این بازار قرار است با اهداف از پیش تعیین شده دولتها از جمله کوتاه کردن دست دلالان بازار ارز و همچنین شفافیت معاملات راهاندازی شود. بازار متشکل معاملات ارزی در اکثر کشورهای در حال توسعه به طور موفق راهاندازی و اجرایی شده است.
مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) در آن شکل خواهد گرفت و سایر روشهای معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش مییابد. این بازار کارگزارمحور بوده و عملیات مدیریت آن توسط تشکلی خودانتظام انجام خواهد شد که براساس دستورالعملهای مصوب بانک مرکزی فعالیت میکند.
یکی از مهمترین اهداف راهاندازی بازار متشکل ارزی تبدیل شدن آن به مرجعی برای کشف نرخ ارز و نرخگذاری است؛ به گونهای که بانک مرکزی مرجع تعیین نرخ ارز در کشور شود. در واقع قیمت ارز براساس اولین معاملهای که هر روز صبح در بازار متشکل ارزی انجام میشود، خواهد بود. به این ترتیب نرخ ارز براساس «عرضه و تقاضا» تعیین میشود.
به نظر میرسد این بازار قدمی در جهت تکنرخی کردن ارز در بازار باشد. براساس شنیدهها در استانها نیز مکاتبات غیررسمی با صرافان صورت گرفته و آنها نیز اعلام آمادگی برای فعالیت در این زمینه را اعلام کردهاند. اکنون باید منتظر ابلاغ آییننامهها و شیوهنامههای این بازار برای استانها بود.
حال باید دید فعالان اقتصادی استان و بانکها تا چه حد آمادگی لازم برای راهاندازی این بازار در خراسان رضوی را دارند.
خراسان رضوی میتواند بهترین استان برای راهاندازی بازار متشکل ارزی باشد
باز هم پای همان مساله همیشگی و نبود تفویض اختیار در میان است؛ یعنی تمام امور در مرکز تصمیمگیری میشود و این بازار هم مستثنی نیست.
علی رسولیان معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی در اینباره میگوید: این موضوع در سطح ملی تصمیمگیری میشود و اظهارنظرهای ما دردی را دوا نمیکند اما در مجموع این اقدام مثبت است چراکه قیمت ارز باید قیمت واقعی بازار باشد. یکی از عواقب قیمت دستوری این است که وقتی صادرات میکنیم، بازگشت ارز حاصل صادرات با مشکلاتی مواجه میشود؛ همچون کارتهای بازرگانی یک بار مصرف که صادرکننده به راحتی حاضر نمیشود که ارز خود را بازگرداند. وقتی قیمت ارز برابر با نرخ بازار باشد، بازار شفاف خواهد شد؛ یکی از نتایج آن میشود که میزان بازگشت ارز حاصل از صادرات افزایش پیدا خواهد کرد.
او در پاسخ به این سوال که آیا خراسان رضوی ظرفیت چنین بازاری را دارد، پاسخ میدهد: خراسان رضوی یکی از بهترین استانها برای راهاندازی بازار متشکل ارزی است زیرا اگر ارز به قیمت واقعی باشد، میتوان نقش موثری در صادرات و واردات جهت تامین نیازهای کشور ایفا کرد؛ یعنی میتوان از محل صادرات استان واردات انجام دهیم، به طوری که این توان را در تاجران خود میبینیم.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان رضوی معتقد است که یکی از مشکلات موجود بازار ارز این است که نرخ ارز کنونی قیمت واقعی بازار نیست و باید قیمت واقعی شود تا صادرکننده رغبت کند ارز حاصل از صادرات خود را بازگرداند. در حقیقت معنای بازار متشکل ارزی این است که میخواهند ارز را تکنرخی کنند.
رسولیان در اینباره تاکید میکند: این اقدام در راستای شفافسازی صورت میگیرد. تاکنون آییننامهای در این راستا ابلاغ نشده اما اگر در مجموع بازاری باشد که در آن قیمت تابع عرضه و تقاضا باشد، به بازگشت ارز کمک خواهد کرد. حتی اگر ارز بخش خصوصی بر همین مبنا شود، به تامین ارز کشور کمک بسیاری میکند و علاوه بر آن، صادرات نیز شفاف خواهد شد. همچنین کارتهای بازرگانی یک بار مصرف از بین میرود و تاثیر بسزایی خواهد داشت.
تنها حدود 0.5 درصد معاملات ارزی کل کشور در بازار متشکل ارزی انجام میشود
محمدعلی چمنیان رئیس کمیسیون سرمایهگذاری و بازار پول اتاق خراسان رضوی با بیان اینکه هر چقدر که مباحث نظارتی در اینگونه بازارها وارد میشود، کار دشوارتر و دولتیتر خواهد شد، میگوید: به همین دلیل بخش خصوصی از این بازارها فرار میکند چراکه باید چنین بازاری بستری برای کار باشد. در حال حاضر فرایندهایی در این بازار طراحی شده که قیمت ارز تنها 3 درصد جابهجا شود. چنین چیزی از منظر کارشناسی درست نیست و با اصول بازار متفاوت است. باید توجه داشت این بازاری است برای شفافیت نرخ ارز که در آن نرخها بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد.
وی ادامه میدهد: در گذشته بازار سکه راهاندازی شد که استراتژی آن هم مشابه همین بازار متشکل ارزی بود اما موفق نشد؛ چرا؟چون در بازار آتی سکه نیز قرار بود اجازه داده شود تغییرات نرخ سکه بیش از 5 درصد باشد. در دورهای که تغییرات سکه خیلی شدید شد، کسی که در کار تجارت سکه بود، حاضر به خرید و فروش در این بازار نبود؛ یعنی به طور ناگهانی حجم معاملات این بازار به صفر رسید و عملا بازار آتیس سکه تعطیل شد.
انحصارگری در این بازار جایی ندارد
چمنیان عنوان میکند: این بازار سیستمی را بنا نهاده که صرافان با پرداخت هزینهای حدود 20 تا 25 میلیون تومان، میتوانند عضو آن شوند. این رقم در مقابل درآمد صرافیها رقم زیادی نیست و از این جهت بازار به صورت انحصاری در نخواهد آمد. وقتی که همه عضو این بازار باشند، نرخهای خود را ارائه دهند، مشکل انحصارگری به وجود نمیآید.
وی با بیان اینکه حدود 10 نرخ در بازار ارز داریم که این بازار نرخ یازدهم خواهد بود و یک نرخ به نرخهای دیگر اضافه میشود، میگوید: این ارز نمیتواند ارز نیمایی را حذف کند. در واقع بازار متشکل ارزی در خصوص اسکناس است و بازار حواله را شامل نمیشود.
رئیس کمیسیون سرمایهگذاری و بازار پول اتاق مشهد یکی از راهکارهای شفافیت در این بازار را ایجاد بسترهای الکترونیکی و نرمافزاری میداند و میگوید: از طریق روشهای الکترونیکی میتوان بررسی کرد که نرخ ارز چقدر است و چه کسانی آن را خریداری کرده و با به فروش رساندهاند و در نتیجه شفافیت به بستر آن بستگی دارد. بازار متشکل ارزی تنها برای بازار نقدی ارز در حال تشکیل شدن است و به گفته خود بانک مرکزی، بازار نقدی ارز تنها حدود 5 درصد از بازار ارز کل کشور را شامل میشود.
به گفته چمنیان، نبود اعتماد به این بازار از دلایل تاخیر تشکیل آن بوده و به نظر میرسد که بستر خوبی هم برای آن ایجاد نشده است. او اضافه میکند: از 600 صراف کشور بیشتر از 40 نفر در این بازار ثبت نام نکردهاند؛ یعنی کمتر از 10 درصد؛ این به معنای این است که بیشتر از 10 درصد حجم معاملات بازار نقدی کشور در این بازار انجام نخواهد شد.
وی ادامه میدهد: 5 درصد بازار ارز کشور را بازار نقدی تشکیل میدهد و از این 5 درصد، تنها 10 درصد صرافها به این بازار میروند؛ یعنی حدود 0.5 درصد معاملات ارزی کل کشور در این بازار انجام میشود. یکی از اهداف مهم بانک مرکزی این است که نمیخواهد که نرخ ارز در دبی و افغانستان و... تعیین شود اما باید توجه داشت بازاری که کمتر از یک درصد معاملات ارزی در آن انجام شود، نمیتواند نرخ ارز را تعیین کند.
رئیس کمیسیون سرمایهگذاری و بازار پول اتاق مشهد میافزاید: به عبارتی، این بازار عمق کافی ندارد که بخواهد تعیینکننده نرخ ارز باشد و بیشتر نرخ ارز در بیرون از این بازار تعیین میشود؛ بنابراین هدف بانک مرکزی برآورده نمیشود اما این بانک میتواند اعتماد صرافان را به دست آورد تا آنها به سمت این بازار حرکت کنند.
چمنیان میافزاید: از طرفی باید کاری کنیم که حجم بیشتری از صرافان وارد این بازار شوند و از طرفی دیگر باید اجازه دهیم بانک مرکزی اجازه دهد که معاملات مربوط به حوالهجات ارزی نیز در این بازار صورت گیرد؛ حتی اگر معاملات حوالهجات ارزی در این بازار انجام شود و معاملات ارز نقدی در آن صورت نگیرد، آن موقع عمق بازار بیشتر خواهد شد و به تبع آن تاثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
آییننامه بازار متشکل ارزی به ما ابلاغ نشده و اطلاعات دقیقی از آن وجود ندارد
«آییننامهای در خصوص بازار متشکل ارزی تاکنون به ما ابلاغ نشده؛ البته در تهران جلسات کارشناسی آن در حال برگزاری است و در همانجا نیز مصوب و اجرایی خواهد شد» این بخشی از سخنان حسن مونسان دبیر شورای هماهنگی بانکهای خراسان رضوی درباره تشکیل این بازار ارزی است؛ او میگوید: از منظر کارشناسی میتوان گفت بازار متشکل ارزی یکی از روشهای مطلوب است که بانک مرکزی پیش گرفته و کارهای کارشناسی مطلوبی را روی این موضوع انجام داده و میدهد. علت تاخیر در اجرایی شدن آن هم به همین جهت است که کار دقیق و درست و با یک چشم انداز عمیقی صورت گیرد که منجر به پایدرای ثبات ارزی در کشور شود.
به گفته مونسان بازار متشکل ارزی منجر به تقویت پول ملی و ساماندهی امور ارزی خواهد شد اما اینکه میگویند ارز نیمایی و دولتی حذف شود، جزو سیاستهای کلان کشوری است و در هیات دولت در خصوص این موارد بحث و بررسی میشود، بانک مرکزی متولی آن است، نمیتوان در این خصوص اظهار نظر کرد تا زمانی که به ما ابلاغ کند.
دبیر شورای هماهنگی بانکهای خراسان رضوی عنوان میکند: هیچ مرجع رسمی در خصوص تعداد صرفانی که در این بازار ثبت نام کردند، اعلام نکرده است، ما حتی آییننامهای در استان نداریم و تنها ما با صرافان مذاکراتی به صورت غیررسمی داشتهایم و آنها نیز آمادگی همکاری را دارند اما در ابتدای امر باید سازوکار آن معین شود. بنآن را به ما ابلاه عقیده من هر شخصی به غیر از ابلاغ بانک مرکزی در این خصوص اظهار نظر کند، نظر کارشناسی نیست.
وی تاکید میکند: همه صرافیها در استان با بانکها کار میکنند به طوری که دارای حساب ریالی و ارزی هستند و بین بانکها و صرافیها ارتباط نزدیکی وجود دارد و در شبکه بانکی استان صرافیها حسابهای بانکی خوبی دارند؛ تعاملات و مراوادت خوبی از گذشته میان بانکها و صرافیها شکل گرفته و این رابطه در حال بهبود است و با اجرایی شدن بازار متشکل ارزی این رابطه تقویت خواهد شد.
مقصر گرانی دلار چه کسی است؟
شهرام مرصعی رئیس انجمن طلا، جواهر، نقره و سنگهای قیمتی خراسان رضوی این پرسش را مطرح کرده و میگوید: صاحب اصلی دلار دولت و متولی آن بانک مرکزی است اما اگر بانک مرکزی استقلال کامل میداشت، بسیاری از سیاستگذاریهای آن پاسخ مثبت میداد. شاید یکی از دلایلی که نرخ ارز افزایش پیدا کرده، به خاطر همان دستهای مستبدی است که غیرمرتبط با سیستمهای بانکی هم نیستند.
وی با تاکید بر اینکه تقاضای دلار بخش خصوصی واقعی بین 20 الی 25 درصد است، عنوان میکند: یعنی حداکثر حدود 25 درصد اقتصاد کشور در دست بخش خصوصی است و اقتصاد کشور حول این موضوع میچرخد و مابقی آن در دست اقتصاد دولتی است. این 25 درصد هیچگاه نمیتواند حرف اصلی را در بازار ارز داشته باشد. بنابراین آن کسی که در سیستم دخالت میکند یا خود سیستم بانک مرکزی و دولت است و یا بخش خصولتی.
او ادامه میدهد: در صورت بروز تنشهای ارزی دولتها موظف هستند که به دنبال راهکارهای نظارتی و کنترلی بگردند؛ راهکارهای آنها نیز بر اساس مکانیسمها و ابزارهایی است که در اختیار دارند و میتوانند اعمال کنند. این مساله امری طبیعی است اما چه موقع و تا چه اندازه؟ 40 سال این کنترل بوده؛ آیا 40 سال دیگر میخواهند به نوع کنترل کردن بازار ارز ادامه دهند؟ متولی اصلی بازار متشکل بانک مرکزی است. هر رئیس بانک مرکزی که نتواند آن دستهای پشت پرده را کنترل کند، بازهم هر مکانسیمی را پیش بگیرد، جواب نمیدهد.
مرصعی معتقد است که تنها راه کنترل بازار ارز این است که همه فعالیتها شفاف شود و همه از وضعیت آن اطلاع داشته باشند. به عقیده او رکن چهارمی در دنیا وجود دارد که آن هم رسانهها و خبرگزاریها هستند؛ رسانهها باید امکانات قانونی برای دسترسی به اطلاعات داشته باشند و کسی هم مانع آنها نشود.
رئیس انجمن طلا، جواهر، نقره و سنگهای قیمتی استان تاکید میکند: اینکه بانک مرکزی بازاری را راه بیاندازد که دستاندرکاران آن تنها چند صراف بزرگ هستند و نرخ ارز مانند فرایند قیمتگذاری سهام در بازار بورس در ساعات اداری معین میشود، این بازار همان سیستم بورس خصوصی است. باید توجه داشت تمام صرافیها میتوانند در یک سیستم حضور داشته باشند اما این بازار تنها در دست چند صرافی بزرگ است و آنها اتاقی بسته را تشکیل میدهند و همانند گذشته، دستهایی در پشت پرده پیدا خواهد شد که بازار را دور میزنند.
| چرا تنها کاندیدای اتاق مشهد رای نیاورد؟ |
|---|
| رونمایی از کلید دار جدید اتاق مشهد |
| ترمز تورم مسکن در مشهد |
| موانع بزرگ مبادلات مهندسی |
| فرصت رونق هتلهای مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .