سایه سنگین کرونا بر صادرات باقی می‌ماند

برآورد ما این است که این کشورها تا چند ماه آینده مرزهای خود را به روی یکدیگر باز خواهند کرد و اقتصاد آنها راه خواهد افتاد ولی ایران در لیست سیاه باقی می‌ماند چون ما نتوانسته‌ایم مانند سایر کشورها در مقابله با این بیماری موثر عمل کنیم. این عقب‌افتادگی موجب می‌شود خیلی از بازارهایی که سال‌ها برای به دست آوردن آن هزینه کرده‌ایم، از دست برود و کشورهای دیگری جایگزین ما شوند.

دولت پیش از اینکه به تمهیدات اقتصادی برای مقابله با آثار کرونا بیندیشد، باید به کنترل بیماری فکر کند. پیش‌نیاز بهبود وضعیت صادرات کنترل بیماری است. حداقل چیزی که از دولت اتظار می‌رفت، این بود که استفاده از ماسک اجباری می‌شد. ادامه این شرایط موجب می‌شود که ما بازارهای خود را از دست دهیم. به عنوان نمونه بسیاری از پروژه‌های صادرات خدمات فنی مهندسی ما به دلیل شیوع کرونا متوقف شده است.

سال گذشته پتروشیمی بیشترین سهم را در صادرات به خود اختصاص داد. صادرات کشور بسیار متنوع بود و شامل فرش، پسته، مواد غذایی و... می‌شد. امسال با عنایت به مساله کرونا، بخش عمده‌ای از صادرات مواد غذایی دچار مشکل شد. این صادرات برای فواصل دور به نتیجه نرسید و بیشتر صادرات به همین کشورهای همسایه معطوف می‌شد. بیشتر فرایند صادرات نیز به شکل زمینی آن محدود شد. از طرفی، گاهی اوقات با وجود صدور مجوز کشورها برای صادارت، ما مشکل ترانزیت داشتیم. به عنوان نمونه کشور ترکمنستان جلوی ترانزیت کالاهای ما را گرفت.

صادرات خدمات فنی‌ و مهندسی به دلیل نبود ارتباطات و رفت و آمدها در این ایام تقریبا به طور کامل قطع شد و بسیاری از کشورها از این مساله آسیب دیدند. برخی کشورها نیز ترجیح دادند این خدمات را با پیمانکاران داخلی جایگزین کنند.

همچنین اقداماتی نظیر پایه‌ریزی صادرات آتی، بازاریابی و راه‌اندازی دفتر و... نیز کاهش پیدا کرد. تاثیر این مساله تا ماه‌ها بر اقتصاد باقی می‌ماند و آنطور که پیش‌بینی افزایش صادرات داشتیم، شاید محقق نشود. براساس پیش‌بینی ما انتظار افزایش صادرات وجود داشت چون نرخ ارز در حال واقعی شدن بود و حمایت از کالاهای داخلی نیز موجب افزایش تولید تولیدکننده داخلی و بهبود قیمت آن شده بود. به همین جهت پیش‌بینی ما این بود که صادرات نسبت به سال گذشته 20 درصد افزایش پیدا کند اما نه تنها شاهد این رشد نخواهیم بود بلکه به دلیل کاهش روند بازاریابی‌ها، همه چیز عقب خواهد افتاد و تا انتهای سال سایه کرونا بر حوزه صادرات ما سنگینی خواهد کرد.

از طرفی، برآورد می‌شود نرخ ارز در 6 ماهه دوم ثبات پیدا کند و سال آینده، در صورت افزایش میزان صادرات، امکان کاهش نرخ ارز نیز وجود خواهد داشت.

در 3 ماهه امسال اکثر شرکتها با کاهش صادرات روبرو بودند و این در حالی است که میزان واردات، با وجود کاهش، به اندازه صادرات کاهش نداشته است؛ این یعنی شاید بتوان اینگونه تخمین زد که میزان واردات حدود 30 درصد کاهش داشته است. این مساله موازنه صادرات و واردات را بر هم زده و تاثیر آن در افزایش نرخ ارز دیده می‌شود.

سال گذشته طی چندین ماه توازنی بین صادرات و واردات ایجاد شد و همین موضوع کمک کرد نرخ ارز حول یک قیمت، ثابت بماند. امسال این توازن بر هم خورده و همین مساله بر نرخ ارز اثر گذاشته و موجب می‌شود میزان واردات کاهش یابد تا به اندازه صادرات برسد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی