سختی استخراج از معدن طلای کثیف

از سوی دیگر مسئول جمع آوری زباله و بازیافت آن شهرداری است و در بیست و ششمین جلسه علنی شورای پنجم، ضمن اصلاح دستورالعمل نحوه تعیین بهای خدمات جمع‌آوری، حمل و دفع زباله‌های شهری، به شهرداری مشهد اجازه دادند که به منظور نزدیک شدن به بهای خدمات تمام شده، بهای خدمات پسماندهای عادی واحدهای مسکونی را هر ساله به میزان حداکثر ١٠ درصد مازاد بر نرخ تورم افزایش دهد.

در بند دوم لایحه مدیریت شهری نظریه کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر موضوع میزان افزایش بهای خدمات پسماندهای عادی برای واحدهای مسکونی، تولیدی و صنعتی به میزان ١۵ درصد سالانه تعیین شده بود که در صحن علنی با مخالفت اعضا رو به رو شداما در ادامه جلسه با پیشنهاد رئیس شورای شهر، اعضای شورا در این بند از نظریه کمیسیون برنامه، به متن لایحه شهرداری مشهد بازگشته و پس از بحث و بررسی، مفاد آن را به تصویب رساندند.

اعضای شورا در قالب این مصوبه، نحوه محاسبه و دریافت بهای خدمات پسماند واحدهای غیرمسکونی را به صورت تفکیک شده شامل صنوف عادی، پرزباله نوع اول، پرزباله نوع دوم، پرزباله نوع سوم، هتل‌ها و بیمارستانی تعیین کردند، این مصوبه سبب افزایش بهای خدمات جمع آوری زباله شده و نهایتا اعتراض فعالان صنفی مشهد را در پی داشته است.

در این گزارش می خواهیم بدانیم پیامدهای افزایش عوارض پسماند چیست؟

سرانه تولید زباله در مشهد 2 برابر استاندارد جهانی است

صنعت بازیافت به یک صنعت پر درآمد و پول‌ساز در کشورهای پیشرفته مبدل شده و این کشورها زباله های خود، از پلاستیک گرفته تا زباله های الکتریکی مانند قطعات گوشی و رایانه را بازیافت کرده و درآمد خوبی کسب می کنند. این اتفاق دقیقا زمانی رخ می دهد که طبق آمار، سالانه میلیون ها تن زباله در ایران تولید می شود و معمولا به جای ایجاد یک فرصت طلایی از آن، پسماند ها را در محیط رها کرده و یک تهدید را برای محیط زیست کشور ایجاد می کنند.

معاون پایش و نظارت اداره‌کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی در آماری که سال 96 ارائه کرده به این موضوع اشاره داشته که سرانه تولید زباله در مشهد 2 برابر استاندارد جهانی و کشورهای پیشرفته است.

محمد عرفانی با بیان اینکه در حال حاضر به ازای هر فرد در مشهد روزانه 850 گرم زباله تولید می‌شود، در حالی که این میزان در کشورهای پیشرفته 400 تا 450 گرم است، به حدود تولید زباله در مشهد نیز گریزی زده و می گوید: اگر میزان جمعیت حاشیه‌نشین این کلانشهر را یک میلیون و 500 هزار نفر در نظر بگیریم روزانه یک میلیون و 275 هزار کیلوگرم زباله فقط در حاشیه این شهر تولید می‌شود.

مراحل تولید پسماند برای مدیریت شهری هزینه بر است

مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه مگر نام طلای سیاه را بر پسماند نگذاشته اند؟ چرا جمع آوری طلای سیاه مستلزم پرداخت هزینه است؟ به دنیای اقتصاد می گوید: در همه کشورهای جهان به دلیل سودآوری و ارزش مالی که تولید پسماند دارد از آن به عنوان طلای کثیف یاد می کنند، اما با توجه به اینکه مراحل تولید پسماند از جمله جمع آوری زباله و حمل و نقل آن و ...  برای مدیریت شهری هزینه بر است، بنابراین دریافت عوارض پسماند در قانون مد نظر قرار گرفته و در فیش نوسازی ساختمان برای اطلاع شهروندان نوشته می شود.

ابوالفضل کریمیان اطلاع رسانی و آموزش، استراتژی کاهش تولید زباله و جلب توجه شهروندان به تفکیک زباله خشک از تر را از جمله وظایف مهم سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد توصیف و بیان می کند: با توجه به افزایش میزان عوارض پسماند در یکسال اخیر شاهد کاهش میزان زباله از سوی شهروندان مشهدی در مدت مطرح شده هستیم، البته این کاهش می تواند دلایل مختلفی از جمله مشکلات اقتصادی جامعه نیز داشته باشد.

براساس آنالیز فیزیکی در شبانه‌روز حدود 2 هزار تن پسماند در مشهد تولید می‌شود که حدود 11 درصد از این حجم را تفکیک می‌کنیم و حدود 20 درصد از پسماند تولیدی قابلیت بازیافت را دارد، همچنین 10 درصد قابلیت بازیافت ندارد و 70 درصد مواد آلی است.

یکی از وظایف شورای شهر وضع عوارض است

رئیس کمیسیون سلامت، محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران یکی از وظایف شورای شهر را وضع عوارض می داند و می گوید: پسماند یکی از مواردی است که به عنوان بهای خدمات برای آن مبالغی در نظر گرفته می‌شود.

شهرداری تهران روزانه یک میلیارد و ۲۵۰میلیون تومان برای جمع‌آوری و دفن زباله و پسماند هزینه می‌کند، به عبارتی این میزان در کنار یک میلیارد تومان ثروتی که در دفن زباله زیر خاک می‌رود، تقریبا روزی بیش از 2 میلیارد تومان در سیستم زباله‌سازی پایتخت نشین‌ها از بین می‌رود، در برخی محلات تهران روزانه 4 تا 5 نوبت زباله جمع‌آوری می‌شود، حدود 2 میلیون خانوار در تهران ساکن هستند که اگر هر خانوار روزانه یک کیلو زباله کمتر تولید کند، زباله‌ها 30 درصد کمتر می‌شود، در حالی که تهرانی‌ها در روزهای پایانی سال حتی تولید زباله‌های خود را افزایش می‌دهند.

زهرا صدراعظم نوری با بیان اینکه بخش خصوصی زباله خشک را می‌خرد، اما زباله تر را خریداری نمی کند، ادامه می دهد: بخش خصوصی حتی بابت زباله خشک به مردم پول هم می‌دهد، یعنی شهروندان براساس وزن زباله خشک می‌توانند وجه یا کالایی دریافت کنند، اما این در مورد زباله تر صادق نیست، برای انتقال زباله تر از محل تولید به محلی که قرار است تبدیل شود، باید هزینه کنیم.

تهران به‌عنوان یک کلانشهر با چالش‌های جدی‌ای مواجه است که ازجمله آنها می‌توان به چالش بی‌رویه و خارج از استاندارد تولید زباله یا همان پسماند (روزانه 8 هزار و 500 تا 9 هزار تن) اشاره کرد، این میزان مصرف و تولید زباله بسیار بالا است و می‌تواند برای همه شهروندان و مدیریت شهری مشکل ایجاد کند، بنابراین هر اقدامی که بتواند در زمینه فرهنگ‌سازی‌ و تغییر الگوی مصرف و تولید زباله کمتر، موثر باشد اقدام مثبتی است.

افزایش عوارض پسماند واحدهای صنفی مشهد با هدف عادلانه شدن آن

محمد حاجیان شهری رئیس کمیسیون خدمات شهری شورای شهر مشهد در پاسخ  این سوال که گرفتن عوارض پسماند با چه هدفی صورت می گیرد؟ به دنیای اقتصاد می گوید: وزارت کشور دستورالعملی برای عوارض پسماند و محاسبه آن در نظر گرفته است که فقط در تهران این دستورالعمل اجرایی می شد.

با توجه به تبعات مختلف صنوف از نظر تولید زباله، ما سعی کردیم در قالب افزایش میزان عوارض پسماند برای این واحدها، آن را عادلانه کنیم، بنابراین، عوارض پسماند برای واحدهای صنفی مشهد را طی جلساتی مورد بازنگری قرار دادیم.

حاجیان شهری کاهش میزان تولید زباله طی یک سال اخیر را از جمله نتایج مهم مصوبه شورای شهر مبنی بر افزایش عوارض پسماند می داند و در پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آیا در مشهد همچون تهران نمی توان مزایده ای برای شرکت بخش خصوصی و رایگان شدن عوارض پسماند برگزار کرد؟، اضافه می کند: می توان روش های مختلفی را برای این موضوع مد نظر قرار داد، اما به تازگی در منطقه 9 مشهد به صورت آزمایشی قصد داریم طرحی را اجرا کنیم که براساس آن، نرم ‌افزار جدیدی برای جمع ‌آوری پسماند در نظر گرفته شده و شهروندان می ‌توانند با استفاده از این نرم ‌افزار، نشانی خود را ثبت کنند که پس ‌از آن خودروهای جمع ‌آوری بازیافت و زباله خشک به محل مورد نظر اعزام می ‌شوند. در برابر تحویل زباله‌ های خشک توسط شهروندان، کیف پول شهروندی آنان شارژ می‌شود و می‌توانند از آن برای پرداخت خدمات حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند.

این طرح مردم را در تفکیک مناسب زباله خشک از تر نیز کمک می کند.

اصناف مشهد تعرفه گذاری منطقی را بررسی می کنند

معاون برنامه ریزی و توسعه شهرداری مشهد با بیان اینکه زباله های بیمارستانی و واحدهای صنفی به ترتیب خاص و زیاد هستند، می گوید: طبق قراری که با بیمارستان ها گذاشته شد، آنها زباله های خود را جمع آوری و از حالت غیربهداشتی خارج می کنند تا ماموران شهرداری بتوانند زباله های بیمارستانی را جمع آوری کنند.

شهریار آل شیخ به حضور استارتاپی ها اشاره می کند و می افزاید: در شرایط فعلی میزان تفکیک زباله ها در مشهد پایین است، به همین منظور با کمک استارتاپ ها طرحی مبنی بر تماس مردم با آنها برای جمع آوری زباله ها در هر ساعت از شبانه روز در برخی مناطق شهر به صورت پایلوت اجرا می شود تا زباله های خشک با پیک یا حتی خودروی سواری دریافت شود و در مرحله بعد تفکیک زباله نیز آسان تر صورت بگیرد.

روزانه بیش از 5.3 میلیون تن زباله در جهان تولید می‌شود، اما در کشورهای توسعه یافته‌ای همچون آلمان 80 درصد از زباله‌ها بازیافت می‌شود یعنی 10 برابر میزان زباله‌های بازیافت شده ایران؛ به همین دلیل هم آنها خود را قهرمان محیط زیست جهان می‌دانند، همچنین، سوییس به عنوان یکی از مهم‌ترین کشورهای مدافع بازیافت زباله، در سال 2008 توانست 50 درصد زباله‌های تولیدی مردمانش را بازیافت کند، این در شرایطی است که در این کشور بیش از 5 میلیون تن زباله شهری تولید شد که در حدود نیمی از این زباله‌ها را بازیافت و نیم دیگر آن را در کوره‌های مخصوص زباله سوزانده شد،  البته زباله‌های دیگر نیز در چرخه بازیافت قرار می‌گیرند.

معاون برنامه ریزی و توسعه شهرداری مشهد درخصوص افزایش عوارض پسماند از واحدهای صنفی بیان می کند: با اصناف توافق هایی انجام شده تا آنها تعرفه گذاری منطقی را بررسی کنند.

در نحوه قیمت گذاری عوارض پسماند مساله داریم

رئیس اتاق اصناف مشهد نیز با بیان اینکه بعضی از پسماندهای زستوران ها و واحدهای صنفی قیمتی است، می گوید: بسته های کاغذی غذا، شیشه های نوشابه و پلاستیک عمده این زباله ها محسوب می شوند که قابلیت بازیافت دارند.

محمود بنانژاد با بیان اینکه با وجود تولید زباله های قابل بازیافت بازهم واحدهای صنفی باید هزینه ای به شهرداری به عنوان عوارض پرداخت کنند، ادامه می دهد: عدد این عوارض مناسب نیست و باید رایگان باشد.

او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا اتاق اصناف می تواند خود مراحل پسماند را انجام دهد تا عوارضی به شهرداری پرداخت نکند؟، بیان می کند: بله، براساس قانون، این اتاق می تواند این کار را انجام دهد، اما ما در نحوه قیمت گذاری عوارض پسماند مسئله داریم.