ممنوعیت صادرات عاقلانه نیست

در این نشست که با حضور چهره هایی چون غلامحسین شافعی رئیس اتاق ایران، اسدالله عسکراولادی عضو هیات نمایندگان و محسن جلالپور رئیس پیشین اتاق ایران برگزار شد، افراد سرشناس دیگری چون موسی غنی‌نژاد عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت، مجتبی خسروتاج رئیس پیشین سازمان توسعه تجارت و علی نظری عضو هیات امنای انجمن پسته ایران نیز حضور داشتند.

تعدادی از باغداران، تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته در این نشست پای صحبتهای فعالان اقتصادی و تجار با تجربه کشور نشستند تا راهی برای بهبود تولید، صادرات و بازاریابی این محصول پیدا کنند. این نشست با برگزاری یک پنل تخصصی با موضوع «ظرفیت تولید و صادرات پسته» و نیز دو جلسه اختصاصی باغبانی و بازرگانی به پایان رسید.

غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی ایران در ابتدای این نشست به ایراد سخن پرداخت و سیاستهای غلط اقتصادی و سودآوری فعالیتهای واسطه‌گری و دلالی نسبت به بخش تولید را نشانه رفت و از بی‌عدالتی نسبت به کسانی که شفافیت در کارشان دارند، گلایه کرد. او گفت: «تا زمانی که سودآوری کارهای واسطه‌گری و دلالی چندین برابر تولید باشد و از مالیات هم معاف باشند، این ذهنیت در تولیدکنندگان شکل می‌گیرد که شفافیت و سالم زندگی کردن در این کشور جریمه دارد؛ حال سوال اینجاست که در این وضعیت چطور می‌توان گفت تولید رونق می‌یابد؟»

اضطراب دولت در تصمیم‌گیری‌ها، اوضاع را بدتر کرد

وی همچنین به نقد عملکرد دولت در سیاستهای اقتصادی و در مواجهه با تحریمها پرداخت و از «اضطراب» در تصمیم‌گیریها پیش از اثرگذاری تحریمهای امریکا و خروج این کشور از برجام گفت. شافعی معتقد است «قبل از اینکه امریکا و اطرافیانش اثرگذاری موردنظر را در اقتصاد کشور ایجاد کنند، خودمان جلوتر از آنها و بیشتر از آنها مشکلاتی برای اقتصاد کشور ایجاد کردیم که مدتهای مدیدی طول می‌کشد تا اثرات آن جبران شود.» او تعبیر جالبی از مشکلات پیش پای فعالان اقتصادی در سال گذشته داشت و اظهار کرد: «ما به عنوان فعالان اقتصادی حس کردیم تیرهای زیادی در کمانها گذاشته شده و از بیرون ما را نشانه گرفته اند و به دنبال مقابله با این وضعیت رفتیم اما همزمان تیرهای کارایی از پشت به سمت ما شروع به باریدن کرد که طبیعتا موقعیت دفاع نیز در چنان وضعیتی وجود ندارد و آن شکل از ضربه زدن، متاسفانه موثرتر از تیرها و خطرات مقابل بود.» 

رئیس اتاق ایران در بخش دیگری از سخنانش به تاثیر سیاستهای ارزی بر بروز و ظهور صادرکنندگان غیرحرفه‌ای و کنار کشیدن صادرکنندگان حرفه‌ای از فعالیت در این عرصه اشاره کرد و به صراحت گفت: به دنبال تصمیم‌گیری‌های نادرست، بسیاری از صادرکنندگان حرفه‌ای خراسان کنار کشیدند و غیرحرفه‌ای‌ها جای آنها را گرفتند و شروع به خرید و فروش پیمان کردند و کسانی به عنوان صادرکننده نمونه شناخته شدند و حتی از دست رئیس جمهور وقت لوح گرفتند، یک کیلوگرم کالا هم در بازار جهانی صادرات نکرده بودند! البته در استان ما کسانی بودند که رقمهای بسیار قابل توجهی صادرات داشتند و بعدا ناپدید شدند؛ امروز یکی از آنها در دوبی زندگی می‌کند و از دیگری خبری نیست، آنها رفتند و ارزی را هم برنگرداندند.

سال پربار پسته

اما اسدالله عسگراولادی عضو هیات نمایندگان اتاق ایران که در ابتدای ورودش به سالن تعادل خود را از دست داد و به زمین خورد و موجب نگرانی حضار و برای دقایقی موجب برهم خوردن نظم برنامه شد، با حضور پشت تریبون، ابتدا به بارندگیهای اخیر و بهبود وضعیت تولید پسته در کشور اشاره و اظهار کرد: بعد از ۲ سال خشکسالی، در بهار ۹۸ بیش از ۲۲۰ هزار تن پسته تولید شد که اگر آفت نخورد و آسیبی به این حجم محصول وارد نشود، باید فکری به حال بازار فروش آن بکنیم. وی به فعالان صنعت پسته توصیه کرد که تلاشی برای انبار کردن پسته‌ها نکنند تا سال بعد هم جای آن پُر شود چون وقتی یک سال از تازگی پسته می‌گذرد، علاقه خریدار به آن کم می‌شود.

وی حجم کنونی پسته مزارع ایران را 30 تا 40 هزار تن برآورد و پیش بینی کرد که این حجم از محصولات تا مردادماه به فروش برسد. عسکراولادی همچنین بر لزوم برقراری الفتی بین اتحادیه خشکبار و انجمن پسته تاکید و تصریح کرد: با همکاری هم میتوانیم این 220 هزار تن پسته را به بازار برسانیم.

این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران در بخش دیگری از سخنانش از عدم مشورت با بخش خصوصی از سوی دولت گلایه کرد و افزود: تصمیمات منهای آرا و نظرات این بخش اخذ می‌شود؛ همانطور که بانک مرکزی در عرض 2 ماه 20 تصمیم گرفته که حتی یک مورد آن را با ما در میان نگذاشته است. وی با اشاره به ممنوعیت صادرات خرما از کشور گفت: آنهایی که می‌گویند صادرات خرما ممنوع شود، بخشی از مسئله را نمی‌فهمند؛ خرمایی که در ماه رمضان مصرفی ندارد، اگر صادر نشود، باید دور ریخته شود. در حال حاضر فقط صادرات خرمای مضافتی نیاز به مجوز دارد و صادرات سایر انواع خرما، آزاد است.

امروز صادرکننده واقعی بیرون گود است

محسن جلال‌پور رئیس پیشین اتاق ایران و رئیس انجمن پسته نیز از بی‌توجهی و اهمیت ندادن سیاست‌گذاران و تصمیم‌گیران کشور به صادرات غیرنفتی و تولیدات و فعالیت‌هایی از جنس صنعت پسته گلایه کرد و گفت: تا سال ۹۶ در کل کشور حدود ۸هزار صادرکننده داشتیم و در سال ۹۷ با تصمیماتی که اتخاذ شد ۶۵۰۰ صادرکننده جدید بی نام و بدون اثر و نشان به صادرکننده‌های ما اضافه شدند. وی افزود: از این تعداد 1601 نفر شرکت‌های حقوقی و 4846 نفر صادرکننده فردی هستند که هیچ اثری از آنها وجود ندارد. همچنین 445 نفر از این تعداد که عمده صادرات را انجام داده‌اند؛ حدود 5 میلیارد دلار ارز را به کشور برنگردانده‌اند و هیچ اثری از آنها نیست. در واقع سیاستگذاری غلط باعث ایجاد فضایی برای برخی منفعت‌طلبان و سودجوها شد و آنچه امروز انجام می‌دهیم صادرات نیست بلکه خروج ارز و سرمایه از کشور است.

جلال‌پور همچنین با اشاره به ممنوعیت صادرات خرما از چند روز گذشته عنوان کرد: کشوری که سیاست و استراتژی صادراتی و اقتصادی بلندمدت ندارد، روزمره عمل می‌کند؛ ممنوعیت صادرات گوجه و بعد آزاد شدن آن، محدود شدن صادرات پسته و سپس خرما همه نشان‌دهنده این امر است. هنگامی که صادرات پسته را ممنوع کردند، با پیگیری‌های انجمن پسته ظرف 24 ساعت جلسات اضطراری هیات رئیسه اتاق ایران با حضور مسئولان و برخی نمایندگان مجلس برگزار شد و در نهایت ابلاغیه ممنوعیت صادرات پسته لغو شد و حتی یک کانتینر پسته هم در گمرکات معطل نماند؛ هر چند همین اعلام ممنوعیت نیز صدمات خود را به بازار وارد کرد اما حضور انجمن پسته باعث شد تا کمتر از 48 ساعت همه آنچه بخشنامه شده بود، برگردد.

وی یادآور شد: با این حال در دو سه ماه گذشته ممنوعیت کالاهایی را داشتیم که کسی نتوانست اعتراض کند؛ مانند سیب زمینی و گوجه و برخی محصولات استراتژیک‌تر. آن گروه از فعالان اقتصادی که تولید و صادرات این محصولات را عهده‌دار هستند، چون مانند پسته چنین تشکل و ساختار منسجمی را ندارند، نتوانسته‌اند وضعیت را اصلاح کنند؛ بنابراین حضور یک تشکل می‌تواند خیلی بیش از آنچه در تشکلهای ملی امروز از آنها می‌بینیم، اثرگذار باشد و نقطه ضعف تشکلها این است که آنها خود به توانایی و ظرفیت‌شان باور ندارند.

ممنوعیت صادرات در شرایط فعلی کار عاقلانه ای نیست

موسی غنی‌نژاد عضو هیات علمی دانشگاه صنعت نفت یکی دیگر از سخنرانان این نشست بود که در سخنرانی اش، ابتدا ممنوعیت صادرات کالاها را نشانه رفت و گفت: «حیرت انگیز است که در شرایطی که منابع ارزی کشور کم است، صادرات برخی کالاها ممنوع می شود! این کاری غیرعاقلانه است، اگر صادرات ممنوع شود مسائل مصرف‌کننده‌های داخلی حل می شود؟» او تاکید کرد: مردم را از هم تفکیک نکنید و آنها را با عناوین صادرکننده، واردکننده و تولیدکننده مقابل یکدیگر قرار ندهید؛ مردم همه یکسانند و باید آزادانه راه خود را پیدا کنند.

وی با طرح این سوال که «در شرایط دشوار کنونی چه باید کرد؟» گفت: ابتدا باید ببینیم شرایط کنونی اقتصاد ما چگونه به چنین وضعی دچار شده است؛ در این زمینه دوعامل مهم اثرگذار است؛ نخست سیاستهای اقتصادی نادرستی که در گذشته اتخاذ شده و دیگری تشدید تحریمها. البته 40 سال است که ما با تحریم روبه‌روییم اما این سالها مشکلاتمان تشدید شده و سیاستهای نادرستی که ما را به اینجا رسانده، ناظر بر سیاستهای غلطی است که از اقتصاد دولتی و یارانه‌ای و مردمی نشات می‌گیرد و ناگزیر به تلاطم و تورم در ارز منجر می‌شود. وی با اشاره به سیاست تجارت آزاد به عنوان صحیح ترین سیاست در شرایط کنونی کشور گفت: با این سیاست فعالان اقتصادی هم در داخل و هم خارج از کشور آزادانه فعالیت می‌کنند و در راستای همین آزادی، کالاهای آنها نباید قیمت‌گذاری شود.

غنی نژاد افزود: با جلوگیری از صادرات پیاز فکر می‌کنند قیمت این محصول کاهش می‌یابد اما این اشتباه است و راه صحیح آن است که تجارت آزاد شود و بعد ببینید تاجران چه می‌کنند؛ تاجران می‌توانند پیاز را از مرزهای غربی به بهای 15 هزار تومان صادر کنند و این محصول را از مرزهای شرقی به قیمت 1500 تومان وارد کشور کنند و در نهایت قیمت متعادل می‌شود.

 این اقتصاددان تاکید کرد: صادرکننده‌های پسته باید امیدوار باشند چون حساسیت روی پسته زیاد است و با افزایش نرخ ارز، وضعیت صادرات این محصول هم بهتر شده است. با واقعیت نمی‌توان جنگید؛ واقعیت خودش را تحمیل خواهد کرد و به نظر من کسانی موفق خواهند شد که در این وانفسا امیدشان را از دست ندهند و مایوس و سرخورده نشوند.