آیا الزام شهرداری مشهد به مصرف کالاهای تولید داخل منطقی است؟

اگرچه در اقتصاد کلان این روابط کمی پیچیده‌تر می‌شوند و کنسرسیومهای بین‌المللی چنان در فرمولهای عجیب و غریب درگیر چرخه تولید و بازار می‌شوند که به دشواری می‌توان درجه خلوص تولید داخلی را نسبت به خارجی تعیین کرد. نمونه بارز آن امروز در اقتصاد چین است که با همکاری شرکتهای مشهور اروپایی و آمریکایی برندهایی را تولید و راهی بازار بین‌المللی می‌کند که خریدار تشخیص نمی‌دهد سود کالایی را که می خرد دقیقا به کدام کشور می‌رود.

بدیهی است حمایت از تولید داخلی وقتی مطرح می‌شود که کالای تولید شده در داخل از نظر کیفیت و یا قیمت نتواند با کالای مشابه خارجی رقابت کند. وگرنه پرواضح است که هیچکس زعفران چینی را بر زعفران ایرانی ترجیح نمی‌دهد و برنج ایرانی سرآمد بازار‌ برنح است و فرش ایرانی شهره بازار جهانیست. اما بسیاری از تولیدات صنعتی ما یا در کیفیت از بازار جهانی وامانده‌اند و یا در مصاف قیمت شکست خورده‌اند‌.

با اینحال نمی‌توان ارزش افزوده و اشتغالی را که تولید همین کالاها در داخل کشور ایجاد می‌کنند کتمان کرد و دقیقا به همین دلیل یک وظیفه ملی برای حمایت از چنین تولیداتی ایجاد می‌شود. مسلم است که مشارکت آحاد ملت در چنین حرکتی هم َضروریست و هم شایسته که باید در دستور کار سازمانهای مسئول قرار گیرد.

 با همه اینها حمایت از تولیدات داخلی را نمی‌توان مشخصا به صورت موردی و خاص وظیفه یک نهاد و سازمان‌معین مانند شهرداری یک شهر قرار داد، به دلایل زیر:

۱- خرید کالاهای تولید داخل که قابلیت رقابت با مشابه خارجی ندارند در واقع پرداخت یارانه به این کالاهاست. در سطح ملی البته بر اساس سیاست کلی کشور چنین یارانه‌ای ضروریست، اما نباید انتظار داشت این یارانه از جیب مردم یک شهر پرداخت شود، در صورتیکه منافع احتمالی حاصل از آن برای تمام کشور است.

۲- استفاده از تولیدات داخلی که از نظر کیفیت و یا قیمت قابل رقابت با مشابه خارجی‌شان نباشند در واقع کاهش سطح خدمات شهرداری، افزایش زمان پروژه‌ها، کاهش کیفیت کار، هدر دادن بودجه و در موارد حاد حتی تن دادن به خسارت‌های ناخواسته است.

۳- بعید است حمایت از تولیدات داخلی که نتیجه نهایی آن در واقع پرداخت سوبسید به تولیدکنندگان آنهاست از جمله وظایف شهرداریها باشد. بنابراین شهرداریها نباید وظیفه اصلی خود را وانهاده و به امری مشغول شوند که مسئولیت مستقیمی در آن زمینه ندارند.

با همه این توضیحات چنانچه شورای محترم شهر مشهد علاقمند است در کنار وظایف اصلی خود از تولیدات داخلی هم حمایت کند، می‌تواند با دولت وارد مذاکره و رایزنی شده و بودجه‌ای را برای حمایت از تولیدات داخلی مطالبه نماید. سپس شهرداری را موظف نماید تا از محل این بودجه کالاهای تولید داخلی را که قابلیت رقابت با مشابه خارجی ندارند برای اداره امور شهر خریداری و خسارت‌های ناشی از این کار را از این طریق جبران نماید.

*عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد