نگاهی به روند سرمایهگذاری و توسعه بخشهای مختلف شامل نیروگاههایی با سوخت فسیلی از جمله سوخت مایع، گاز و زغال سنگ، نیروگاههای هستهای و انواع تجدیدپذیر حاکی از آن است که در سال 2017 میلادی ظرفیت منصوبه نیروگاههای فسیلی و هستهای کاهش یافته و این در حالی است که ظرفیت نیروگاههای تجدیدپذیر از جمله بادی، خورشیدی و آبی کوچک همگی افزایش یافته است. در این میان نیروگاههای بادی اعم از خشکی و دریایی شاهد بیشترین رشد بوده است. بررسی جامع تولید انرژی الکتریکی در جهان این واقعیت را کاملا آشکار میسازد که دوران استفاده از نفت، گاز و زغال سنگ برای تولید برق به سر آمده است. دلایل اصلی این تحول در تولید انرژی الکتریکی در دهه اخیر مسائل زیست محیطی است که جهان و جهانیان با آن دست به گربیان بوده و اهمیت آن هر روز بیشتر میشود. همچنین توسعه فناوری انرژیهای تجدیدپذیر موجب شده است که قیمت تمام شده برق تولیدی از این منابع شاهد روندی نزولی بوده و با تدوام توسعه فناوریهای جدید انتظار میرود کاهش قیمتها در چند سال آتی نیز ادامه یابد.
امّا در ایران شرایط چگونه است؟ ظرفیت منصوبه نیروگاهی کشور در حال حاضر 79 گیگاوات و مجموع ظرفیت نیروگاههای با منابع تجدیدپذیر در حدود 5/0 گیگاوات یعنی کمتر از 1% کل ظرفیت است. طبق آمار رسمی، حدود 20% از آلایندگی هوا ناشی از عملکرد نیروگاههای کشور است. مسئله دیگری که کمتر مورد توجه قرار میگیرد مصرف آب نیروگاههاست که برابر 220 میلیارد لیتر در سال و یا 46% از کل آب برداشت شده از منابع زیرزمینی در بخش غیر کشاورزی است. لذا شرایط اقلیمی کشور اعم از آلودگی هوا وکمآبی توسعه انرژیهای تجدید پذیر به ویژه انرژی بادی و خورشیدی را امری ضروری میکند.
از نظر اقتصادی نیز توسعه فناوری و افزایش قابل توجه ظرفیت تولید موجب شده است که قیمت تمام شده انرژی بادی مستقر در خشکی که هماکنون در میان تجدیدپذیرها کمهزینهترین است، قابلیت رقابت با نیروگاههای با سوخت فسیلی را داشته باشد. واقعیتی که متأسفانه کمتر مورد توجه مسئولان برنامهریزی انرژی کشور قرار میگیرد.
خوشبختانه مناطق شرقی کشور از جمله استان خراسان رضوی از ظرفیت قابل توجهی در زمینه انرژی بادی و خورشیدی برخوردار است. تاریخ نشان میدهد که ایرانیان برای اولین بار در جهان از انرژی باد در آسیاب استفاده کرده که بقایای آن در منطقه نشتیفان هماکنون نیز موجود است. تونل بادی فعال در خراسان رضوی به ویژه منطقه خواف به سمت جنوب ادامه یافته و تا سیستان و بلوچستان ادامه مییابد. طبق بررسی به عمل آمده ظرفیت مناطق مذکور در زمره 1% بهترین مناطق بادخیز جهان برای تولید برق است!
اما با این پتانسیل قابل توجه چه کردهایم؟ از حدود 10 سال قبل مساله مزارع بادی به ویژه در منطقه خواف مطرح شد ودر این مدت تعداد قابل توجهی مجوز توسط مراجع ذیربط صادر شده است. اما با کمال تأسف خروجی همه این فعالیتها تاکنون عملاً صفر است. ولی چرا؟ مدیران دولتی عموماً بر این عقیدهاند که بخش خصوصی فاقد توان لازم برای انجام کار اعم از مالی و اجرایی است. آیا میتوان قبول کرد که عدم اجرای تمام مجوزهای صادر شده به دلیل ناتوانی مجری بوده است؟ پاسخ قطعاً منفی است. البته که سادهترین توجیه، انداختن تقصیر برگردن دیگران به ویژه بخش خصوصی است که در کشور ما از همه بیکستر است. قابل توجه اینکه شرایط در سایر استانهای کشور نیز به همین صورت بوده و در کشور نزدیک به ده هزار مجوز یا صادر شده و یا در مراحل مختلف صدور است. لیکن تعداد طرحهای اجرا شده به تعداد انگشتان یک دست هم نمیرسد!
برگردیم به خراسان رضوی که در واقع در جدول عدم موفقیت در اجرای نیروگاههای بادی رتبه اول را دارد. ولی چرا؟ بیایید به دور از هرگونه گرایشات سیاسی، مساله را کاملاً بیطرفانه بررسی کنیم تا شاید بتوان با تشخیص کاستیها و اعمال اصلاحات لازم راه را برای توسعه در آینده فراهم کرد.
یکی از معضلات، پیچیدگی و طولانی بودن فرآیند قانونی و نیز تناقضات موجود در قوانین مربوطه است. برای اخذ مجوز نهایی لازم است جواب تا 18 مورد استعلام از ادارات مختلف اخذ شود. جوابهایی که غالباً اعتباری تنها چند ماهه داشته و قبل از رسیدن به خط پایان، اعتبار برخی از آنها منقضی میشود. این خود شده است مسیری بیانتها همراه با سردرگمی متقاضی. جالبتر اینکه در مواردی استعلامها در تضاد کاملاند. به عنوان مثال، محیط زیست برای ارائه جواب استعلام از متقاضی تعهد رسمی میگیرد که 10% از زمین را به فضای سبز اختصاص دهد و در همین حال سازمان آب، دادن جواب استعلام را منوط به ارائه تعهد رسمی مبنی بر عدم درخواست آب برای اجرای طرح میکند! این و موارد مشابه یعنی اینکه حتی یک نفر مراحل را بررسی نکرده و یا هیچ تخصصی در این زمینه ندارد. امّا با تمام پیچیدگی و ناهماهنگی موجود در مراحل اداری مربوطه، تعداد زیادی متقاضی موفق شدهاند به خط پایان این مسابقه دو با مانع رسیده و پروانه احداث دریافت کنند. ولی این که یک برگ کاغذ است و به تنهایی فاقد هرونه ارزش.
ادامه دارد...
استاد دانشگاه صنعتی شریف و
رئیس انجمن علمی انرژی بادی ایران
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .