محمدعلی امیرفخریان

صنایع خلاق شامل صنایعی است که ماده خام تولیدات آنها را سرمایه  فکری و خلاقیت‌های فرهنگی، هنری، علمی و فناورانه انسان تشکیل می‌دهد و محصولات آنها مشتمل بر مالکیت معنوی می‌شود.

در سالهای اخیر اغلب کشورهای توسعه یافته صنایع راهبردی خود را از «فناوری‌های سخت» به «فناوری‌های نرم» تغییر داده‌اند. آنان اولویت سرمایه‌گذاری خود را بر روی صنایع خلاق قرار دادند. این تغییر پارادایم برای ملت‌هایی که بتوانند زودتر از دیگران آن را درک کنند و با آن همراه شوند، فرصت‌های قابل ملاحظه‌ای را برای موفقیت و توسعه آن کشور فراهم می‌کند.

 صنایع خلاق در 4 گروه طبقه بندی می‌شوند: 1. میراث فرهنگی 2. هنرها 3. رسانه‌ها 4.آفرینش‌های کاربردی

بر اساس آمارهای انکتاد چین در بین کشورهای در حال توسعه ،به عنوان بزرگترین صادر کننده صنایع خلاق بوده است. با این حال، به طور کلی، تعداد کمی از کشورهای در حال توسعه در بین 20 کشور بزرگ و برتر در بازار جهانی محصولات خلاق قرار دارند. واضح است که پیشینه غنی فرهنگ ایرانی اسلامی کشور ایران، بخش فرهنگ و هنر با زایش و توسعه صنایع خلاق، می‌تواند از حوزه هزینه محور به عرصه ثروت آفرینی وارد شود.

نقش صنایع فرهنگی در بعد توسعه اقتصادی:

صنایع خلاق و فرهنگی در توسعه محلی و منطقه ای نقش دارند. در اینجا می‌توان از زیرساخت ها و سایر منابع محلی برای افزایش دادن مزیت‌های مقایسه‌ای اقتصاد محلی و تحریک خلاقیت بهره جست. در بسیاری از مناطق، بخش خلاق، به سرعت در حال رشد است و از حیث رشد در کسب وکارهای جدید، گردش مالی و اشتغال، عملکرد بهتری نسبت به بخش‌های جا افتاده دارد.

 بدون شک تولید و صادرات کالاهای غیرنفتی از مشخصه‌های کشورهای توسعه یافته است و عدم توجه به این مقوله سبب تزریق صرفا درآمدهای نفتی به اقتصاد شده و این امر موجب ایجاد دور تسلسلی از افزایش نقدینگی، تورم و واردات از یک سو وکاهش توان رقابتی تولید داخل و افول آن از سوی دیگر شده است.

اقتصاد ایران به منظور کاهش وابستگی به صادرات نفتی در راستای سند چشم انداز 1404 نیازمند سرمایه گذاری، توسعه و گسترش و تولیدات در حوزه های جدید است. با توجه به پیشینه غنی فرهنگ ایرانی اسلامی کشور ایران، بخش فرهنگ و هنر با زایش و توسعه صنایع خلاق، می‌تواند از حوزه هزینه محور به عرصه ثروت آفرینی وارد و به عنوان موتور اصلی اقتصادی کشور تبدیل شود.

وجود استعدادهای سرشار و مبتکر، به خصوص در بين نسل جوان، بيشتر بودن دانشگاه‌های هنری ما، از جمع دانشگاه‌های هنری كشورهای منطقه، وجود نيروی انساني فوق العاده مستعد و با انگيزه برای رونق بخشي به صنایع فرهنگي و اقتصاد خلاق وجود منابع غني دیني و ملي كه از ظرفيت اقتصادی فوق العاده برخوردارند، مثل موش و گربه عبيد زاكاني یا داستان‌های شاهنامه و هزار و یك شب، از جمله نقاط قوت ما در این راستا است. از جمله نقاط ضعف ما در این بین می‌توان به عدم آشنایي ملي با موضوع صنایع خلاق، نداشتن آمار و ارقام و اطلاعات اشاره کرد.

در این بین می‎توان به راهکارهایی  برای توسعه صادرات صنایع خلاق اشاره کرد:

1. آمایش سرزمین به منظور برنامه ریزی ملی برای ایجاد و توسعه مشاغل فرهنگی و خلاق با توجه به ظرفیت‌ها وقابلیت‌های استانی

2. ایجاد شرکت‌های مدیریت صادرات (EMC) تخصصی جهت مدیریت بهینه صادرات محصولات نوآورانه و خلاق ملی به کشورها و بازارهای هدف

3. بهره‌گیری از ظرفیت رایزنان فرهنگی و بازرگانی ایران در سایر کشورها جهت تسهیل صادرات محصولات فرهنگی و خلاق به بازارهای هدف

4. تدوین و ارائه سیاست‌های حمایتی و تشویقی از جمله اعطای معافیت‌های مالیاتی، بیمه‌ای و سایر مشوق‌ها

5. برنامه‌ریزی ملی و استانی برای اشتغال‌زایی و احداث شرکت‌های تعاونی و شرکت‌های کوچک و متوسط درحوزه صنایع نوآورانه و خلاق

6. اعطای امتیازات برای جذب مشارکت و سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه صنایع نوآورانه و خلاق

7. ایجاد نظام جامع توزیع و عرضه فروش داخلی و خارجی و ایجاد زیرساخت فروش الکترونیکی برای عرضه محصولات خلاق در سطح بین المللی

8. برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و حراج‌ها در ابعاد ملی و بین المللی

9. ایجاد سازمان‌های بازاریابی بین المللی برای شناسایی و تشخیص نیاز و ذائقه نوآورانه و خلاق مشتریان خارجی

10. خلق و معرفی برندهای خلاق ملی جهت عرضه محصولات در داخل و خارج از کشور

11. ایجاد نهادهای مالی و اعتباری و شرکت های تخصصی سرمایه‌گذاری در زمینه صنایع خلاق

12. فعال کردن مناطق آزاد تجاری برای سرمایه‌گذاری و صادرات محصولات نوآورانه و خلاق

13. توسعه صادرات محصولات و خدمات نوآورانه و خلاق از طریق تسهیل مقررات صادراتی، تخفیفات گمرکی و...

14. اجرای موثر قانون حمایت از حقوق هنرمندان، مصنفین و نویسندگان

رئیس اداره بازرگانی خارجی سازمان صمت خراسان رضوی