ضرورت توقف یکماهه پروژه پارکینگ آزادی

در روزی که شورای اسلامی شهر مشهد در جلسه «فضیلت شنیدن» میزبان سازمان مردم نهاد چهارطبقه بود، بیش از 100 دغدغه‌مند و فعال شهری به ساختمان شورای شهر رفتند تا پاسخگویی را در قبال اشکالات پروژه پارکینگ آزادی مطالبه کنند. این بنیاد سوم مردادماه ۹۷ هم درخواست توقف پروژه را برای بررسی‌های کارشناسی بیشتر مطرح کرده بود اما این درخواست وقتی که شهناز رمارم نیز همراه آنها شد، رسمیت بیشتری پیدا کرد.

اما در این جلسه که با حضور بتول گندمی، احسان اصولی، محمدهادی مهدی‌نیا، مجتبی بهاروند و شهناز رمارم به عنوان اعضای شورای شهر برگزار شد، صالح شریفی، نماینده بنیاد چهارطبقه گفت: در بیلبوردهای سطح شهر، دو هدف این پروژه کاهش آلودگی هوا و ارتقای کیفیت فضای شهری بیان شده بود. ما در جلسه اول تمرکز خود را بر مباحث زیست‌محیطی پروژه معطوف کردیم و سه پرسش کلیدی شهرسازان مشهد درباره میزان تغییر آلودگی هوا و آلودگی صوتی و میزان انرژی مصرفی سیستم‌های تهویه هوا بود. اما در پاسخ این سه پرسش معاونت حمل‌ونقل شهرداری اذعان کرد که اساسا اولویت پروژه زیست‌محیطی نبوده است و این پروژه صرفا پروژه‌ای ترافیکی است.

جابری، پژوهشگر و عضو هیات علمی گروه شهرسازی دانشگاه تهران گفت: الگوی رفتاری رایج بین مردم از شکل فضایی سرچشمه گرفته است که مدیریت شهری و معاونت حمل‌ونقل ساخته و در پاسخ به آن، دست به اقداماتی زده که آن را تشدید کرده است. بنابراین از مدیریت شهری این مطالبه مطرح شد که رویکرد خود را در قبال انسان‌محوری یا خودرومحوری در برنامه‌های شهر به طور روشن اعلام کند. رویکرد اول تلاش دارد تا با هدف ترویج فرهنگ حمل‌ونقل پاک، زیرساخت‌هایی ایجاد کند که همه‌ شهروندان بتوانند از آن استفاده کنند اما رویکرد دوم تنها زیرساخت‌هایی را برای مالکان خودرو فراهم می‌کند که الگوی رفتاری استفاده از خودروی شخصی را تشدید می‌کند.

مسیر برنامه‌ی عملیاتی شهرداری مشهد تا سال 1400 خودرومحوری است؟

به گفته سیاست گذاران بنیاد، در برنامه‌ عملیاتی شهرداری مشهد تا 1400 هدف کاهش ترافیک شهری در نظر گرفته شده است. همچنین راهبردهای آن بر افزایش هزینه‌ استفاده از حمل‌ونقل شخصی نسبت به عمومی و الگوسازی و جامعه‌پذیری فرهنگ حمل‌ونقل شهری تاکید می‌کند. اما کارشناسان شهرسازی معتقدند در نحوه تخصیص بودجه، مدیریت شهری روندی عکس را پیش گرفته است. سه شاخصه‌ی «احداث خطوط مترو»، «خرید اتوبوس و نوسازی ناوگان» و «احداث پیاده‌روهای سطح شهر» که هر سه مربوط به زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و پیاده‌مداری است، در سال 97 نسبت به 96 کاهش جدی یافته اند. از جمله می‌توان به سهم توسعه‌ مترو اشاره کرد که نسبت به سال گذشته نصف شده است. در طرف دیگر اما بودجه مرتبط با ساخت پارکینگ‌ها به طور چشم‌گیری ۲۵ برابر شده است و در کنار آن سهم «احداث کمربندی، خیابان‌های اصلی و فرعی و اجرای آسفالت» از 6 درصد کل هزینه‌های عمرانی و توسعه‌ای مشهد به 8 درصد افزایش یافته است.

مطالبه‌ دیگر این کارشناسان شهرسازی، انتشار اسناد مرتبط با سایر اسناد توسعه‌ای شهر از جمله مطالعات طرح‌های تفصیلی شهر مشهد بود.

جابری اظهار کرد: پروژه‌های این چنینی را برخی مدیران کلید می‌زنند چون می‌خواهند بگویند در دوران من این پروژه‌ بزرگ کلید خورده است و علاقه‌مندند در دوران خودشان هم به بهره‌برداری برسد. گفته‌های جابری بر اساس پژوهشی بر 257 پروژه مشابه در جهان است. او بیان می‌دارد که در تمامی این پروژه‌ها مشاوران عامدانه اطلاعاتی فریبنده و نادرست را قرار می‌دهند. پیش‌تر در جلسه، شریفی نماینده‌ی چهارطبقه نمونه‌هایی از خطاهای صورت‌گرفته در مطالعات پروژه را ارائه کرده بود.

وی یادآور شد: امروزه چنین پروژه‌هایی تبدیل به بیزنس‌هایی شدند که منافع کلانی در آن‌ها نصیب برخی گروه‌ها می‌شود. او ابراز امیدواری کرد که دلسوزان مشهدی و چهارطبقه بتوانند جلوی پروژه‌های این چنینی و پارکینگ آزادی را بگیرند.

پروژه پارکینگ آزادی باید متوقف شود

در پایان این جلسه شهناز رمارم تاکید کرد: مدیریت شهری باید با جسارت بگوید رویکردش پیاده‌محوری است و پروژه‌هایی که با پیاده‌محوری مغایرت دارد را تعطیل کند. طرح جامع تقاطع‌های غیرهم‌سطح مذکور را مصوب نکرده است در حالی که مدیران ترافیکی این شهر اصرار بر اجرای این پروژه ها دارند.

وی که از تصمیم گیران اجرای این پروژه بوده و در مراسم شروع عملیات پروژه نیز کلنگ آن را زده است، از این اتفاق ابراز ناخرسندی کرد و گفت: من در مقابل اطلاعات گمراه‌کننده و اشتباهی که مشاور ارائه داده است، مدعی می‌شوم. پیشنهاد می‌کنم به احترام دانشجویان و اساتید این رشته که دغدغه دارند، این پروژه حداقل برای یک ماه تعطیل شود، کارشناسان وجوه مثبت و منفی آن را بررسی کنند، از صداوسیما دعوت می‌کنیم پخش شود، از همه دغدغه‌مندان دعوت کنید، این موضوع را تبدیل به دیالوگ روز کنید و بعد راجع‌به آن تصمیم بگیرید. اگر یک ماه پروژه را دیرتر افتتاح کردید، بگویید می‌خواستیم یک ماه کار کارشناسی بر روی آن انجام دهیم، می‌خواستیم نظر شهروندان‌مان را بشنویم. اگر مشارکت شهروندان را می‌خواهید، بسم الله، این راه آغاز شده است.

پس از آنکه در جلسه سوم مردادماه، احسان اصولی با انتقاد از عملکرد و نحوه‌ پاسخگویی معاونت حمل‌ونقل شهرداری، اولین عضوی از شورا بود که انتقادات چهارطبقه را شنید، رمارم نیز به مطالبه‌گری در کنار سازمان مردم نهاد چهارطبقه پرداخت. در این جلسه قرار بر شنیدن پاسخ‌های اعضای شورا در جلسه‌ی فضیلت پاسخ‌گویی در دو تا سه هفته آینده شد.

 اگرچه بنیاد چهارطبقه کنش‌گری در برابر پارکینگ آزادی را شروعی بر اثرگذاری گروه‌های مردم‌نهاد بر پروژه‌های شهری می‌داند، اما توقف و اعمال اصلاحات در پارکینگ آزادی را برای حفظ امید ضروری می‌داند. آنها امیدوارند با افزایش آگاهی شهروندان و مدیران شهری نسبت به تغییر رویکرد شهر از خودرومحوری به انسان محوری، مانع از صرف بودجه‌ها کلان برای ساخت تقاطع‌های غیرهمسطح بیشتر شوند تا به جای آن سیستم حمل‌ونقل عمومی ارتقا چشمگیری یابد. نگرانی چهار طبقه نسبت به این موضوع آنجا بیشتر میشود که اخیرا رییس سازمان حمل و نقل شهرداری، به لزوم احداث ۲۰ تقاطع غیرهمسطح در شهر اشاره کرده است.

مسیر مطالبه‌گری شهری بر پایه‌ی گروه‌ها و سمن‌های فعال شهری در مشهد، اکنون شکلی جدی‌تر گرفته است و باید دید آیا این روزنه‌ امید فصلی نو در مشارکت شهروندان در شهر می‌گشاید یا خیر.