به‌نام ایران به‌کام دیگران

اما چه شد که کشت زعفران در ایران رونق گرفت و طی سالها به رشد دهها برابری رسید؟ پاسخ بی‌آبی و خشکسالی است! از زمانی‌که خشکسالی دامنگیر کشاورزان ایرانی شد، آنان از سر اجبار روی به کاشت محصولی آوردند که نیاز به آب کمتری به نسبت سایر محصولات کشاورزی داشته باشد و از طرفی کفاف امرارمعاش کشاورز را هم بدهد. از اینرو طلای سرخ به مرور به یک سرمایه ملی تبدیل شده که تنها با حمایت از کشاروز، تولیدکننده و صادرکننده می‌توان از آن محافظت کرد.

ولی افسوس که نه تنها حمایت کافی از این اقشار نمی‌شود بلکه با جلوگیری نکردن و دامن زدن به صادرات غیرقانونی زعفران به کشورهای همسایه که ماحصل آن صادرات زعفران ایرانی با نام و برند کشورهای بیگانه است، خود با دست خود هیزم به این آتش می‌ریزیم. 

مدتی اسپانیایی‌ها زعفران ما را می‌خریدند و به نام خودشان صادر می‌کردند و حتی اکنون علیه زعفران ایرانی بازارسازی می‌کنند، اکنون نیز گویا نوبت به افغانستان رسیده که زعفران ایران را با نام افغانستان در دنیا عرضه کند. مثال بارز این مدعا مصرف زعفران ایران با نام کشوری دیگر در هندوستان، بزرگترین مصرف‌کننده زعفران دنیاست که به دلیل وضع کردن تعرفة سنگین ورود زعفران ایرانی به این کشور، عده‌ای برای دور زدن این قانون، زعفران ایرانی را به‌صورت غیرقانونی و قاچاق به افغانستان می‌برند و این کشور دوست و همسایه نیز زعفران ایرانی را با نام افغانستان و با تعرفه صفر به هندوستان صادر می‌کند و بدین ترتیب ضربه مهلکی به کشاورز، تولیدکننده و صادرکننده ایرانی وارد می‌شود که در دراز مدت ضرر و زیان اقتصادی و اجتماعی ناشی از این امر محسوس‌تر خواهد بود. چه بسیار روستاییان کشاورزی که از سر فقر در شهرها حاشیه‌نشین شدند و می‌شوند...

صادرات زعفران ایران به هندوستان از طریق کشوری دیگر

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان جنوبی در این‌باره به دنیای اقتصاد می‌گوید: زعفران ایرانی به‌صورت غیرمستقیم و از طریق کشورهای افغانستان و امارات وارد هندوستان می‌شود، چون تعرفه ورود زعفران از این کشورها به هندوستان صفر است.

محسن احتشام  تصریح می‌کند: اگر هندوستان تعرفة زعفران را برای ایران بالا می‌برد ماهم باید تعرفه ادویه، برنج و چای هندی را بالا ببریم.  ما به مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت بارها این مسائل را گوشزد کردیم. ما که قانون‌گذار نیستیم، هشدار دادن نهایت کاریست که از ما ساخته است.

رئیس شواری ملی زعفران ادامه می‌دهد: بازار و تقاضا برای محصول زعفران وجود دارد و ما می‌توانیم این کالا را به نحو احسن بفروشیم اما این کشورهای بیگانه هستند که دارند محصول ما را می‌فروشند.

وی با بیان اینکه این مشکلات نیز ناشی از کوتاهی ماست، می‌گوید:  ما خودمان به خودمان آسیب می‌زنیم. ما بزرگترین تولیدکنندة زعفران هستیم اما متاسفانه صنعت زعفران خود را حمایت نمی‌کنیم.

احتشام با اشاره به این‌که زعفران ما عموما در خود هندوستان به مصرف می‌رسد، خاطرنشان می‌کند: هندوستان خودش به تنهایی یک مصرف‌کنندة بزرگ زعفران است، زعفران هم در مصرف غذایی و هم در آیینهای مذهبی و فرهنگی مردم هند جایگاه ویژه‌ای دارد. خال هندی این مردم عموما از زعفران تولید می‌شود.

30 درصد تعرفة ورود زعفران ایران به هند

عضو هیات رئیسه شورای ملی زعفران نیز در این‌باره می‌گوید: وقتی ما اجازه می‌دهیم ادویه هندی با تعرفه بسیار پایین وارد کشورمان بشود در عوض باید از کشور مقابل بخواهیم زعفران ما نیز با تعرفه پایین وارد بازار هندوستان شود. اما واقعیت این است که در ازای هر کیلوگرم زعفرانی که به هندوستان صادر می‌شود 30 درصد تعرفه ورود اعمال می‌شود؛ در نتیجه زعفران ایران یا به صورت غیرقانونی و قاچاق وارد هندوستان می‌شود یا از طریق افغانستان و به نام زعفران افغانستان وارد این کشور می‌شود.

علی حسینی با انتقاد از اینکه این پروسه به ضرر ماست، می‌گوید:  ما داریم با زعفران خودمان برای کشور رقیب بازارسازی می‌کنیم. در این بین بزرگترین خائنان کسانی هستند که زعفران ایران را به افغانستان می‌برند و باعث می‌شوند زعفران ایرانی با برند افغانی و با تعرفه صفر وارد هندوستان شود.

وی تصریح می‌کند: این افراد حاصل دسترنج کشاورزان ایرانی را به نفع کشور بیگانه مصادره می‌کنند. این افراد بی‌تعهد و صادرکنندگان یک شبه بازار ما را خراب می‌کنند. شاید اکنون آسیبهای این معضل به چشم نیاید اما در آینده ضربه مهلکی به کشاورزان و تولیدکنندگان و صادرکنندگان ما خواهد زد.

حسینی می‌گوید: اکنون افغانستان سالانه نهایتا 3 یا 4 تن زعفران تولید می‌کند با این حال خیلی از کشورها از قبیل هلند، امریکا، چین و ... همگی از کشت زعفران در افغانستان حمایت می‌کنند.

عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه هندوستان بزرگترین مصرف کننده زعفران در دنیاست اما نسبت به جمعیتش تولید اندکی دارد، ادامه می‌دهد: تولید زعفران در این کشور زیر 10 تن است لذا تعرفه بالایی که برای ورود زعفران ایرانی به این کشور برای حمایت از تولیدکنندگان زعفران هندی وضع شده، باعث قاچاق زعفران ایرانی به هند شده است.  

حسینی خاطرنشان می‌کند: هند و چین بزرگترین مصرف کنندگان زعفران در دنیا هستند و هردو کشور هم تعرفه‌های سنگینی را برای ورود زعفران ایران به کشورهایشان وضع کرده‌اند و ادعا دارند که مبادلات تجاری خوبی با ما دارند. چطور مسئولان ما نمی‌توانند این تعرفه‌ها را کاهش دهند تا زعفران ما قاچاقی به این کشورها صادر نشود؟ اما متاسفانه سالهاست این اتفاق می‌افتد و مسئولان ما قدرت مقابله با این معضل را ندارند. هرکسی بخواهد می‌تواند از طریق گمرک ایران زعفران به افغانستان ببرد. قاچاقچیان منافع آنی خود را ملاک قرار می‌دهند و به این فکر نمی‌کنند که با این روند چه آینده‌ای در انتظار کشاورزان ماست.

عضو شورای ملی زعفران یادآور می‌شود: افغانستان خودش نیازی به زعفران ایران برای مصرف داخلی خود ندارد و تمام زعفرانی که از طریق گمرک ایران وارد کشور افغانستان می‌شود به نیت صادرات از این کشور و با برند افغانستان است.

حسینی تصریح می‌کند: ما نمی‌توانیم صادرات زعفران را به افغانستان ممنوع کنیم اما می‌توانیم تعرفه‌ای سنگین برای افغانستان وضع کنیم تا شاهد این اتفاق نباشیم. مسئولان ما، گمرک ما همگی شاهد خائنانی که هریک صدها کیلوگرم زعفران به افغانستان می‌برند هستند، این افراد باید شناسایی شوند و جلوی کارشان گرفته شود.  

لزوم توسعه بازار زعفران متناسب با افزایش تولید

رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی، صنایع و معادن کشاورزی نیز با بیان اینکه توسعه بازار زعفران متناسب با افزایش تولید این محصول اهمیت بسیاری دارد، می‌گوید: در چند سال اخیر تولید زعفران در ایران افزایش داشته ولی متاسفانه به همان میزان بازارها توسعه پیدا نکرده است.

علی شریعتی مقدم خاطرنشان می‌کند: کشور هندوستان جزء کشورهای پرمصرف زعفران است و مردم این کشور بسیار به این محصول علاقه‌مند هستند، اما متاسفانه این کشور جزء بازارهای ما برای صادرات زعفران نیست.

 وی تصریح می‌کند: ما از کشور هندوستان به میزان انبوهی مواد غذایی وارد می‌کنیم و در برخی مواقع تعرفة ورود این مواد غذایی را بسیار کاهش می‌دهیم اما هیچ‌گاه از قدرت چانه‌زنی خود برای ورود کالای ایرانی به هندوستان با تعرفة پایین استفاده نکردیم.

شریعتی مقدم می‌گوید: بیشتر زعفرانی که از ایران به افغانستان و سپس به هندوستان صادر می‌شود در خود هندوستان مصرف می‌شود؛ اما واحدهای بسته‌بندی در هندوستان زعفران ایرانی را با نام کشور خودشان توزیع و یا صادر می‌کنند.

عضو شورای ملی زعفران می‌گوید: اکنون کشوری مثل هندوستان که تولید انبوهی ندارد برای بازارسازی زعفران کار می‌کند اما ما که بزرگترین تولیدکننده زعفران هستیم در نفوذ به بازارهای زعفران عقب افتاده‌ایم.

 شریعتی مقدم با بیان اینکه اگر واحدهای تولیدی زعفران ایرانی حمایت شوند با توجه به تجربه و مهارتی که دارند می‌توانند از رقبای خود پیشی بگیرند؛ می‌گوید: اما متاسفانه این موضوع در حال حاضر محقق نمی‌شود. ما نیاز به بازارسازی و معرفی هرچه بهتر زعفران ایرانی داریم؛ اما نه از طرف وزات جهاد کشاورزی و نه از طرف سازمان صنعت، معدن و تجارت هیچ برنامه عملیاتی و مدونی برای معرفی زعفران در دنیا و ماندگاری در بازارهای جهانی نداریم.