اما ماجرای لجبازیهای طرف افغانستانی در ورود کامیونهای ایرانی و بهبود زیرساختهای خود برای تسریع این روند، به همان عید فطر پارسال ختم نشد و این داستان پس از آنهم چندبار تکرار شد و این بار وضعیت دوباره به شکل بحرانی سال گذشته نزدیک شده است. این درحالیست که به گفته رئیس میز افغانستان در سازمان توسعه تجارت، ۹۵ درصد محصولات مورد استفاده افغانستان وارداتی است که ۳۵ درصد آن سهم ایران است. این یعنی نقش ایران در تامین کالاهای مورد نیاز افغانستان پررنگ و چشمگیر است اما لجبازیهای این کشور برای بهبود روند وارداتش از ایران جای سوال دارد.
خبرهایی که از توقف دوباره کامیونها پشت مرز شنیدیم ما را برآن داشت تا از نزدیک وضعیت ناوگان ترانزیتی پشت مرز مانده را مشاهده کنیم و به این نتیجه برسیم که معطلی ناوگان ترانزیتی پشت مرز فقط به طرف افغان برنمیگردد و این سوی مرز هم سختگیریها و موازیکاری در بررسی کامیونها از سوی دستگاههای ذیربط، تا حدودی در این معطل ماندن و صف کشیدن کامیونها نقش دارد.
موازیکاری در فاصله 15 متر
در فاصله دو- سه کیلومتری با پایانه مرزی، کامیونهای خوابیده در صفی طولانی به چشم میخورد، ناوگانی که برای بررسی باکهای سوخت خود در انتظار هستند. ابتدای مسیر جایگاه شرکت گاز را مشاهده میکنیم که به وارسی باک سوخت کامیونها میپردازد و 15 متر جلوتر نیروهای گروهان مرزی 17 شهریور حضور دارند که آنها هم همین کار را تکرار میکنند! یک دوباره کاری در فاصله 15 متر جای تعجب دارد اما کسی راجع به دلیل این موضوع توضیحی به ما نمیدهد. پس از گذراندن مراحل لازم برای اجازه ورود خبرنگاران به پایانه مرزی، یکی از سربازان گروهان مرزی ما را به سمت گمرک مشایعت میکند. در محوطه پایانه مرزی با خیل عظیم کامیونهای پارک شده و در انتظار برای عبور از مرز روبرو میشویم؛ به سمت سالن تجاری میرویم تا با رانندهها و نماینده شرکتهای حمل و نقل درباره وضعیت ناوگان ترانزیتی پشت مرز و دلیل این توقفها صحبت کنیم. به محض اینکه رانندهها میفهمند خبرنگاریم، اطرافمان حلقه میزنند و هر سوالی که میپرسیم چند نفر با صدای بلند پاسخ میدهند. انتظار چند روزه در پایانه مرزی و خواب کامیونها و بلاتکلیفی از زمان خروج از مرز همه را به نوعی کلافه و خسته کرده و این در حالت چهرهها و تن صدا و حرفهایی که میزنند به خوبی هویداست.
یکی از مهمترین دلایل کندی روند خروج کامیونها از مرز به خطوط خروجی ناوگان ترانزیتی از ایران و خط ورودی این ناوگان به افغانستان برمیگردد؛ منطقه ویژه اقتصادی، گمرک و پایانه مرزی در سه خط جداگانه کامیونها را به سمت مرز هدایت میکنند اما وجود تنها یک خط ورودی از سوی افغانستان باعث طولانی شدن صفهای انتظار میشود. موضوعی که مورد انتقاد همه رانندهها و شرکتهای حمل و نقل بینالمللی است.
کمبود باسکول در ایستگاه اسلام قلعه
یکی از رانندههای حاضر در این سالن، با حالتی برافروخته از امکانات محدود به ویژه کمبود باسکول برای بررسی وضعیت ترانزیت در ایستگاه اسلام قلعه افغانستان گلایه میکند و میگوید: افغانستان گنجایش میزان خروجی کامیون از ایران را ندارد و بیشتر مشکلات معطلی ما در مرز از سوی این کشور است؛ افغانستان در مرز اسلام قلعه تنها یک باسکول دارد در حالیکه سالهای قبل دو باسکول داشت. خدمات این کشور کم است و بارها در جلسات با مسئولان ایرانی قول دادند که مشکل را حل کنند و باسکول اضافه کنند. الان در گمرک دوغارون دو باسکول، در منطقه ویژه دو باسکول و در پایانه مرزی یک باسکول فعال است اما طرف افغانستانی فقط یک باسکول دارد.
راننده دیگری به سختگیریهای مرزبانی در بازرسی بار کامیونها اعتراض دارد و با فریاد میگوید: مرزبانی ایران سخت میگیرد و تعداد کمی از کامیونها را عبور میدهد. حرف ما این است که وقتی کالا در بندرعباس اسکن میشود، اینجا چرا دوباره اسکن شود؟ ما نمیتوانیم در بار پلمپ شده چیزی بگذاریم اما کامیون را دوباره در دوغارون اسکن میکنند و این دلیل معطلی ماست. البته صحبتهای احساسی این راننده مغایر با موضوع مبارزه با قاچاق کالاست وگرنه شاید فک پلمپ یک کامیون و بارگذاری مجدد و پلمپ دوباره برای قاچاقچیان کار چندان سختی نباشد.
اما یکی از رانندگان در واکنش به صحبتهای او میگوید: مشکل اصلی این است که روال کار سرعت ندارد وگرنه مرزبانی مشکلی ندارد. الان از نقطه صفر مرزی تا افغانستان کامیونها حرکت نمیکنند و این به خاطر کندی انجام کارهای اداری است. البته این راننده به راهاندازی دستگاه ایکسری و تاثیر آن در سرعت اسکن کامیونها نسبت به گذشته هم اشاره میکند.
ناهماهنگی در ساعات کاری دو طرف مرز
صحبتهای بعضا ضد و نقیض رانندگان، ما را برآن داشت تا به سراغ نماینده آنها برویم تا مجموع مشکلات را از زبان او بشنویم. احمد رزمآرا که به اذعان سایرین از رانندگان فعال ترانزیت به افغانستان است، در وهله اول از نبود هماهنگی بین ساعات کاری ادارات مرزی میگوید: با توافقی که بین ادارات مستقر در گمرک صورت گرفته؛ حراست گمرک، گمرک دوغارون، اداره گذرنامه و پست کنترل ساعات کاری را از 7 صبح شروع میکنند اما در لیست ساعات کاری پایانه مرزی میبینیم پرسنل اداره گذرنامه زودتر از ساعت 7:45 سرکار حاضر نمیشوند. از طرفی ساعت تعطیلی بین کار در افغانستان و ایران فرق میکند؛ طرف افغانستانی در ساعت 12 برای نماز 45 دقیقه مرز را تعطیل میکند و وقتی آن طرف شروع به کار میکنند، ایران برای نماز کار را تعطیل میکند. البته در نیمه اول سال ساعات کاری هماهنگ است اما در نیمه دوم مشکلاتی برای تفاوت ساعتها داریم. این موضوع در زمانبندی افغانستانیها برای تعطیلات عید فطر هم ما را دچار مشکل میکند و عملا مرز آنها چند روز راکد و بدون فعالیت است.
موضوع ثبت 5 پلاک در ویزای کامیونداران برای عبور و مرور در دو کشور و رعایت نکردن این موضوع از سوی افغانستان از دیگر موارد اعتراضی رانندگان ایرانی است، رزمآرا میگوید: در موضوع پلاک ترانزیت برای افغانستانیها 5 پلاک در ویزا ثبت شده و این توافقی دو طرفه بوده و باید برای ویزای رانندگان ایرانی هم ثبت میشد اما برای رانندههای ایرانی مشکل داریم و این اتفاق نیافتاده است. در حالیکه راننده ممکن است گاهی در افغانستان دچار مشکل شود و لازم باشد از راننده و کامیون دیگری کمک بگیرد اما آن فرد موقع خروج از افغانستان به ازای یک روز باید 220 هزار تومان عوارض خروج بپردازد و این مبلغ برای روزهای دوم و سوم به 330 و 440 هزار تومان میرسد؛ اینها هزینههایی است که برای راننده ایرانی از سوی افغانستان ایجاد میشود.
اعتراض به بخشنامه محدودیت حمل بار
اما اجرای بخشنامه محدودیت حمل بار یا بخشنامه ابعاد و اوزان بار هم مورد اعتراض کامیونداران است؛ طرح کنترل مقررات کاهش و تغییر اوزان مجاز تردد وسایل نقلیه باربری در راههای کشور که قرار بود از اول اردیبهشت ماه امسال اجرایی شود و به تعویق افتاد، از همان ابتدا مورد انتقاد شدید جامعه کامیونداران مسقف قرار گرفته بود. این بخشنامه از ابتدای خردادماه اجرایی شد. این راننده ترانزیت در این خصوص میگوید: در گذشته سقف تناژ بار برای ترانزیت تا 44 تن بود اما براساس بخشنامه جدید، رانندگان باید برای بار 40 تن به بالا جریمه بدهند. این موضوع قبلا به شرکتهای حمل و نقل اطلاعرسانی نشده و باید حداقل چند ماه قبل به شرکتها این موضوع را اطلاع میدادند تا راننده هم بداند. بیاطلاعی راننده از این موضوع در مرز باعث فک پلمپ کامیون و جریمه سنگین برای او میشود. رزمآرا همچنین از هزینههای ورود به مرز افغانستان و تخلیه و بارگیری در این کشور انتقاد میکند: هزینههای دریافتی از سوی پلیس افغانستان در گمرک این کشور، هزینه باسکول و دستمزد کارگر برای تخلیه و بارگیری و... بسیار بیشتر از ایران است. از طرفی در محوطه هزار متری اسلام قلعه، 5 بار کامیونها را وارسی میکنند و در مسیر برگشت به ایران هم ماشینهای افغانستانی بینوبت وارد ایران میشوند اما ماشینهایی ایرانی در آنجا دو شب خواب دارند. این درحالیست که همه خدمات برای ناوگان افغانستانی است و به ایرانیها هیچ امکاناتی نمیدهند.
نبود امنیت در افغانستان باعث شده از هر 4 کامیون ترانزیتی 3 کامیون مربوط به افغانستان باشد
امنیت را شاید بتوان یکی از مهمترین دغدغههای رانندگان ایرانی و حتی رانندگان افغانستانی در ترانزیت به این کشور دانست. به گفته رانندگان ایرانی از گمرک اسلام قلعه به سمت هرات، راننده مسیر را به شانس خود میرود و هیچ تضمینی برای به سلامت رسیدن بار او وجود ندارد درحالیکه سه شرکت بیمه در گمرک اسلام قلعه فعال شده و رانندگان و کامیون را برای اسلام قلعه و هرات بیمه میکنند اما عملا هیچ تعهد مالی و جانی در قبال راننده و ماشین و بار ندارند. این درحالیست که در ایران ماشینهای افغانستانی را سه تا 5 روز بیمه میکنند و شرکتهای بیمه ایرانی خسارت را پرداخت میکنند. رسولی، نماینده شرکتهای حمل و نقل هم در این باره میگوید: رانندههای ما در افغانستان هیچ امنیتی ندارند و افغانستانیها در برابر خدمات ایرانیها یک درصد هم خدمات نمیدهند؛ راننده ما از اسلام قلعه تا هرات 120 کیلومتر راه را طی میکند و هیچ امنیتی ندارد. به طور مثال سه هفته پیش راننده ایرانی را در مسیر هرات گرفتند و درگیری مسلحانه ایجاد و از چند راننده هم اخاذی شده بود. از یکی از رانندههای روستاهای تایباد در افغانستان هم 150 میلیون تومان باجگیری شده بود.
به گفته یکی از رانندگان، نبود امنیت در افغانستان باعث شده حجم زیادی از اشتغال مربوط به ناوگان ترانزیتی بین دو کشور دست رانندگان افغانستانی باشد و تقریبا از هر 4 کامیونی که وارد این کشور میشود سه دستگاه مربوط به خود افغانستان است. از طرفی، به گفته برخی از رانندگان، خرید کامیون ایرانی 500 تا 600 میلیون تومان هزینه دارد و این درحالیست که افغانستان به دلیل برخورداری از تجارت آزاد جهانی، میتواند ناوگان دسته دوم را با هزینه ای 50 میلیون تومانی خریداری کند و این یعنی بازی دو سر باخت رانندگان ترانزیت ایرانی در برابر رانندگان افغانستانی.
3 میلیارد دلار ترانزیت خارجی سالانه گمرک دوغارون
به سراغ مدیر گمرک دوغارون میرویم تا از میزان تردد در این گمرک و گردش مالی فعالیت آن مطلع شویم. به گفته محمد کوهگرد، گمرک دوغارون که قدمتی 100 ساله دارد، سالانه 1.5 میلیارد دلار صادرات، 3 میلیارد دلار ترانزیت خارجی و 20 میلیون دلار واردات دارد. روزانه 200 دستگاه کامیون از گمرک، 120 کامیون از منطقه ویژه اقتصادی و 40 کامیون از بازارچه مرزی دوغارون وارد مرز افغانستان میشود و این درحالیست که در گذشته با سختگیریهای کمتر طرف افغانستانی روزانه 1000 دستگاه کامیون از مرز دوغارون خارج میشد.
کوهگرد درباره زیرساختها و امکانات موجود در دو طرف مرز افغانستان میگوید: زیرساخت و بستر لازم برای ترانزیت در دوغارون وجود دارد و ده باسکول به عنوان ابزارهای کنترلی در این سوی مرز فعال است اما مشکل مربوط به آن سوی مرز و وجود تنها یک باسکول در اسلام قلعه است و ثبت CMR نیز در آن بخش دچار مشکل است. برای رفع این مشکل باید راهکاری در سطح کلان پیدا شود. البته سال گذشته تفاهمنامهای انجام شد و درخواست کردیم افغانستان باسکول ما را راستی آزمایی کند و در صورت انطباق با معیارهای آنها، بررسیهای باسکول ما را بپذیرند و حتی هزینه بررسی را هم از رانندهها دریافت کنند تا کار سرعت بگیرد اما این اتفاق نیافتاد.
در مجموع آنچه از صحبتهای مدیر گمرک دوغارون برمیآید؛ تقریبا همه اموری که مربوط به این بخش از فعالیت مرزی کشور در مقابل افغانستان است، در قبال رانندگان ایرانی و افغانستانی به خوبی صورت میگیرد و هر چه مشکل هست مربوط به آن سوی مرز بوده و توقف طولانی مدت کامیونها به دلیل نبود زیرساختهای لازم در ایستگاه مرزی اسلام قلعه است. موضوعی که در گذشته از سوی مسئولان کنسولگری هم رایزنی شده بود اما هنوز ترتیب اثری داده نشده و خواب کامیونها در مرز و اتلاف وقت رانندگان در فضایی که به چشم سنگین بودن و خسته کننده بودن آن را دیدیم ادامه دارد و در مواقعی از سال این اتلاف وقت شدیدتر هم میشود.
| چرا تنها کاندیدای اتاق مشهد رای نیاورد؟ |
|---|
| رونمایی از کلید دار جدید اتاق مشهد |
| ترمز تورم مسکن در مشهد |
| موانع بزرگ مبادلات مهندسی |
| فرصت رونق هتلهای مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .