و در این زمینه بحث اشتغال، تولید داخل و ... مطرح است.

وی ادامه می‎دهد: با توجه به این که خراسان رضوی قطب تولید پوشاک محسوب می‌شود، برخورد با عرضه پوشاک قاچاق به صورت ویژه در دستور کار است؛ در همین راستا جلساتی با اتحادیه‌های مربوطه داشتیم و برخوردهای صورت گرفته در این زمینه تا حدودی مؤثر بوده و ناامنی برای قاچاقچیان در سطح بازار ایجاد شده است.

فعالیت 13 برند خارجی دارای مجوز

دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی با بیان این که در این راستا اصلاح برندهای خارجی از دیگر مسائلی است که مدنظر بوده، خاطرنشان می‎کند: حدود 47 برند خارجی در مشهد فعال بودند که با بررسی اسناد آنها مشخص شد بیشتر آنها فاقد مجوز بودند و کالای قاچاق عرضه می‌کردند؛ با این برندها برخورد شد و در نهایت در حال حاضر 13 برند خارجی داریم که شرایط اولیه وزارت صنعت را برای فعالیت دارند.

افشاری اضافه می‌کند: البته وزارت صنعت شرایط دشوارتری نیز برای فعالیت آنها در نظر گرفته است برای مثال این که بخشی از تولید آنها در داخل کشور انجام و بخشی از تولیدات نیز صادر شود؛ فعلاً در این مرحله، شرایط اولیه مدنظر قرار گرفته و فقط 13 برند خارجی مجوز فعالیت در استان را دارند.

وی با اشاره به این که برخی کالاهای داخلی نیز در بازار با برچسب برند خارجی به فروش می‌رسند، تأکید می‌کند: با این موارد نیز برخورد می‌شود؛ در اطلاعیه‎ای اعلام کردیم با کالاهای ایرانی دارای برچسب خارجی، همانند کالای قاچاق برخورد می‎شود و این امر در جلوگیری از این اقدام و کاهش آن بازدارنده بود.

کشف بیش از 8 میلیارد تومان پوشاک قاچاق

دبیر کمیسیون مبارزه با قاچاق کالا و ارز خراسان رضوی با بیان این که در 10 ماهه نخست سال جاری به میزان هشت میلیارد و 353 میلیون تومان پوشاک قاچاق در سطح استان کشف شده است، می‏گوید: در آستانه نوروز گشتهای مشترک با دستگاهها و ارگانهای مربوطه از جمله اصناف، پلیس، اتحادیه‌ها و ... خواهیم داشت تا از عرضه کالاهای قاچاق جلوگیری شود.

افشاری به برگزاری نمایشگاه عرضه مستقیم کالا در اسفند ماه اشاره و خاطرنشان می‎کند: از مدیرعامل نمایشگاه خواسته‌ایم غرفه‎ها در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد تا علاوه بر رونق تولید، از عرضه کالاهای وارداتی نیز جلوگیری شود.

نظارت بر بازار پوشاک به عنوان کالای اولویتدار

معاون بازرسی و نظارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی هم در خصوص نظارت بر بازارهای عرضه پوشاک در آستانه نوروز، اینطور می‎گوید: در زمینه نظارت بر بازارهای شب عید، پوشاک به عنوان کالای اولویتدار مطرح است؛ طرح ویژه نوروزی از 10 اسفند ماه وارد فاز اجرایی خواهد شدکه در این طرح بر پوشاک ایرانی به عنوان کالای اولویتدار نظارت می‎شود.

علی باخرد با بیان این که نظارتهای سازمان صنعت بر واحدهای صنفی عرضه است، اظهار می‎کند: پوشاک تولید داخل از شمولیت قیمتگذاری خارج است و این کالاها با توجه به کشش بازار می‎تواند به فروش برسد؛ در زمینه توزیع یا واحدهای صنفی نیز دستورالعملهای هیئتهای عالی نظارت باید اجرا شود.

وی در خصوص پوشاک وارداتی نیز به دستورالعمل وزیر صنعت اشاره و خاطرنشان می‎کند: در این بخشنامه هیچ شخص حقیقی یا حقوقی اجازه واردات پوشاک را ندارد مگر این که تحت پوشش برند خاصی باشد که مجوزهای لازم را برای فعالیت در کشور اخذ کرده است؛ این دستورالعمل به صورت کامل هنوز اجرایی نشده است اما با اجرای آن پوشاک خارجی را تحت عنوان پوشاک مارکدار بدون نمایندگی نخواهیم داشت و اگر به این صورت پوشاکی وارد شود، قاچاق تلقی می‌شود.

سوءاستفاده از جهل مردم در تشخیص پوشاک خارجی

معاون سازمان صنعت خراسان رضوی با اشاره به این که استفاده از برندهای خارجی در پوشاک داخلی مشکل دیگری در این زمینه است، تصریح می‎کند: استفاده از جهل مردم در تشخیص پوشاک خارجی مورد توجه سودجویان قرار گرفته است و بخشی از تولید داخل به نام پوشاک خارجی عرضه می‎شود.

باخرد ادامه می‎دهد: فرهنگ استفاده از پوشاک خارجی باعث شده تولیدات داخل با نام پوشاک خارجی و حتی برندهای معروف جهانی به فروش می‎رسد؛ مردم باید مراقب باشند زیرا احتمال زیادی وجود دارد که این کالاها تولید داخل باشد اما متأسفانه مردم حاضر هستند این کالاها را با قیمت بالایی خریداری کنند.

جلوگیری از فعالیت 20 برند خارجی غیرمجاز

معاون سازمان صنعت خراسان رضوی با بیان این که شاید حدود 90 درصد پوشاک وارداتی که در بازار عرضه می‎شود، قاچاق باشد، تصریح می‎کند: از ابتدای سال جاری تاکنون حدود 3.5 میلیارد تومان پوشاک قاچاق توسط سازمان صنعت از بازارهای استان جمع‌آوری شده که بخش عمده‌ای از آن مربوط به بازارهای مشهد بوده است.

باخرد معتقد است: عمده‌ترین دلیل عرضه پوشاک قاچاق در کشور را می‌توان در مسائل فرهنگی جستجو کرد؛ قرار گرفتن برچسب خارجی بر روی پوشاک باعث چندین برابر شدن قیمت آنها می‌شود اما مردم از آن استقبال می‌کنند؛ زمانی که خریداری برای کالاهای قاچاق خارجی نباشد، قاچاقچی به راحتی نمی‎تواند پوشاک را وارد کند بنابراین باید فرهنگ استفاده از پوشاک تولید داخل در مردم نهادینه شود.

وی با تأکید بر این که در زمینه پوشاک داخلی در واحدهای صنفی با قیمتها و حراجهای غیرواقعی و بدون مجوز برخورد می‎شود، می‎افزاید: در حوزه پوشاک خارجی آنچه برای ما اهمیت دارد این است که باید نمایندگی داشته باشند در غیر این صورت از ادامه فعالیت آن برند جلوگیری می‌شود و اگر تابلویی نصب شده باشد، تابلوهای غیرمجاز نیز جمع‌آوری می‎شود که در این زمینه از ابتدای سال جاری تاکنون با فعالیت 20 برند خارجی غیرمجاز برخورد شده است.

تشدید نظارتها در آستانه نوروز

رئیس اتاق اصناف مشهد نیز با اشاره به تشدید نظارتها بر اصناف در آستانه نوروز، اظهار می‎کند: بازرسیهای اتاق اصناف و سازمان صنعت در راستای شناسایی کالاهای قاچاق در سطح بازار و جلوگیری از عرضه آنهاست و با متخلفان برخورد می‌شود البته موفقیت در این مسیر همراهی مردم را نیز می‌طلبد تا کالاهای ایرانی را خریداری کنند یا سراغ کالاهای خارجی بروند که از مبادی رسمی و با اخذ مجوزهای لازم وارد کشور می‎شود.

محمود بنانژاد ضمن رد آمار اعلام شده مبنی بر قاچاق بودن 80 درصد پوشاک خارجی عرضه شده در بازار، می‎گوید: قطعاً اینطور نیست با این حال با توجه به این که پوشاک شناسنامه دقیقی ندارد، آمار قاچاق بالاست؛ در حال حاضر تمام نمایندگیهای خارجی که واردات قانونی انجام می‌دهند، تحت نظارت وزارت صنعت و گمرک فعالیت می‎کنند و موظف هستند بخشی از کالای خود را در داخل کشور تولید کنند.

وی با بیان این که متأسفانه برخی تولیدات داخلی با عنوان برند خارجی در بازار عرضه می‌شود، می‌‎افزاید: اصلاح این روند باید از خود مردم شروع شود و استفاده از تولید داخل را افتخار بدانند؛ بسیاری از کالاهای داخلی کیفیت مناسبی دارند اما صرفاً به این دلیل که استفاده از برند خارجی افتخار محسوب می‎شود، مردم سراغ خرید پوشاک خارجی می‎روند در نتیجه برخی تولیدکنندگان داخلی از برچسب برندهای خارجی بر روی کالاهای خود استفاده می‎کنند؛ در این زمینه باید فرهنگسازی صورت گیرد.

رئیس اتاق اصناف مشهد با بیان این که بخش عرضه اگر ویترینی در اختیار کالای قاچاق قرار ندهد، برای واردکننده مشکل ایجاد خواهد شد، به برگزاری نمایشگاه عرضه مستقیم کالا از 13 تا 20 اسفند اشاره و تصریح می‏کند: در این نمایشگاه اقلامی از قبیل پوشاک، کیف، کفش نیز عرضه خواهد شد؛ اولویتها برای واگذاری غرفه‌های این نمایشگاه با تولیدکنندگان است؛ از طرفی عرضه‌کنندگانی که نماینده تولیدکنندگان باشند نیز در این نمایشگاه حضور خواهند داشت.