طى سه دههى گذشته كه بازسازى وبهسازى بافت سالخورده(تاريخى) منطقهى ثامن مشهد در دستوركار دستگاههاى ذيربط قراردارد حفظ ميراث فرهنگى همواره يكى از دغدغههاى اصلى دست اندركاران آن امور است. طى اين سه دهه ازسويى شاهد به فراموشى سپردن و يا درتقابل آن توجه فارغ از ضابطه درنگاه به آثار وابنيهى تاريخى بودهايم. ازنمونههاى بارز مىتوان به ازبين رفتن وتخريب مهديهى مرحوم عابدزاده و بناى تاريخى ثبتى خانهى امينى به عنوان يك اثر و فضاى باارزش ازتاريخ معاصر و درمقابل آن تاكيد و پافشارى برحفظ وثبت شتاب زدهى مسجدصاحب الزمان جزء ميراث فرهنگى تاريخى نام ببريم. دراين نوشتار كوتاه سعى در ارزيابى مسجد صاحب الزمان بهعنوان اثرثبت شدهى فرهنگى تاريخى است يكى ازعوامل اصلى كه من را برآن داشت كه دست به اين نقد بزنم موقعيت مكانى اين بنا درتقاطع شارستان و خيابان نواب صفوى است كه تعارضات جدى در آمدوشد زائران بهويژه ترافيك سواره را به دنبال خواهد داشت. در بررسى اسناد سازمان ميراث فرهنگى و ويژگىهاى خاص اين بنا به قرارزيرآمده ست:
١-ارزش محلهاى ومنطقهاى آن
٢-تنها مسجد شهرمشهد با دو محراب هم جهت
٣-ساخت مسجد بر روى يك آب انبارمتعلق به دورهى صفوى
٤-داراى كتيبهى احداثى وسنگ بامضمون وقفنامه
٥-ساخت كف وجدارهى آب انبار وايزولهى آن باملات آهكى
درموارد ذكرشده در رابطه بامسجد صاحب الزمان درپروندهى ثبتى ميراث فرهنگى كوچكترين نگاه كارشناسى وجود ندارد. بانگاه اجمالى میتوان تشخيص داد كه معمارى و سازه مسجد حداكثر مربوط به ٥٠ تا٦٠سال قبل است. پوشش سردر مسجد ايرانيت آزبست است كه با لولههاى داربستى وزن سردر را به خرپاى فولادى منتقل مىكند، نماى مسجد از نوع سنگ مرمر و تمامى پنجره و درهاى مسجد از نوع آلومينيومى است. اما سازهى نگهدارندهى مسجد تشكيل شده از دو ديوارحمال به ارتفاع پنج متر در طرفين و يك رديف پنج عددى ازستون فولادى بامقطع دايره به قطرپانزده سانتىمتر در وسط كه نگهدارندهى شاه تيرى ازنوع آى پى اى نمرهى سى مىباشدكه تكيهگاه تيرهاى طاق ضربى را فراهم مىكند. دومحراب مسجد فاقد كتيبه توسط كاشىهاى مربعى شكل فيروزه اى رنگ كه معمولا درحوضهاى مساجد استفاده مىشود تزئين شده است. درقسمتى ازپروندهى ثبتى مسجد از وجود آب انبار بهعنوان ميراگر در سيستم سازهاى نام برده درحالى كه درطراحى ساختمان جديد با پيكره بندى حال حاضر عملكرد سازهاى كمترين ارتباطى با آب انبار زيرين ندارد. دربازسازى انجام شده حياطى براى مسجد درنظر گرفته نشده است وازكل بناى ويران شدهى مسجد حوض معجردار، سازهى ناموزون ازلحاظ معمارى و پيكره بندى سازه اى حال حاضر به جاى مانده است. حفظ اين مسجد به عنوان يك اثرتاريخى(اگربتوان با اغماض ازسبك معمارى ومصالح و سازهى آن گذشت) درموقعيتى غير از موقعيت مكانى فعلى شايد مىتوانست توجيهگر باشد، بااين احوال درموقعيت مكانى موجود و شكلگيرى تعارضات جدى درحوزهى آمدوشد پياده و سواره به ويژه درايام مناسبات مذهبى مىتواند مشكلات قابل توجهى رابهوجود آورد، لذالازم است قبل ازهرگونه اقدامى موضوع انتقال و جابجايى مسجد در دستور كار مشترك دستگاههاى ذيربط از جمله شهردارى مشهد، ادارهى اوقاف مشهد و سازمان ميراث فرهنگى قرارگيرد.
*کارشناس ارشد عمران
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .