داستان دنباله‌دار توس

رهبری در سال 1375 در بازدید از آرامگاه فردوسی، بر ضرورت احیای مجموعه فرهنگی تاریخی توس با مشارکت سرمایه‌های بخش خصوصی تأکید کردند، به دنبال این موضوع جلسات متعددی در شورای شهر برگزار شد تا راهی برای اجرای منویات رهبری در خصوص توس و آرامگاه فردوسی پیدا شود اما به نتیجه نرسید، تا اینکه با شکل گیری کمیسیون ویژه عمران توس در شورای شهر پنجم در پاییز سال 97 عملیات بازسازی منطقه جلوخان آرامگاه فردوسی کلید خورد و طبق قول شهردار قرار است فاز اول این پروژه در اردیبهشت ماه 98 به بهره برداری برسد.

به گفته مسئولان، بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی بیشتر در قالب افزایش فضای سبز و انجام برنامه های فرهنگی مد نظر است تا ضمن اینکه تغییر زیادی در این اثر ایجاد نشود، در شأن این مکان تاریخی گردشگری نیز باشد.

اما اینکه این پروژه که به نوعی آمادگی ذهنی را برای گردشگر در ورود به این مجموعه گردشگری ایجاد میکند، تاکنون تا چه حد پیشرفت فیزیکی داشته و روند بازسازی آن به چه صورت است و سازه های جلوخان در خور شخصیت فردوسی هست یا خیر، جای سوال دارد.

جلوخان، آمادگی ذهنی گردشگر برای ورود به آرامگاه است

احسان زهره‌وندی مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس به دنیای اقتصاد می‌گوید: قبل از آنکه پروژه بازسازی آرامگاه فردوسی آغاز شود، جلوخان این مکان تاریخی از وضعیت خوبی برخوردار نبود.

وی در حالی به این نکته اشاره دارد که اجرای پروژه بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور تصویب شد که طرح تفصیلی ناحیه منفصل شهری توس نیز تکمیل و در کمیته تخصصی و کارگروه امور زیربنایی و شهرسازی خراسان رضوی به دنبال الحاق توس به مشهد پس از 6 سال به تصویب رسید.

مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس  تصریح می‌کند: در قالب اجرای پروژه بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی ساخت و سازی قرار نیست انجام شود، همچنین آسیبی به عمق زمین وارد نمی‌شود و همه فعالیتها در راستای ضوابطی بوده که در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور به تصویب رسیده است.

اعتبار 16 میلیارد تومانی برای  جلوخان

زهره‌وندی در پاسخ به  اینکه اجرای این پروژه تا چه اندازه می‌تواند به رشد میزان گردش مالی گردشگران کمک کند؟ می‌گوید : قطعا اجرای این پروژه به تنهایی نمی تواند در این زمینه موثر باشد، بنابراین ما در حال انجام مطالعات امکان سنجی برای حضور بیشتر گردشگران در آرامگاه فردوسی هستیم. همچنین طرح تفضیلی برای منطقه منفصل شهری که حدود 3600 هکتار وسعت دارد نیز به طور همزمان در حال تهیه است، علاوه بر این، عرصه تاریخی این منطقه نیز همزمان در طرح مطالعاتی قرار دارد، پروژه کوچکتری نیز در کنار این دو پروژه قرار است مد نظر قرار بگیرد که شامل بلوار پردیس با 42 هکتار وسعت است.

سهم میراث فرهنگی در اجرای این پروژه سئوال دیگری است که از مدیر پایگاه میراث فرهنگی توس پرسیده می شود و او در پاسخ به این سئوال بیان می کند: این آرامگاه در اختیار و مالکیت میراث فرهنگی قرار دارد و طرح بازسازی آن نیز در شورای فنی سازمان میراث فرهنگی تصویب شده، پس از تصویب نیز در اختیار شهرداری قرار داده شد تا مراحل مختلف پروژه انجام شود.

وی اذعان می‌کند: در حال حاضر به طور متوسط روزانه یک هزار و 200 گردشگر  از آرامگاه فردوسی بازدید می کنند، اما با اجرای کامل این طرح ، انتظار می‌رود سالانه تا 5 میلیون نفر گردشگر را در این منطقه شاهد باشیم  البته به شرطی که همه زیرساخت ها از جمله حمل و نقل  فراهم شده باشد و در این مسیر شهرداری مشهد و شورای شهر کمک بسیاری کرده اند.

زهره‌وندی  اعتبار این پروژه را حدود 16 میلیارد تومان عنوان و اظهار می کند: با افتتاح این بخش از پروژه، امکان دسترسی و بهره مندی بازدیدکنندگان از محوطه بازپیرایی شده جلوخان فراهم می شود.

لزوم تناسب اجرای پروژه‌ها در منطقه توس  با بافت تاریخی

هادی رفیعی عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی نیز با بیان اینکه سهم تفریحات در سبد گردشگران نسبت به ورودشان به مشهد کمتر است، می گوید: بازدید از آرامگاه فردوسی نیز در زمره  تفریحات گردشگران قرار دارد  که کمتر مورد استقبال قرار می گیرد.

 وی سرمایه گذاری در توس را سبب رونق اقتصادی آن منطقه می داند و اضافه می کند: این موضوع حتی سبب می

‌شود که آرامگاه فردوسی به مردم بیشتر معرفی شود، اما موضوع مهم  این است که سرمایه‌گذاری و اجرای پروژه متناسب با بافت تاریخی توس انجام شود؛  به همین دلیل سرمایه‌گذاریها سبک است.

 یک روز به ماندگاری گردشگر اضافه می‌شود؟

مسعود ریاضی رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس شورای شهر مشهد نیز اجرای همه پروژه های توس و آرامگاه فردوسی را عاملی برای افزایش ماندگاری گردشگران در مشهد و خراسان رضوی خوانده  و می گوید: به نظر می رسد با این اجرای این پروژه ها بتوانیم  ماندگاری گردشگران رایک روز  افزایش دهیم.

 وی با اشاره به اینکه گردشگران و زائران در کنار زیارت می خواهند از اماکن تاریخی و گردشگری مشهد و خراسان رضوی نیز بهره ببرند، اضافه می کند: شرایط قبل از بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی و توس برای جذب گردشگران اصلا مناسب نبود.

ریاضی با اشاره به موانعی که در گذشته سبب کند شدن اجرای همه پروژه های توس و آرامگاه فردوسی بود، بیان می کند: امیدوارم فاز یک این پروژه که بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی است در زمان تعیین شده آن که اردیبهشت ماه است، به اتمام برسد و آماده بهره برداری شود.

آمادگی  ترکیه برای همکاری در بهسازی مقبره غزالی

اما دی ماه سال 96 بود که لباف خانیکی، مدیرکل پیشین میراث فرهنگی استان خبر از کشف آرامگاه ابوحامد غزالی شافعی ملقب به امام محمد غزالی صاحب کتاب «کیمیای سعادت» در شهر توس داد. نمی‌توان از جذابیت این بقعه برای گردشگران علاقمند به حوزه فرهنگ و هنر چشم پوشی کرد و بی شک رسیدگی و بهسازی این مقبره هم میتواند برای افزایش گردشگران در توس اثرگذار باشد. در همین راستا «محنت دوغان» سرکنسول وقت ترکیه با بیان اینکه بخش گردشگری به‌خصوص بین نیشابور و ترکیه توان و پتانسیل بسیار خوبی دارد، می گوید: یکی از موارد گردشگری که شاید ایرانی‌ها به آن اهمیت نمی‌دهند مقبره امام محمد غزالی در توس است، وی در ترکیه چهره معروف بوده و در جهان اسلام بیش از 500 جلد کتاب از امام محمد غزالی باقی مانده است.

محنت دوغان نسبت به باز نبودن مقبره امام محمد غزالی در شهر توس و تخریب آن ابراز ناراحتی و اظهار می کند:

این مورد می‌تواند به‌عنوان یک پروژه مشترک بین ایران و ترکیه مطرح شود، بنابراین ما از لحاظ مادی و معنوی آماده همکاری برای بهسازی این مقبره هستیم.

سالانه 1.5 میلیون ایرانی به ترکیه و 150 هزار شهروند ترکیه به ایران سفر می‌کنند، ما علاقه داریم که تعداد توریست‌های ترکیه به ایران افزایش یابد، همچنین قصد داریم بستر مناسبی در ایران و خراسان فراهم کنیم که بتواند مردم ترکیه را جذب کند.

بودجه همه پروژه‌های توس بعد از تصویب طرح جامع نهایی می‌شود

نائب رئیس کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس در گفتگو با دنیای اقتصاد با بیان اینکه اعتبار پروژه بازسازی جلوخان آرامگاه فردوسی 16 میلیارد تومان است، در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه اعتبار پیش بینی شده برای فازهای مختلف پروژه توس چقدر است؟ می‌گوید: هنوز بودجه‌ای برای همه این پروژه‌ها مشخص نشده است.

محمدهادی مهدی‌نیا ادامه می‌دهد: طرح جامع توس ابتدا باید در شورای عالی شهرسازی به تصویب برسد و در مرحله بعد معاونت اقتصادی شهرداری مشهد باید همه دارایی‌های این نهاد در توس را مورد بررسی قرار داده و آنها را به بودجه تبدیل کند.

پس از آنکه معاونت اقتصادی شهرداری گزارش عملکرد خود در بخش تبدیل دارایی‌های این سازمان به ریال را به شورای شهر مشهد ارائه کرد، در آن مرحله کمیسیون ویژه توسعه و عمران توس شورای شهر برای بررسی و پیش‌بینی میزان بودجه جهت اجرای پروژه‌های مختلف توس اقدام و طرح آن را به شورا می‌دهد تا با جمع‌بندی اعضای شورا اعتبار این پروژه‌ها نهایی شود.