تاکسی‌های اینترنتی، ضرورت‌ها و چالش‌ها

اما روند پرسرعت شهرنشینی بشر امروزی ایجاب می‌کند که زندگی در بستر تغییرات برآمده از ظهور تکنولوژی‌ها را بپذیرد. این پذیرش تغییر، هرچند با مقاومت همراه باشد به دلیل تسهیل عملکرد ناشی از تکنولوژی و پتانسیل ایجاد راحتی فراتر از تفکر بشر ممکن می‌شود. ضریب نفوذ اینترنت در سالهای اخیر به صورتی تصاعدی در کشور در حال افزایش است و استفاده از اینترنت به صورت روزمره پا را از شکافهای نسلی فراتر نهاده و به ابزار دست همگان تبدیل شده است. در این میان، تکنولوژی‌های بر پایه اینترنت همواره پس از ظهورشان موافقان و مخالفان بسیار دارند، همانطور که در سالهای اخیر، استفاده از تاکسی‌های اینترنتی در کشور نقل محافل منتقدان و مورد ستایش ذینفعان به عنوان اکثریت جامعه بوده است.

استفاده از تاکسی‌های اینترنتی اولین‌بار تحت عنوان Uber، در حدود 8 سال پیش و در کالیفرنیا به دنیا عرضه شد و مبدا تحولات عظیمی در صنعت حمل‌ونقل درون شهری و برون شهری شد و امروزه با پوشش 633 شهر در دنیا از بزرگترین کمپانی‌های مشغول در این حوزه است. اما در کشور ایران می‌توان اسنپ (Snapp) را  به عنوان محبوب‌ترین تاکسی اینترنتی مورد استفاده از نگاه کاربر دانست. اسنپ را امروزه می‌توان از نمونه‌های موفق و هیجان‌انگیز استارتاپ در ایران دانست که با ارزش حدودی 1300 میلیارد تومان جزو با ارزش‌ترین استارتاپ‌های موجود در ایران به حساب می‌آید. همه‌گیر شدن استفاده از این سامانه هوشمند حمل‌ونقل نتیجه جالب توجه‌ای را در برداشته، آنجا که آمار نشان‌دهنده رتبه هفتم در تعداد سفر در روز در بین دیگر کمپانی‌های دنیاست در حالیکه تعداد شهرهای تحت پوشش این سامانه داخلی کمتر از رقبای خارجی است.

اما واقعیت اجتناب‌ناپذیر موجود را می‌توان وجود منتقدان به این سامانه دانست که هرکدام دلایل خاص خود را برمی‌شمرند. اما آیا تاکسی‌های اینترنتی مزایایی هم دارند؟ به عنوان مثال اسنپ به عنوان پرتراکنش‌ترین نوع ایرانی آن چه مزایایی می‌تواند داشته باشد؟ اولین مزیتی که به چشم می‌آید مربوط به حذف سفرهای تک سرنشین در مسافربرهای شهری است. رانندگان آژانس همواره در مسیر بازگشت بدون مسافر تردد می‌کنند و تک سرنشین محسوب می‌شوند که این مساله در نوع خدمات‌رسانی اسنپ و دیگر تاکسی‌های اینترنتی به طور کل حذف شده است. مساله حائز اهمیت دیگر، ساماندهی مسافربرهای شخصی شهر است. زمان زیادی از تیترهای فراوان خبرگزاری‌ها در خصوص معضل مسافربرهای شخصی نمی‌گذرد اما شواهد بیانگر یک ساماندهی عمومی به مسافربرهای شخصی است که در شرایط کنونی اقتصادی جامعه و تعدد شغل مسافربری به عنوان شغل اول یا دوم، این ساماندهی منشا خیر است. قابلیت شناسایی، رهگیری و به اشتراک‌گذاری سفر این توانایی و دسترسی را برای مسافر ایجاد کرده است که زین پس مسافربر خود را با جزئیاتی کامل بشناسد و ضریب امنیت خود را افزایش دهد. طی کردن مراحل اخذ سوء‌پیشینه از مسافربرهای تاکسی‌های اینترنتی نیز گواه بالا بردن سطح امنیت در استفاده از مسافربری شخصی است. فرآیندهای آموزشی رانندگان، همواره رصد شده و با قرار دادن فرایند رتبه‌دهی توسط مسافران، فضای انگیزشی رانندگان برای سرویس‌دهی هرچه بهتر و با کیفیت‌تر مهیا می‌شود. مساله‌ای که تاکنون در سرویس رسانی‌های دیگر چندان مطرح نبوده و اگر هم بوده به علت پیچیدگی فرایند آن مورد استفاده قرار نمی‌گرفته است. از دیگر مزیتهای تاکسی‌های اینترنتی مانند اسنپ می‌توان به قیمت مناسب‌تر و ثابت و مشخص بودن قیمت برای مسافران اشاره کرد که از هرگونه اصطکاک مابین مسافران و رانندگان جلوگیری می‌کند. همچنین از این مساله نمی‌توان گذشت که آزادی عمل رانندگان در استفاده از این سامانه طبیعتا بیشتر بوده و زمانبندی و میزان حضور منعطف‌تری را تجربه می‌کنند و بدیهی است که تراکنش سرویس‌رسانی بیشتری را نیز خواهند داشت. می‌توان به عنوان مزیت دیگر، به کاهش فضای پارکینگ مورد نیاز اشاره کرد. به طوری‌که در صورت سرویس رسانی مناسب این سامانه، افراد به مرور زمان کمتر از خودروهای شخصی خود استفاده کرده و نیاز به فضای پارک کمتری خواهند داشت.

در نهایت می‌توان متذکر شد که ایجاد بسترهایی نظیر اسنپ و دیگر تاکسی‌های اینترنتی می‌تواند با جذب قشر نخبه کشور و جلوگیری از مقوله فرار مغزها به دستاوردهای شگرفی در زمینه بهره‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا بیانجامد. کما اینکه نگاهی اندک در بدنه این سامانه‌ها بیانگر وجود نسلی جوان، خلاق و پویاست که نوید ایجاد بستری مناسب برای اشتغال‌زایی و رشد بدنه جوان کشور را می‌دهد.

*کارشناس ارشد مدیریت شهری و تحلیل‌گر مسائل حمل و نقل غیرموتوری