علل تلاطم‌های شاخص بورس

در حقیقت روند صعودی شاخص بورس حاکی از آن بود که به طور میانگین قیمت سهام طی 2 سال گذشته به 20 برابر افزایش یافته است. یکی از دلایل این مساله، افزایش نرخ تورم و نرخ ارز بود که دارایی‌های شرکت‌ها از ارزش بالاتری برخوردار می‌شدند، بنابراین شرکتها از محل تجدید قیمت دارایی‌هایشان نشان دادند که ثروت بیشتری در اختیار دارند اما نکته قابل توجه آن است که نرخ ارز از ابتدای دولت روحانی تاکنون قریب به 7 برابر افزایش یافته است. تورم نیز به صورت میانگین سالیانه 25 درصد بوده اس؛ به بیان دیگر طی 3 سال قیمت‌ها به دو برابر افزایش یافته است. لذا افزایش قیمت سهام با افزایش شاخص بورس که 20 برابر شده است، همخوانی ندارد. به عبارت دیگر 20 برابر شدن شاخص بورس نه تولید و نه درآمد و نه سود شرکت‌ها را توجیه نمی‌کند.

لذا سقوط شاخص بورس نیز به صورت ناگهانی قابل پیش بینی بود و جای نگرانی داشت چنان که بسیاری از متخصصان بازار بورس این وضعیت را پیش بینی کرده بودند. در واقع در شرایط بی ثباتی بورس از یکسو سرمایه‌های مردم در خطر است و از سوی دیگر تامین مالی چندانی برای تولید انجام نمی‌گیرد. در حقیقت تلاطم‌های بسیار شاخص بورس ناشی از چند مورد است؛ نخست آن که متخصصان بازار بورس اطلاع نداشتند که چه توصیه‌هایی را به دولت و هیات وزیران داشته باشند و بر این باور بودند رشد صعودی شاخص بورس به معنای وضعیت مطلوب اقتصادی است. دوم، نهادهای مالی همچون شرکت‌های سرمایه‌گذاری، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاری‌ها از ابزاری به نام رانت‌جویی در بورس برخوردار هستند که این تلاطم‌های شدید به رونق این نهادها کمک  می‌کرد؛ با این حال سقوط شاخص بورس نیز به طور ناگهانی منافع آنان را نیز تحت تاثیر قرار داده است. این در حالی است که سرمایه‌گذاران باید در یک فضای نسبتا امن اقتصادی و بدون نگرانی از شوکهای شدید غیرقابل انتظار اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. همچنین بایستی دستیابی به اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن برای تمامی سرمایه‌گذاران به راحتی امکان پذیر باشد.

در نتیجه می‌توان گفت براساس بررسی‌های انجام گرفته، ایجاد ثبات اقتصادی از مهمترین عوامل و فاکتورهایی است که دست اندرکاران کشور، خصوصا سیاستگذاران اقتصادی باید بدان توجه بیشتری مبذول دارند، چرا که ادامه کنترلها در مدتی طولانی و بدون ضابطه می‌تواند بازتابهای منفی داشته باشد و اعتبار بورس را به عنوان یکی از اساسی‌ترین بازارهای آزاد سرمایه‌گذاری از بین ببرد. بدیهی است که وجود سیستم اطلاعات مدیریت مناسب می‌تواند در این زمینه راهگشا باشد همچنین تجهیز و بازسازی، راه اندازی و سمت و سو بخشیدن به این بازار باید در قالب یک استراتژی منسجم، روشن و هدفمند صورت گیرد.

عضو هیات علمی اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد