روزهای سخت تولید و صادرات

اواخر هفته گذشته، علی رسولیان معاون اقتصادی استاندار از چاره اندیشی برای حمایت از بنگاه‌های اقتصادی متضرر در قالب بخشودگی و یا معافیت مالیاتی، حمایت در حوزه تامین اجتماعی و معوقات بانکی و... صحبت کرده بود. سیزدهم اسفندماه در جلسه شوراي پول و اعتبار مقرر شد که با توجه به مشکلات حادث شده براي صاحبان کسب و کارها به ويژه کسب و کارهاي کوچک که به دليل شرايط ناشي از شيوع ويروس کرونا متضرر شده و با مشکلات مالي مواجه شده‌اند، اقساط تسهيلات آن‌ها و اقساط قرض‌الحسنه تمامی اشخاص در ماه‌هاي اسفند 1398، فروردين و ارديبهشت 1399 سررسيد شود؛ البته منوط به آن‌که بدهي آن‌ها تا تاريخ 01‏/10‏/1398 در طبقه جاري قرار داشته باشد، مي‌توانند اقساط سه ماه اعلام شده را پس از پايان دوره بازپرداخت اقساط پرداخت کنند و وام گيرندگان و تسهيلات گيرندگان هم در دوره مذکور مشمول جريمه و کارمزد اضافي نمي‌شوند.

البته حسن مونسان، دبیر شورای هماهنگی بانک‌های خراسان رضوی با بیان اینکه «این طرح یک طرح ملی است و نحوه اجرایی شدن آن به صورت استانی نیست» میگوید: با توجه به این موضوع که کسب وکارها در ماه اخیر، به خصوص بازاریان و کسب و کارهای خرد، در رکود قرار گرفته‌اند، وجود چنین طرح‌هایی می‌تواند کارگشا واقع شود. با توجه به این که در روزهای آخر سال قرار داریم و در این مدت باقی‌مانده فعالیت بانک‌ها اعم از بستن حساب‌های بانکی بسیار زیاد است، احتمال اجرا شدن این طرح در سال آینده وجود دارد، با این حال ما امیدواریم که این طرح در روزهای آتی اجرایی شود. او به این نکته هم اشاره میکند که «طرح تعویق دوماهه سررسید وام‌ها هنوز در مرحله اجرایی قرار نگرفته و ابلاغیه‌ای در این خصوص به دست ما نرسیده است».

اما وضعیت تولید و صادرات خراسان رضوی در دو هفته اخیر و پس از شیوع ویروس کرونا در کشور دچار چه تحولاتی شده است؟ پاسخ این سوال را از محمد حسین روشنک رئیس كانون كارآفرينان استان جویا میشویم؛ روشنک میگوید: با توجه به نیازهای ایجاد شده در حوزه بهداشتی مخصوصا مایعات ضدعفونی و دستمال کاغذی، واحدهای این حوزه فعال هستند و ویروس کرونا تاثیر خود را بر دیگر صنایع بر جای گذاشته است. همچنین وضعیت بازار و کسب‌وکار هم مانند شرایط عمومی جامعه است و متاسفانه در وضعیت مناسبی قرار ندارد. کاسبان عمده، کارآفرینان، مغازه‌داران، هتل‌داران، رستوران‌داران و کافی شاپ‌ها با رکود شدید کسب‌وکار خود مواجه هستند و این امر طبیعت وضعیت موجود است اما خوشبختانه بخش تولید در زمینه‌هایی که این روزها به شدت به آن نیازمند هستیم، در استان به خوبی فعالیت می‌کند و تولیدات آنان رونق گرفته است.

در بخش صادرات هم بهتر است سری به آمارهای موجود بزنیم؛ البته آمارهای صادراتی امسال تا 11 ماه است و با توجه به شدت گرفتن شیوع کرونا از اوایل اسفندماه و محدودیتهای موجود در مرزها به ویژه مرز ترکمنستان به عنوان راه عبور کالاهای ایرانی به کشورهای آسیای میانه، به نظر میرسد با افت شدید آمار صادرات در اسفندماه مواجه شویم.

در 11 ماهه سال 97، 2 میلیون و 681 هزار تن کالا به ارزش 2میلیارد و 74 میلیون دلار از گمرکات خراسان رضوی به کشورهای هدف صادر شده در حالی که این عدد در 11 ماهه امسال 3 هزار و 147 تن و به ارزش یک میلیارد و 651 میلیون دلار بوده است. همچنین میزان صادرات استان در 12 ماهه پارسال 4 میلیارد و 232 میلیون دلار بوده که پیش‌بینی می‌شود این مقدار در سال 98 روندی به شدت نزولی داشته باشد و با توجه به وضعیت موجود ممکن است حتی به بیش از 2 میلیارد دلار نرسد.

بسته‌شدن مرز ترکمنستان به روی کامیون‌های حامل بار

مرزهای سرخس، لطف آباد و باجگیران توسط طرف ترکمنستانی مسدود شده و بیش از هزار دستگاه کامیون صادراتی و ترانزیتی در این مرزها متوقف و زمین‌گیر شده‌اند.

روشنک با اشاره به اینکه یکی از عمده‌ترین کالاهای صادرات استان مواد غذایی است که متاسفانه در بحث صادرات آن با مشکلات جدی مواجه هستیم، می‌گوید: در حال حاضر گمرک ترکمنستان از پذیرش واگن‌های حامل مواد غذایی خودداری می‌کند و مقدار قابل توجهی کالا در حدود 30 الی 40 دستگاه واگن از سرخس برگشت خورده که بسیاری از آنان کالاهای فاسدشدنی مانند میوه‌جات هستند و این مساله خسارت‌های زیادی را برای صادرکنندگان ایجاد کرده که امیدواریم مسئولین به فکر جبران خسارت‌ها باشند اما خوشبختانه در مواد غیرغذایی، صادرات عمدتا از طریق ریل از مرز دوغارون در حال انجام است. در این میان مرز لطف آباد شرایط خوبی ندارد اما مرز دوغارون در وضعیت نسبتا خوبی است. مراقبت‌ها از طرف نیرو‌های مسلح بسیار خوب است و تمامی مکان‌ها ضدعفونی شده و کارهای مراقبتی در حال انجام است.

حسین محمدیان یکی از تولیدکنندگان و صادرکننده نمونه خراسان رضوی هم با ابراز خرسندی از اقدام به موقع گمرکات در بحث تداوم صادرات در مرز دوغارون می‌گوید: خوشبختانه با اقدام به موقع، توقفی در مرز افغانستان ایجاد نشد و در بحث صادرات با مشکلی مواجه نشدیم و روند صاداتی بهتر از گذشته ادامه پیدا کرده و در حال حاضر به صورت سه شیفته مشغول به کار هستیم تا کالای مورد نیاز برای تعطیلات را پوشش دهیم.

در این شرایط نباید از دولت توقع زیادی داشته باشیم

این صادرکننده نمونه با تاکید بر اینکه ما ابتدا باید بحران ویروس کرونا را در سطح بین‌المللی بپذیریم و بدانیم که فقط مخصوص کشور ما نیست، اضافه می‌کند: در این شرایط قاعدتا نباید از دولت توقع زیادی داشته باشیم و باید کنار مردم و دولت باشیم تا کمتر آسیب ببینیم. به عنوان مثال به عنوان یک تولیدکننده با مشتریان خود در رابطه با زمان عمل به تعهدات شرکت تعامل کردم.

محمدیان ضربه ناشی از تعطیلی اقتصاد را آسیب‌زا تر از کرونا می‌داند و می‌گوید: افرادی که اعلام می‌کنند باید کارخانه‌جات تعطیل شود، دشمن ما هستند و درکی از کار اقتصادی ندارند و تنها نسخه می‌پیچند؛ اگر امروز به هر دلیلی کار اقتصادی و کار مردم تعطیل شود، مطمئنا شاید بتوان کرونا را از پای در آورد اما ضربه مهلکی به کشور خواهد خورد زیرا در این شرایط ما به شدت نیازمند صادرات غیرنفتی هستیم.

صادرات مواد شوینده بدون هیچ کار کارشناسی ممنوع شده است

اما سید هادی نبی زاده، یکی دیگر از تولیدکنندگان و صادرکننده نمونه خراسان رضوی است که از ممنوعیت صادرات مواد شوینده در روزهای اخیر گله‌مند است؛ او می‌گوید: متاسفانه علی‌رغم اینکه برخی محصولات مصرف داخلی ندارد و کمبودی در داخل وجود ندارد، بدون هیچگونه کار کارشناسی صادرات آنها ممنوع شده و این درحالی است که ما تولید خود را داریم و با توجه به نیاز بازار مواد شوینده و مواد ضدعفونی را تولید و آن را در سطح جامعه توزیع می‌کنیم. در حال حاضر شرایط بحرانی است و اقتصاد دنیا هم با مشکل مواجه شده که اقتصاد کشور ما هم جدا از آن نیست ولی امکانات و صادرات به کشورهای دیگر مانند عراق و افغانستان علی‌رغم باز بودن مرزها ممنوع شده که این امر ضربات چند برابر بدتری به اقتصاد واحدهای تولیدی و جامعه می‌زند که ممکن است جبران‌ناپذیر باشد.

در مجموع کارخانه‌هایی که وابسته به قطعات خارجی مخصوصا از کشور چین هستند، با مشکلاتی مواجه شده‌اند اما کالاهای غیرخوراکی در بنادر در حال تخلیه هستد. ویروس کرونا سبب تاثیرپذیری تمام بخش‌ها شده و فضای کسب و کار را با مشکلات جدی مواجه کرده است به عنوان مثال یک هتل پنج ستاره با وجود 300 تا 400 پرسنل، هیچ مسافری ندارد اما این شرایط به دلیل وجود ویروس تحمیل شده و در شرایط فعلی دولت به جز کمک‌های روزمره کار دیگری نمی‌تواند انجام دهد و تنها راهکار غلبه به این ویروس ماندن در خانه و رعایت نکات بهداشتی است.

رئیس هیات مدیره انجمن حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی:

بسته‌شدن مرزها، ضرر و زیان زیادی را به شرکت‌های ترانزیتی تحمیل می‌کند

رئیس هیات مدیره انجمن حمل و نقل بین المللی خراسان رضوی در خصوص خسارت‌های ناشی از ویروس کرونا در حوزه ترانزیت اظهار می‌کند: این موضوع سبب شد که اکثر مرزها به کَشور ایران بسته شود و تنها مرزی که در حال حاضر فعال است، افغانستان و پاکستان است اما با بسته شدن مرز ترکمنستان، دسترسی به کشورهای آسیای میانه از بین رفته است. متاسفانه از طرف دیگر یعنی از سمت ازبکستان هم که می‌خواهیم وارد ترکمنستان شویم، کامیون‌های ایرانی متوقف شده‌اند و اجازه ورود به ترکمنستان داده شود.

احمد زمانیان یزدی اضافه می‌کند: در حال حاضر ماشین‌های زیادی با بار در مرز متوقف شده‌اند. مرزهای دیگر مانند آذربایجان، ارمنستان و ترکیه هم به همین شکل تا حدودی بسته است. در شرایط کنونی حمل‌ونقل بین‌المللی در حوزه صادرات و ترانزیت به حالت کاملا مسدود تبدیل شده و تنها به مقدار کمی در افغانستان کالا ترانزیت و صادرات می‌شود که این امر ضرر و زیان‌های زیادی را برای شرکت‌های حمل‌ونقل مخصوصا آن‌هایی که محموله ترانزیتی داشتند، برجای گذاشته است. شاهد این هستیم که برخی کالاها وارد بندرعباس شده اما امکان ترانزیت وجود ندارد و این اتفاق ضرر و زیان هنگفتی را متحمل شرکت‌های ترانزیتی بین‌المللی کرده است.

رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی خراسان رضوی در رابطه با اقدامات شرکت‌های ترانزیتی برای بازگرداندن کالاهای مرجوعی از مرزها بیان می‌کند: امکان بازگرداندن بارهای ترانزیتی به مبدا وجود ندارد زیرا اکثر بارها از کشورهایی همچون چین، امارات و... در بندرعباس تخلیه و قرار است از آنجا به کشورهای آسیای میانه و عراق ترانزیت شود به همین دلیل امکان بازگشت بار به مبدا اولیه وجود ندارد و قرار است که این بارها در اماکن گمرکی نگهداری شود که خود این امر متحمل هزینه‌هایی است و معلوم نیست که مرزها چه زمانی بازگشایی می‌شود.

زمانیان خاطرنشان می‌کند: در زمینه ترانزیت کالاهای صادراتی از کشور که صادرکننده آن ایرانی است، بارها تخلیه و یا برگشت خورده است اما ترانزیت به دلیل اینکه قرار است از کشور عبور کند، هیچ راهی برای بازگشت آن وجود ندارد و تنها باید آن را متوقف کرد. همچنین اقلام فاسدشدنی هم در اماکنی در گمرک که دارای سردخانه و یخچال هستند، نگهداری خواهد شد وگرنه ممکن است فاسد شود و ضرر و زیان زیادی را برای شرکت‌ها ایجاد کند.

وی درباره ایجاد مسیر ترانزیتی دیگر بر ای رفع این مشکل می‌افزاید: هیچ مسیر ترانزیتی دیگری وجود ندارد و مسیر ترانزیتی از افغانستان بسیار مشکل است؛ یک مسیر مطرح می‌شود که از افغانستان به سمت تاجیکستان و ازبکستان حرکت می‌کند اما نمی‌شود در این باره صحبت کرد و شدنی نیست همچنین امنیت و جاده مناسبی برای این کار وجود ندارد.