جیب خالی گردشگری

خالی ماندن 103 هزار و 614 تخت در اقامت‌گاه‌های مشهد

خراسان رضوی در تعطیلات نورزی سال گذشته ( از 25 اسفندماه 97 تا پایان چهاردهمین روز فروردین ماه 98) پذیرای 13.5 میلیون زائر و مسافر نوروزی بود. همچنین براساس آمار منتشر شده در سال 98، این استاندارای 1646 واحد اقامتی با ظرفیت 103 هزار و 614 تخت در قالب 38 هزار و 70 اتاق است.  خراسان رضوی دارای ۲۳۲ هتل، یک متل، ۳۰۹ هتل آپارتمان، ۳۷۵ مهمان‌پذیر، ۶۵۰ خانه مسافر و ۵۸ اقامتگاه بوم‌گردی است که در تعطیلات نورزی امسال هیچ یک از آنها امکان پذیرش مسافر را نداشتند.

از طرفی با توجه به اینکه برآورد جامعه هتل‌داران خراسان رضوی در سال گذشته برای میانگین هزینه هر مسافر در مشهد، حدود 250 هزار تومان بابت سه شب اقامت بوده؛ گردش مالی صنعت گردشگری مشهد در سال گذشته از حضور 30 میلیون مسافر حداقل 7500 میلیارد تومان برآورد می‌شود و با این تفاسیر و با یک حساب و کتاب، گردش مالی میانگین 3 شب اقامت 13 و نیم میلیون مسافر نوروزی در سال گذشته حداقل 3هزار و 375 میلیارد تومان برآورد میشود. این یعنی بخش گردشگری مشهد در نوروز امسال این میزان درآمد را کسب نکرده و دچار ضرر شده است؛ البته اگر تورم و افزایش هزینه های امسال نسبت به سال گذشته را درنظر بگیریم، به رقمی بیش از این دست خواهیم یافت.

 احتمال فعالیت مجدد صنعت گردشگری از اوایل تیرماه

در حال حاضر با وجود تعطیلی هتل‌ها و مراکز اقامتی از اوایل اسفندماه صنعت گردشگری خراسان رضوی با مشکلاتی زیادی مواجه شده است؛ علی اکبر علیزاده قنادرئیس کمیسیون گردشگری و خدمات اتاق مشهد با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود بسیاری از همکاران ما در حوزه گردشگری در این بحران ورشکسته شوند، درباره وضعیت صنعت گردشگری استان می‌گوید: شرایط صنعت گردشگری بسیار بحرانی است؛ تمام اقامت‌گاه‌ها، رستوران‌ها، مراکز تفریحی، هواپیما، قطار، حمل‌ونقل عمومی و اتوبوس تعطیل شده  و این عوامل سبب شده این صنعت بدترین شرایط را سپری کند. در بهترین حالت ممکن صنعت گردشگری حداقل اول تیر ماه مجددا فعال خواهد شد البته این درحالی است که مشکل جدیدی ایجاد نشود زیرا ویروس کرونا به هیچ وجه قابل پیش‌بینی نیست و با توجه به بازگشایی‌هایی که از هفته آینده صورت خواهد گرفت، با موج جدید کرونا مواجه خواهیم شد.

وی شهر مشهد را قطب گردشگری ایران می‌داند و می‌افزاید: بحران کرونا ضربه سختی به قطب گردشگری وارد کرده است اما چاره‌ای نیست ولی دولت می‌تواند با حمایت‌ها، تشویقات، تسهیلات و تخفیفات به این صنعت کمک کند زیرا گردشگری صنعت بزرگی است و ۵۰ درصد هتل‌های ایران در شهر مشهد قرار دارد.

بزرگترین معضل ما بیکاری کارکنان است

سامان سایه‌بان مدیر یکی از هتل‌های مشهد، پرداخت حق و حقوق کارمندان را به عنوان یکی از بزرگترین دغدغه و مشکلات در این شرایط مطرح می‌کند و با اشاره به تعطیلی هتل‌ها از دهم اسفندماه خاطرنشان می‌کند: اکثر هتل‌ها عملا از دهم اسفندماه سال گذشته تعطیل شده‌اند و بزرگترین معضل ما بیکاری کارکنان است؛ مسلما دغدغه هر مدیری پرداخت حق‌الزحمه کارکنان است زیرا کارمندان هر هتل سرمایه‌های آن هستند که علت آن هم تخصص، مهارت و سابقه کار آنان است.

البته ناگفته نماند که دولت برای برخی مشاغل مثل کارکنان هتل‌ها و رستوران‌ها و چند رشته شغلی دیگر که این روزها تعطیلی طولانی‌تری نسبت به مشاغلی دیگر دارند، تدابیری درنظر گرفته است؛ پرداخت حقوق بیمه بیکاری به شاغلان 10 رشته برای اسفندماه 98 و فروردین و اردیبهشت ماه 99. محمد قانعی رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی هم در این زمینه می‌گوید: عمده هتل‌ها حقوق بهمن و اسفند و عیدی را پرداخت کرده‌اند اما مهم‌تر از آن بیمه و تامین اجتماعی است؛  ظاهرا قول‌هایی داده شده است تا کسانی که کارکنان خود را به مرخصی بدون حقوق و با حقوق فرستاده‌اند، می‌توانند بیمه بیکاری دریافت کنند اما همچنان کار خاصی در این زمینه انجام نشده و صرفا شرایطی برای دریافت بیمه بیکاری مشخص شده است.

علیزاده قناد هم به مشکلات سامانه ثبت نام بیمه بیکاری اشاره می‌کند و می‌گوید: گفته شده که از بیمه بیکاری برای سه ماه می‌توان استفاده کرده که این کار مراحلی دارد و سامانه اداره کار بسیار سخت کار می‌کند همچنین قرار بود حقوق اسفند واریز شود که تاکنون واریز نشده است.

اما موضوع دیگر،  وقفه طولانی در راه‌اندازی مجدد هتل‌ها و مراکز اقامتی است زیرا در اردیبهشت ماه شاهد آغاز ماه مبارک رمضان هستیم که این ایام عملا جزو ایام غیر پیک هتل‌داران است علاوه بر این به دلیل تعطیلی مدارس گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر بازگشایی مدارس در تابستان برای جبران دروس عقب‌مانده دانش‌آموزان به گوش می‌رسد همچنین نکته حایز اهمیت‌تر در این میان، اندوخته مالی است که در شرایط کنونی و با توجه به تعطیلی کسب‌وکارها، میل به سفر در افراد را کاهش داده است.

ظرفیت پذیرایی از مسافران خارجی را از دست داده‌ایم

سایه‌ بان با گلایه از نامشخص بودن زمان پایان شیوع ویروس کرونا و بلاتکلیفی کسب‌وکارها برای فعالیت مجدد می‌گوید: متاسفانه هتل مانند فروشگاه نیست که پس از بازگشایی آن شاهد ورود مشتری به آن باشیم بلکه نیازمند بازاریابی‌های حرفه‌ای است. همچنین با توجه به پروتکل‌های بهداشتی در دنیا طبیعتا پس از اتمام دوران قرنطینه مدتی زمان خواهد برد تا همه چیز به روال گذشته بازگردد؛ در حال حاضر بخشی از مسافران هتل‌ها را گردشگران خارجی از حوزه خلیج فارس تشکیل می‌دهد اما تا زمانی که مجوزهای پرواز مجدد راه‌اندازی شود، ما بخش مهمی از زائران خارجی خود را از دست خواهیم داد علاوه بر آن با توجه به وضعیت دولت قطعا همایش‌ها تا مدتی کنسل خواهد بود و نمی‌توانیم از این ظرفیت هم استفاده کنیم.

 قانعی هم درباره وضعیت جامعه هتل‌داران استان پس از شیوع کرونا می‌گوید: پس از شیوع کرونا ابتدا بخش‌های خدماتی تعطیل شد و در شهر مشهدهم در اوایل اسفندماه بخش زیادی از هتل‌ها و مراکز اقامتی و تفریحی و در نیمه اسفند تمامی مراکز تعطیل شد و کارکنان آن به مرخصی رفتند. این درحالی است که تعطیلات نوروز اوج زمان بهره‌برداری و درآمدزایی صنعت گردشگری است و هتل‌ها معمولا در نیمه دوم زمستان بازسازی و نوسازی‌های خود را انجام می‌دهند اما امسال هزینه‌ها انجام شده و بهره‌برداری صورت نگرفته است.

اما یکی از ضرورت‌هایی در این شرایط بیش از پیش باید به آن توجه کرد، حمایت‌های دولت از صنعت گردشگری است؛ اواسط اسفندماه پارسال بود که علی رسولیان، معاون اقتصادی استاندار از چاره اندیشی برای حمایت از بنگاه‌های اقتصادی متضرر در قالب بخشودگی و یا معافیت مالیاتی، حمایت در حوزه تامین اجتماعی و معوقات بانکی و... صحبت کرده بود. اما سوال اینجاست که آیا حمایت از هتل‌ها، رستوران‌ها، اماکن تفریحی و... هم به همین صورت خواهد بود؟

یوسف بیدخوری، معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی در این باره تصریح می‌کند: حمایت‌های دولت از بخش گردشگری توسط وزارت میراث فرهنگی اعلام شده که شامل  امهال سه ماهه مالیات اعم از مالیات بر درآمد و مالیات بر ارزش افزوده، تعویق سه ماهه بازپرداخت اقساط تسهیلات بانکی، امهال پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه کارفرمایی کارکنان شاغل در واحدهای گردشگری، تعویق پرداخت قبوض حامل‌های انرژی شامل آب، برق و گاز به مدت سه ماه و پس از آن به صورت اقساطی، امکان استفاده از اوراق سرمایه در گردش طرح گام و امکان استفاده از تسهیلات بانکی با نرخ ۱۲ درصد است. همچنین به واحدهای اقامتی و دفاتر خدمات مسافرتی اعلام شده است که خسارات خود را در سایت وزارت اعلام کنند تا پس از جمع‌بندی موارد مطرح‌شده، تصمیماتی متناسب با آن در آینده اعلام شود.

وی درباره میزان خسارت وارده به صنعت گردشگری استان اضافه می‌کند: در اخبار از خسارت سه هزار میلیارد تومانی صنعت گردشگری ایران سخن گفته شده بود اما آمارهای استان به صورت جداگانه در آینده اعلام خواهد شد.

صنعت گردشگری استان با 30 تا 40 درصد کسری مواجه خواهد شد

 علیزاده قناد هم تخمین خود از میزان خسارات وارده به این صنعت را اینگوه مطرح می‌کند:  اگر شرایط بهتر شود تخمین ما این است که در صنعت گردشگری با ۳۰ الی ۴۰ درصد کسری مواجه شویم.

یکی از چالش‌های اصلی در این زمینه میزان تحقق وعده‌های دولت در راستای حمایت از صنعت گردشگری استان است، در این راستا رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی اظهار می‌کند: در رابطه با جبران خسارات وارده به جامعه هتل‌داران جلسه‌ای در اتاق اصناف با حضور نمایندگان برگزار شد اما هنوز خبر خاصی اعلام نشده است اما قول‌های مساعدی برای جبران خسارات داده شده است که از جمله آن می‌توان به بخشودگی جرایم وام‌ها، تامین اجتماعی، انتقال پرداخت بدهی و اقساط و پرداخت حق بیمه کارفرما اشاره کرد. یکی از مشکلات ما این است که همکاران ما بدون هیچ درآمدی باید حقوق کارکنان را پرداخت کنند و بسیاری از مواد غذایی تهیه شده در هتل‌ها هم در حال فاسد شدن است که امیدواریم مسئولان این مسائل را در برآورد نوع خسارات در نظر بگیرند.

حمایت‌ها در حد تبلیغات بوده است

سایه بان هم درباره حمایت‌های دولتی می‌گوید:ما از ابتدای اسفندماه فقط تبلیغاتی را می‌شنویم که هیچکدام از آن‌ها عملی نشده است؛ حمایت دولتی به این معناست که اداره کار و بیمه تامین اجتماعی طبق آخرین لیست‌های ارسال‌شده بیمه، یک علی‌الحساب برای کارمندان واریز کند و تا زمانی که پولی به حساب کارکنان واریز نشود، آنان هیچگونه حمایتی را لمس نخواهند کرد. بارها از تسهیلات بانکی 12 درصد و اقساط دوساله صحبت شده اما این وام‌ها اولا شامل حال همه نمی‌شود و ثانیا فرآیند اداری آن بسیار طولانی خواهد شد و نکته مهم این است که اقساط آن باید پرداخت شود که طبیعتا پرداخت قسط نیازمند پول است؛ دولت حداقل باید هزینه انرژی را در این سه ماهه برای هتل‌ها و صنایع مشخص کند. خواسته دیگر ما این است که در این سه ماه که مشاغل تعطیل است هزینه‌ای بابت بیمه از هتلداران گرفته نشود. ما سال‌ها برای هر کارمند 23 درصد حق بیمه را پرداخت کرده‌ایم و الان زمانی است که دولت باید به ما کمک کند.

از حمایت خبری نیست

علیزاد قناد هم در این باره می‌گوید: دولت باید ابتدا تمام مالیات‌های صنعت گردشگری را در سه ماهه آخر سال 98 و کل سال 99 معاف کند همچنین وام‌های بانکی باید فریز و متوقف شود و سررسید آن بدون بهره برای یکسال تمدید شود در کنار آن، وام‌های بلاعوض به برخی مشاغلی که آسیب زیادی دیده‌اند، بسیار مفید است. در حال حاضر ما تنها حرف شنیده‌ایم و از حمایت خبری نیست.

واقعیت این است کهکرونا امروز کل جهان را درگیر کرده است و در کشورهای دیگر شاهد حمایت‌های دولت از صنعت گردشگری هستیم زیرا بدون حمایت دولت این صنعت رونق پیدا نخواهد کرد و دولت در کنار بخش خصوصی باید در جهت شکوفاشدن  گردشگری کمک کند. از طرفی، ما در شرایط تحریم قرار داریم و فروش نفت هم بسیار کم شده بنابراین بهترین راه برای درآمدزایی، صنعت گردشگری است که گویا این روزها کمی در سایه مشکلات دیگر به آن بی‌توجهی شده است.