تلاش برای افزایش ارزش افزوده از مبدا

از جمله مهمترین فرصت های روستاهای خراسان رضوی می توان به تولید، فرآوری، بسته‌بندی و عرضه زعفران اشاره کرد که در حقیقت مبنای تشکیل دهنده اقتصاد بسیاری از روستاهای استان است. کشت زعفران فرصت  مناسبی است که می‌تواند سبب شکل‌گیری فعالیت‌های کارآفرینانه شود.

در سال های گذشته مراحل خشک کردن زعفران به صورت سنتی انجام می‌شد که روی کیفیت (رنگ، عطر و طعم) این محصول اثرگذار بوده است. بنابراین در راستای افزایش کیفیت زعفران  طرح «توسعه ارزش‌های روستایی » با نام اختصاری «تار» توسط اهالی بخش خصوصی و با هدف توانمد سازی نرم افزاری و سخت افزاری کشاورزان جهت ایجاد ارزش افزوده محصول زعفران برای روستائیان کلید خورده است.  

علی شریعتی‌مقدم، رییس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی خراسان رضوی که مجری طرح «تار» است و سودای توانمند کردن بیش از 20 هزار کشاورز روستایی را در سر دارد درباره این طرح می گوید: بر اساس مطالعات انجام شده، متوجه شدیم قراردادهایی که پیش از این وجود داشته مانند قراردادهای بانکی یک طرفه به ضرر کشاورز بوده است. اما قراردادهایی که ما نوشتیم، حق انتخاب را به کشاورز می‌دهد و می گوییم که شما حق دارید همه خدمات را دریافت کنید. همچنین محصول خود را نه به ما، بلکه به هر کسی که تمایل دارید، بر اساس قیمت روز، به فروش برسانید.

به گفته شریعتی مقدم، با تحلیل 40 زنجیره ارزش، چندین هزار سبد و بسته‌های بهداشتی بین کشاورزان توزیع شده که در حمل گل‌های زعفران کمک می‌کند. وی ادامه می‌دهد: حدود 700 دستگاه خشک کن صنعتی و نیمه صنعتی را بین کشاورزان توزیع کردیم که تاثیری با افزایش 20 تا 30 درصدی کیفیت زعفران به همراه دارد؛ این امر در قالب تسهیلات، امانی و یا فروش اقساطی بدون سود برای شرکت اجرا می شود.

 عضو شورای عالی زعفران کشور می‌گوید: امیدواریم بتوانیم با جمع‌آوری صحیح اطلاعات به مصرف‌کننده نهایی بگوییم که محصول چگونه و در چه روستایی تولید شده تا بداند که با خریدن محصول در حال مشارکت در تولید ارزش برای چه منطقه‌ای از کشور است. همچنین امیدواریم تمام روستاها را تحت پوشش طرح «تار» قرار دهیم و بتوانیم تسهیلات صادراتی را برای توسعه روستایی و ایجاد این مشاغل دریافت کنیم.

ترکیب رسانه و هنر

شریعتی‌مقدم در خصوص تاثیر جشنواره عکس زعفران تربت حیدریه در عملکرد کشاورزان و ارائه بهترین نمونه محصولشان، تصریح می‌کند: این جشنواره دارای جنبه معرفی منطقه و نشان‌دهنده اهمیت زعفران است. زیرا هر ساله عکاسان داخلی و بین‌المللی برای شرکت در این جشنواره در این مناطق حضور پیدا می‌کنند که اهمیت زعفران به لحاظ کیفیت و بهداشت را افزایش می‌دهد؛ در حقیقت بیشتر ترکیب رسانه و هنر است.

عملکرد مثبت دستگاه‌های خشک‌کن زعفران

رامین اسمی، مسئول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم درباره طرح «تار» اظهار می‌کند: مجری طرح توسعه ارزش‌های روستایی (تار) شرکت نوین زعفران بوده که با همکاری  وزارت کار، بانک کشاورزی و جهاد کشاورزی  در حال اجراست؛ این طرحی بوده که از مزرعه تا سفره کشاورز را در برمی‌گیرد. درواقع همان حمایت از تولیدکننده است که بتواند محصولی سالم و با کیفیت برای بازارهای صارداتی تولید کند  

وی در خصوص نحوه عملکرد دستگاه‌های خشک کن تصریح می‌کند: کیفیت زعفران به این بستگی دارد که به صورت اصولی و علمی خشک شود؛ یعنی در مدت زمانی کوتاه بتوان زعفران را  پس از آنکه از گل جدا شد، خشک کرد. درنتیجه دستگاه‌هایی تولید شده که در حال توزیع میان کشاورزان است و تسهیلاتی برای تهیه این دستگاه‌ها در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود.

اسمی ادامه می‌دهد: همچنین کارگاه‌های فرآوری زعفران ایجاد شده که آموزش‌های لازم به کشاورزان داده شود تا بتوانند محصولی با کیفیت و زعفران نگین تولید کنند. این امر منجر به افزایش ارزش افزوده، صادرات زعفرانی مرغوب و کاهش آلودگی در آن می‌شود.

مسئول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی عنوان می‌کند: به ما اعلام شده کشاورزانی که در این طرح علاقه‌مند هستند را معرفی کنیم تا  تسهیلات کم بهره برای خریداری این دستگاه‌ها در اختیارشان قرار گیرد.همچنین اگر تمایلی داشتند، می‌توانند زعفران خود را در اختیار شرکت‌هایی که مسئول اجرایی طرح هستند، قرار دهند.

وی در خصوص کارکرد دستگاه‌های خشک کن بیان می‌کند: این دستگاه‌ها باعث می‌شوند که کیفیت زعفران از نظر رنگ، عطر و طعم حفظ شود  چراکه گل به سرعت خشک می‌شود. زعفران بر اساس درصد رطوبت خشک می‌شود که با این دستگاه‌ها کیفیت اولیه زعفران حفظ خواهد شد و عطر بالایی خواهد داشت. همچنین بار میکروبی آن نیز کاهش خواهد یافت.

وی خاطرنشان می‌کند: تاثیر استفاده از این دستگاه‌ها بسیار خوب بوده زیرا روش سنتی خشک کردن زعفران یک الی دو روز زمان می‌برد در حالی که زمان این فرایند توسط دستگاه‎های خشک کن تنها 30  تا 40 دقیقه است که در نهایت زعفران کیفیت بسیار بالاتری خواهد داشت.

هدف گردشگری جشنواره عکس زعفران

مسئول واحد زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به جشنواره عکس زعفران در تربت حیدریه می‌گوید: جشنواره عکس زعفران در تربت حیدیریه منجر به شناخته شدن این مناطق به عنوان منطقه گردشگری و تولیدکنندگان زعفران می‌شود. به طوری که گردشگران داخلی و خارجی مانند آنچه در آئین برداشت «گل محمدی» در کاشان رخ می دهد  از این مناطق دیدن می‌کنند که درآمدی نیز برای منطقه به همراه خواهد داشتاسمی در خصوص نرخ کنونی زعفران عنوان می‌کند: نرخ زعفران همانند طلاست که به روز تعیین می‌شود؛ معمولا با توجه به درجه کیفیت زعفران قیمت آن بین 8 تا 12 میلیون تومان است. بورس زعفران منجر به شفاف شدن قیمت‌ها در بازار شده که بر اساس همان عرضه و تقاضاست.

وی با بیان اینکه خرید تضمینی زعفران را امسال آغاز نکردیم، تصریح می‌کند: با توجه به اینکه قیمت زعفران روال منطقی خود را در بازار دنبال می‌‎کند، در این خصوص ورود پیدا نکردیم  اما اگر قیمت افتی داشته باشد یا مشکلی پیش آید، وزرات جهاد کشاورزی به مساله ورود پیدا می‌کند تا قیمت گذاری انجام ‌شود که از چه کف تا چه سقفی از قیمت، زعفران خریداری شود.