مرغ چطور «لاکچری» شد؟

هفته پیش بود که همزمان با رسیدن قیمت هر کیلوگرم مرغ به 35هزار تومان، وزیر صمت از رسوب 4میلیون و 300هزار تن نهاده دامی در بندر عباس و بندر امام خمینی (ره) خبر داد؛ رزم حسینی در مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد که این نهاده‌ها کم‌کم در حال ترخیص است و تا الان یک‌میلیون تن ترخیص شده و در اختیار وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته و مابقی هم در حال انجام است.

از ابتدای سال موضوع گران شدن گوشت مرغ و تخم مرغ بارها به نقل محافل مختلف تبدیل شد؛ یکی از مهمترین و اصلی‌ترین دلایل این گرانی هم کمبود یا نبود نهاده‌‎های دامی دولتی برای استفاده مرغداران بود که موجب میشد آنها با قیمت‌های چندبرابری نهاده مورد نیاز را از بازار آزاد خریداری کنند. نرخ ارز هم که از تابستان تا همین دو سه هفته پیش روندی صعودی داشت، بر افزایش نرخ نهاده‌های آزاد تاثیر می‌گذاشت. از آن‌سو، به دلیل گرانی مرغ و تخم مرغ و کاهش قدرت خرید مردم، این کالاها رفته رفته سهم کمتری در سبد غذایی مردم پیدا کرد.

در این مدت خیلی از مرغداری‌ها عطای کار را به لقایش بخشیدند و ترجیح دادند تعطیل شوند. بسیاری از آنها برای جلوگیری از حیف شدن مرغ‌های خود به خاطر نبود دان و نهاده، مرغها را در بین نیازمندان توزیع کردند و عده‌ای دیگر هم به گفته رئیس اتحادیه مرغداران تخم‌گذار خراسان رضوی، دست به دامان کارخانه‌های تولید چیپس و ماکارونی ‌شدند و ضایعات این کارخانه‌ها را به قیمت‌هایی ارزان‌تر از نهاده‌های بازار آزاد خریده و به مرغ‌هایشان می‌خورانند. پر واضح است با چنین تغذیه‌ای، ویتامین و پروتئین لازم و کافی به بدن مرغ‌ نمی‌رسد.

خبری از توزیع مرغ گرم برای تنظیم بازار عمده‌فروشی‌ها در مشهد نیست

دولت هفته پیش اعلام کرد وزارت جهاد کشاورزی برای تنظیم بازار عمده فروشی‌ها، ۳۲۰ تن مرغ گرم با قیمت ۱۸هزار و 500تومان وارد بازار کرده است؛ اما بد نیست بدانیم در خراسان رضوی وضعیت توزیع مرغ برای تنظیم بازار چگونه است؛ آیا چنین توزیعی صورت میگیرد؟ اگر بله، این مرغ‎ها از چه محلی تامین می‌شود؟

محمدرضا اورانی، رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به دنیای اقتصاد می‌گوید: این 320 تن مرغی که اعلام شد فقط در تهران توزیع شده و در استان ما توزیع نشده است. 300 تن برای استان ما رقم چندانی نیست و ما به هیچ‌ عنوان چنین کاری نکردیم. آنچه در خراسان رضوی توزیع می‌شود، مرغ منجمد است.

کاهش جوجه‌ریزی، یکی از دلایل گرانی این روزهای مرغ است

هر کیلوگرم گوشت مرغ در روز سوم آذرماه امسال تا 38هزار و 500تومان هم عرضه شد و در یک قدمی 40هزار تومانی شدن قرار گرفت؛ اما به گفته مسوولان جهاد کشاورزی خراسان رضوی طی روزهای آینده و با ورود مرغ تولیدی جدید به بازار، مردم می‌توانند هر کیلوگرم گوشت مرغ را بین23 تا 24هزار تومان خریداری کنند.

از رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی دلیل گرانی این روزهای مرغ را می‌پرسیم. او می‌گوید: تولید مرغ در استان ما روزانه 402 تن است و مصرف روزانه هم در همین حدود است؛ این یعنی تولید مرغ در خراسان رضوی متناسب با نیاز این استان است؛ اما کاهش جوجه‌ریزی از 9 تا 18مهرماه در کشور از یک سو و عدم تخصیص 100درصد نهاده از سوی دیگر، باعث کاهش میزان مرغ گرم برای توزیع در بازار شده است.

اورانی یادآور می‌شود: مرغ گوشتی ظرف 45 روز برای عرضه به بازار آماده میشود اما چون در 10روز مهرماه جوجه‌ریزی کاهش یافته است، الان به اندازه کافی مرغ برای توزیع در بازار وجود ندارد؛ با این‌حال، به‌خاطر ذخیره‌سازی و توزیع روزانه، مرغ منجمد با قیمت کیلویی 15هزار تومان در بازار موجود است. همچنین، طی تاکیدی که به مرغداری‌های گوشتی شده، آنها باید متناسب با نهاده‌هایی که دریافت می‌کنند، در نقاطی که سازمان صمت اعلام کرده و طبق هماهنگی های انجام شده، گوشت مرغ را با قیمت تنظیم بازار تحویل دهند.

مردم یک‌هفته مرغ نخرند تا بازار متعادل شود

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی از مردم می‌خواهد که حداقل یک‌هفته در خرید مرغ عجله نکنند و دست نگه دارند، زیرا پس از آن، بازار متعادل می‌شود.

اورانی با تاکید بر اینکه استان ما مشکلی در تامین مرغ گرم نداشت، تصریح می‌کند: هر کیلوگرم مرغ زنده در خراسان رضوی 18هزار تومان بود؛ اما چون تهران یکباره با کمبود مرغ مواجه شد، از دیگر استان‌ها، مرغ زنده را با قیمت 27هزار تومان خریدند و در واقع، تنش قیمتی در تهران باعث شد استان ما هم دچار مشکل شود. این درحالی است که خراسان رضوی متناسب با نیازش مرغ دارد و اگر مردم یک هفته خرید نکنند، به تعادل برمی‌گردیم. الان نرخ مرغ زنده در استان ما به 20هزار تومان رسیده است.

مشکل حاد مرغداری‌ها به‌خاطر کمبود نهاده

درست است که کاهش جوجه‌ریزی در مهرماه یکی از مهمترین دلایل کمبود مرغ و گرانی این روزهای آن است اما از ابتدای امسال، بارها شاهد گرانی این محصول پروتئینی بودیم. دلیل اصلی این گرانی هم کمبود نهاده‌های دامی بود. حدود 70 درصد نهاده دامی مورد نیاز کشور، وارداتی است و دولت متعهد شده 100 درصد این نیاز را با ارز 4200 تومانی وارد کند اما مشکلات دولت در تأمین ارز، موجب ایجاد چالش‌هایی در این حوزه شد؛ به‌خاطر مشکلات ارزی، بارهای واردکنندگان نهاده‌های دامی در گمرک معطل مانده بود و اتفاقا دموراژهای سنگینی هم از سوی واردکنندگان پرداخت می‌شد و بعضا تا سه و چهار ماه در نوبت تخصیص ارز باقی مانده بودند.

اما هفته پیش رزم‌حسینی، وزیر صمت از ترخیص یک‌میلیون تن نهاده از بنادر خبر داد و گفت این مقدار، بخشی از 4میلیون و 300هزار تن نهاده رسوب شده در گمرک‌ها و بنادر است و مابقی هم قرار است کم‌کم ترخیص شود. این خبر شاید در نگاه اول این نتیجه را در ذهن متبادر کند که کمبود نهاده‌های دامی مرغداری‌ها رفع خواهد شد؛ اما در واقع اینطور نیست؛ چون نهاده‌‎های دولتی توزیع شده سهم کمی از نیاز خراسان رضوی را تامین می‌کند.

میزان نهاده‌ای که در خردادماه به خراسان رضوی تخصیص یافت، 44هزار و 700تن بود که 70درصد آن مربوط به بخش طیور و 30درصد مربوط به بخش دام بود. همان موقع، احمد داوطلب، مدیر امور دام جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: حدود 13هزار تن نهاده به بخش دام اختصاص می یابد که اگر همه آن را به کارخانه‌های خوراک دام تخصیص دهیم، باز هم کفاف نیاز استان را نمی‌کند. نکته اینجاست که از 44هزار تن جویی که باید به ما تخصیص دهند هم تنها 9هزار تن اختصاص می‌یابد.

شهریورماه امسال در نشست شورای گفت‌وگوی دولت و بخش خصوصی خراسان رضوی، موضوع کمبود نهاده‌های دامی، گرانی نهاده‌ها در بازار آزاد نسبت به نرخ دولتی، نبود تناسب بین نیاز استان به نهاده‌ها با آنچه از سوی دولت تخصیص می‌یابد و... مطرح شد. در همان نشست بود که لبافی، رییس دبیرخانه شورای گفت‌وگوی استان اعلام کرد نهاده‌های دولتی تنها 15درصد از نیاز کارخانجات خوراک دام و طیور این خطه را تامین می‌کند.

به گفته فریدون کافی، مدیرعامل اتحادیه کارخانجات خوراک دام و طیور خراسان رضوی، از 100درصد نهاده‌هایی که وارد استان می‌شود فقط 10 درصد در اختیار کارخانه‌ها قرار می‌گیرد. او می‌گوید: درخواست ما افزایش این سهمیه است؛ زیرا اگر کل سهم استان هم در یک مرحله تخصیص یابد، در نهایت 15درصد نیاز کارخانه‌ها را تامین می‌کند. برای تولید 35 هزار تن کنسانتره به 65 هزار تن مواد اولیه نیاز است اما کل سهمیه‌ای که به استان تخصیص یافته، نصف این مقدار است.

تنها 40درصد نهاده‌های دامی خراسان رضوی در 8ماه گذشته، دولتی بود

 اما به گفته اورانی، رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، در 8ماه امسال حدود 40درصد نهاده مورد نیاز دام و طیور استان دولتی بوده و مابقی از بازار آزاد تامین شده است.

اورانی در پاسخ به این سوال که چه‌مقدار از نهاده‌های ترخیصی گمرک سهم خراسان رضوی خواهد بود، می‌گوید: نهاده‌های اختصاصی به استان‌ها براساس ضریب دام‌ و طیور هر استان است و برای مرغداری‌های گوشتی و تخم‌گذار هم براساس آمار و اطلاعات سامانه «سماصط» تخصیص می‌یابد. پس از تخصیص نهاده به استان، واحدهایی که صنعتی‌اند و کارگاه، میکسر و دستگاه کنسانتره دارند، نهاده را به‌طور مستقیم دریافت می‌کنند و آنهایی که دستگاه ندارند، باید نهاده را از کارخانه‌های خوراک دام و طیور تحویل بگیرند.

رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با بیان اینکه واحدهای مرغ گوشتی و تخم‌گذار نهاده خود را از سامانه «بازارگاه» خریداری می‌کنند، می‌افزاید: نهاده‌ای که به استان تخصیص می‌یابد، به بازارگاه می‌رود و دامدار و مرغدار با مراجعه به آنجا خریدشان را انجام می‌دهند اما اگر واحد مرغداری یا دامداری کوچک باشد، خرید از سوی تشکل مربوطه انجام می‌شود.

تفاوت قیمت نهاده‌های دولتی و آزاد

با توجه به اینکه نهاده‌های دولتی تنها بخش کمی از نیاز مرغدار‌ها را تامین می‌کند؛ آنها مجبورند بقیه نیاز خود را تا حد ممکن و تا جایی که جیبشان یاری کند، از بازار آزاد خریداری کنند.

اما بد نیست تفاوت این قیمت‌ها را ببینیم. قیمت‌ها به تومان است.

کاهش تخصیص نهاده‌های دامی به خراسان رضوی نسبت به پارسال درحالی اتفاق افتاده است که به گفته کارشناسان، یک مرغ 2.5کیلوگرمی باید در طول دوره حیات خود، حدود یک‌کیلو و 200گرم ذرت و یک‌کیلو و 800گرم کنجاله سویا بخورد؛ البته وزن مرغ 2.5کیلویی پس از کشتار و آلایش‌گیری، یک‌کیلو و 900گرم می‌شود.

از رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی درباره خرید ضایعات کارخانه‌های چیپس و ماکارونی برای تغذیه مرغ‌ها می‌پرسیم؛ او این موضوع را رد نمی‌کند اما می‌گوید: برخی از واحدها در این زمینه استثنا هستند و ممکن است ضایعات را خریداری کنند اما نمی‌توان این موضوع را به همه تعمیم داد و گفت تمامی مرغداری‌ها این روال را در پیش می‌گیرند. اگر دو یا سه مرغداری این‌کار را می‌کنند، نباید آن را به پای همه نوشت.

با همه آنچه گفته شد، باید صبر کنیم و ببینیم در روزهای آینده با توزیع نهاده‌های دامی و گذر از دوره کمبود مرغ (به‌خاطرمشکل جوجه‌ریزی در اواسط مهرماه)، وضعیت قیمت‌گذاری این محصول به کجا می‌رسد. آیا مرغ باز هم به کالایی عادی در سبد غذایی مردم تبدیل می‌شود یا همچنان قرار است عنوان غذای لاکچری را برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه یدک بکشد!