کنتور چاه‌های آب کشاورزی، تعادل بخشی یا کسب درآمد؟!

اما اجرای این طرح که می‌تواند یکی از راه‌حل‌های جلوگیری از برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی باشد، آنقدر ناقص و پر مشکل است که اگر نسبت به رفع این مشکلات اقدام نشود این طرح نیز مانند طرح‌های دیگر راه به جایی نخواهد برد.

۱- این طرح باید همراه با اصلاح الگوی کشت و توصیه به تولید محصولات بوم سازگار باشد. مسلما کشاورزان ما با عدم آگاهی نسبت به میزان مصرف آب مورد نیاز برای محصولات پر آب که متناسب با اقلیم منطقه ما نیستند، مقدار آب تخصیص یافته را به سرعت مصرف می‌کنند. پس از آن اگر آب بیشتر در اختیارشان قرار نگیرد که متضرر می‌شوند و اگر قرار بگیرد که نقض غرض بوده و همان رویه برداشت نامتعارف آب ادامه خواهد یافت.

۲- در کنار پیشنهاد الگوی کشت بوم سازگار و متناسب با میزان آب تخصیص یافته، باید به کشاورزان کمک شود از روشهای نوین آبیاری استفاده کنند و کارآیی آبیاری را افزایش دهند.

۳- اخیرا از برخی کشاورزان شنیده‌ام که پس از اتمام سهمیه آب تخصیص یافته و عدم کفایت آن برای کشت و زرع خویش، به شرکت آب منطقه‌ای مراجعه کرده و پس از طرح مشکل، به ایشان گفته شده است که چنانچه متقاضی افزایش سهمیه آب خود هستند می‌توانند با پرداخت هفت میلیون تومان، سهمیه آب بیشتری بخرند!

اگر این خبر درست باشد باعث تاسف بسیار است، زیرا نشان می‌دهد که طرح نصب کنتور شرکت آب منطقه‌ای حداقل یکی از ایرادات زیر را دارد:

الف- این شرکت قادر نبوده است متناسب با تعادل‌ بخشی به منابع آب زیرزمینی و الگوی کشت کشاورزان مالک هر چاه، سهمیه آنها را مشخص کند.

ب- اگر از نظر شرکت آب منطقه‌ای مقدار آب تخصیص یافته متناسب بوده نباید تحت هیچ شرایطی این سهمیه افزایش یابد. زیرا هدف اصلی از این طرح، تعادل بخشی به آبهای زیرزمینی است نه کسب درآمد از طریق فروش آب مازاد بر سهمیه!

مسلما چنانچه بندهای ۱ و ۲ این یادداشت همزمان با نصب کنتور چاه‌ها به اجرا گذاشته شده باشند، در صورتی که کشاورز با کمبود آب مواجه شد و یا به‌خاطر کم‌آبی ناشی از سهمیه‌بندی دچار خسارت محصول شد، باید صندوق‌های حمایتی وجود داشته باشند که خسارت کشاورزان را جبران کنند. نه آنکه بابت آب مازاد درخواستی از ایشان طلب وجه شود!

*عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد