رفع موانع جذب سرمایة خارجی نیازمند ثبات سیاسی و اقتصادی

مسئلة دیگر در این خصوص این است که هنوز سایة تحریمها به صورت 100 درصد برداشته نشده و روابط خارجی ما به‌گونه‌ای نیست که سرمایه‎گذاران بتوانند با اعتماد به وضعیت ارتباطات خارجی نسبت به سرمایه‎گذاری در داخل کشور اقدام کنند.

نبود ثبات سیاستی در کشور نیز از دیگر عوامل مؤثر در این زمینه است؛ سرمایه‌گذاران نگران این هستند که با تغییر دولتها، رویکردها و سیاستگذاریها در خصوص سرمایه‎گذاری چه تغییری می‌کند و رویه‌ها دستخوش چه تغییراتی می‌شود.

بخشی از مسئله هم ناشی از این است که تجربة چندانی در زمینة سرمایه‌گذاری خارجی نداشته‌ایم و عمدة سرمایه‍‌گذاری خارجی کشور ما در بخش نفت و گاز و در عسلویه بوده است که این موارد حضور بسیار حاشیه‌ای در اقتصاد ایران داشته است؛ در نتیجه نقاط ضعف جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران برجسته و مشخص نشده است؛ با اجرای برجام به تدریج برخی نقاط ضعف و مشکلات خود را بیشتر نشان می‌دهند برای مثال در حال حاضر مشخص شده روند دریافت اقامت برای سرمایه‎گذاران خارجی در ایران دشوار است و دستگاه‌هایی که برای اتباع خارجی کارت اقامت صادر می‎کنند، مشکلاتی دارند؛ بنابراین با ادامة این روند، برخی از نقاط ضعف در عمل مشخص می‌شود.

با این حال وجود چنین مشکلاتی به این معنا نیست که ما شرکای خوبی برای سرمایه‌گذاران خارجی نیستیم بلکه این مشکلات کار را دشوارتر کرده است اما باید توجه داشت این مشکلات غیرقابل حل نیستند و به تدریج می‌توان بر این موانع غلبه و رویه‌ها را اصلاح کرد؛ کشور چین در این زمینه مثال خوبی است؛ این کشور قانون سرمایه‌گذاری خارجی خود را 700 مرتبه اصلاح کرده و این کشور در حال حاضر بزرگترین سرمایه‎گذاران خارجی را جذب کرده اما وضعیت سرمایه‎گذاری خارجی در این کشور از ابتدا به این صورت نبوده است و این امر نشان می‎دهد در حین عمل می‌توان نقاط ضعف را شناسایی و در جهت رفع آنها اقدام کرد؛ بنابراین عجیب نیست که از ابتدا قوانین مرتبط با حوزه سرمایه‌گذاری خارجی ایده‌آل نباشد بلکه باید این توانایی را داشت و مشکلات را شناسایی و نقاط ضعف را برطرف کرد.

برای رسیدن به راهکار عملی در جهت رفع موانع جذب سرمایة خارجی به نظر می‏رسد نیازمند عقلانیتی در حاکمیت هستیم تا ثبات نسبی ایجاد شود و بتوان برخی سیاستهای اقتصاد کلان و روابط خارجی را حداقل در یک افق 10 ساله تا حدودی ثابت نگه داشت؛ تحقق این امر بهترین علامت برای فعالان اقتصادی داخلی و خارجی است مبنی بر این که ایران می‎تواند جزیرة ثبات برای سرمایه‎گذاری باشد.

نقش جامعه

به نظر می‌رسد تحقق این امر صرفاً تابعی از انتخاب سیاستمداران نیست بلکه ناشی از ترجیحات عمومی است؛ به عبارت دیگر جامعه باید سیاستمدارانی را انتخاب کند که به دنبال ایجاد ثبات هستند و نباید از جریاناتی حمایت کند که نوساناتی را در اقتصاد و سیاست ایجاد می‌کنند؛ روشنفکران نیز باید از ثبات حمایت کنند؛ این روند همانند بازی فوتبال است که  اگرچه گل را مهاجم وارد دروازة تیم حریف می‌کند اما قبل از رسیدن توپ به او، تمام بازیکنان نقش داشته‌اند؛ سیاستمداران ما نیز اگرچه در ثبات‎سازی مسائل اقتصادی و روابط خارجی تصمیم نهایی را اتخاذ می‎کنند اما پشت این امر یک جریان اجتماعی است که متأسفانه در کشور ما ضعیف عمل می‌کند و شاید چندان به دنبال این ثبات‌سازی نیستند؛ شاید در ظاهر همه می‌گویند خواستار ایجاد این ثبات هستند اما ایجاد این ثبات نیازمند دلالتهایی است که به آن تن نمی‌دهند.

علاوه بر حمایت از سیاستمداران، مردم باید از سیاستهایی حمایت کنند که در راستای ثبات‌سازی مؤثر است؛ لازمة تحقق این امر ارتقای آگاهی سیاسی مردم است؛ روشنفکران باید تودة مردم را متقاعد و آنان را آگاه کنند که سیاستهای پوپولیستی که منافع موقتی ایجاد می‎کند، پایدار نیست و چنین سیاستهایی نه تنها ثبات ایجاد نمی‌کند بلکه در درازمدت باعث ایجاد بی‌ثباتی در اقتصاد می‌شود؛ این امر را می‌توان مهمترین نقش روشنفکران سیاسی دانست؛ به نظر می‌رسد پشت صحنة تصمیمات ثبات‌ساز سیاستمداران فعالیتهای روشنفکران سیاسی است که در این زمینه نیز ضعف داریم و باید بر آن تمرکز کرد؛ زوم دوربین ما نباید بر سیاستمدار و انتخابات باشد بلکه باید بر جریانسازی اجتماعی متمرکز بود.

با تمام این اوصاف، می‌توان چشم‎انداز مثبتی در این زمینه متصور بود زیرا جامعه روزبه‎روز آگاهتر و روشنفکران ما نیز پخته‌تر می‎شوند و همه باید برای تحقق این چشم‎انداز و حرکت موفق در این مسیر تلاش کنند.

*عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی