دسترسی به آسیای میانه و چین از طریق افغانستان

راه آهن خواف-هرات در چهار قطعه و به طول حدود ۲۲۰ کیلومتر تعریف شده است که ۷۷ کیلومتر آن در قالب دو قطعه پیش از این در داخل خاک ایران ایجاد شد و تا نقطه مرزی شمتیغ به طور کامل مورد بهره برداری قرار گرفته بود و حتی معادن سنگان خواف نیز از آن بهره می برند.

در این مرحله قطعه سوم پروژه به بهره‌برداری رسید که در خاک افغانستان واقع شده است. تعهد اجرای سه قطعه اول که شامل دو قطعه در خاک ایران و قطعه سوم از نقطه صفر مرزی به طول ۶2 کیلومتر در خاک افغانستان است، بر عهده ایران بود. این قطعه از مرز ایران و افغانستان تا ایستگاه روزنک، ادامه خواهد داشت. بهره‌برداری از فاز فعلی، این امکان را فراهم می‌کند تا در نقطه روزنک که تلاقی با جاده اصلی «دوغارون به هرات» وجود دارد، امکان تخلیه و بارگیری فراهم شود و برای ادامه حمل از ظرفیت ناوگان حمل و نقل جاده ای استفاده شود.

در واقع، راه‌آهن خواف – هرات مسیر ترانزیت ریلی ایران را توسعه می‌دهد و نه تنها نقطه اتصال ما به افغانستان است بلکه با اتصال کشورمان به آسیای میانه، زمینه را فراهم می‌کند تا در فازهای توسعه‌ای بعدی، این ارتباط تا چین هم برقرار شود.

قطعه چهارم را ایتالیایی‌ها تامین مالی خواهند کرد

سیدحسین میرشفیع، مشاور و نماینده وزیر راه و شهرسازی در امور زیربنایی و طرح‌های ویژه درباره بخش‌های باقی‌مانده از این پروژه در خاک افغانستان گفت: در باب قطعه چهارم خط آهن خواف-هرات، ذکر این نکته ضروری است که تامین مالی آن از سوی کشور ایتالیا انجام می‌گیرد و در حال حاضر یکی از مشاوران ایرانی در حال انجام مطالعات لازم برای تکمیل این خط است. وی خاطر نشان کرد: قطعه چهارم در دو فاز «4الف» و «4ب» اجرا خواهد شد. مورد اول پیش از این به یک شرکت قزاق واگذار شده است و قطعه «4ب » نیز تا میدان هوایی هرات ادامه پیدا می‌کند و پس از تکمیل مطالعات به مناقصه گذاشته خواهد شد.

به گزارش روابط عمومی اتاق مشهد، مشاور وزیر راه و شهرسازی به نکته مهم دیگری نیز اشاره کرد و گفت: چنانچه قطعه «4الف» تکمیل شود، این امکان وجود دارد تا ما به سمت مزارشریف هم این مسیر را ادامه داده و از مزار به حیرتان (بندرگاه کوچکی که در مرز میان ازبکستان و افغانستان واقع شده) پیش برویم و از آنجا نیز به کشورهای ازبکستان و در ادامه کریدور حمل‌ونقلی چین مرتبط شویم. وی خاطر نشان کرد: طول این راه آهن با قسمت‌های فرعی که برای آن پیش‌بینی شده، حدود 700 کیلومتر خواهد بود و وزیر راه اعلام آمادگی کرده است تا با همکاری و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی برای اجرای این راه آهن برنامه‌ریزی انجام بگیرد.

تامین واگن‌های صادراتی و نقش افغانستان در تضمین امنیت این خط آهن

نماینده وزیر راه و شهرسازی در خصوص روند تامین واگن تجاری برای حمل کالاهای ایرانی، گفت: به استناد توافقی که میان راه آهن دو کشور انجام گرفت، حدود یک سال بهره برداری و نگهداری از این خط آهن توسط راه آهن جمهوری اسلامی انجام می‌گیرد و ما واگن‌های مورد نیاز را تامین کرده و در اختیار قرار می‌دهیم تا بار تجار انتقال یابد.

وی اشاره‌ای هم به موضوع دغدغه‌های فعالان اقتصادی در باب تامین امنیت این خط آهن در خاک افغانستان داشت و توضیح داد: در باب امنیت، براساس توافقات انجام گرفته، این ماموریت بر ذمه کشور افغانستان خواهد بود و ایستگاه‌های جدیدی در طول مسیر شکل گرفته که این مهم را تضمین خواهند کرد. اگرچه شرایط افغانستان به گونه‌ای نیست که بتوانیم تا حد زیادی به این موضوع اتکا کنیم.

مشاور وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: با تکمیل راه آهن چابهار این ظرفیت وجود خواهد داشت که مسیر تجاری ما از این بندر تا افغانستان و آسیای میانه ادامه پیدا کند. البته همین حالا ارتباط راه آهن ما از بندرعباس به خواف وجود دارد و می توانیم از ظرفیت‌های بندرعباس نیز برای توسعه ارتباطات تجاری بهره بگیریم.

کاهش ترافیک‌های سنگین مرزهای دوغارون و میلک

نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی هم گفت: خط راه آهن خواف- هرات، ظرفیتی ارزشمند برای تقویت پیوندهای اقتصادی و رشد تعاملات دو کشور ایران و افغانستان است و این ظرفیت باید با حمایت دولت و مشارکت‌جویی از سرمایه‌گذاران، تقویت شود.

محمود سیادت عنوان کرد: طبیعتا با تکمیل شدن این پروژه ریلی و البته اتصال آن به بندر چابهار از طریق راه آهن سراسری، تحولات شگرفی در عرصه حمل و نقل خواهیم بود و زمینه برای توسعه ارتباطی ما با مناطق دیگر نیز افزایش خواهد یافت.

سیادت به استقبال طرف افغانستانی از اجرای این طرح اشاره کرد و یادآور شد: این خط آهن انتفاع خوبی برای اقتصاد این کشور ایجاد خواهد کرد و مسیر تجاری جدیدی برای افغانستان خواهد بود. در افغانستان زمینه‌های قابل توجهی برای صادرات، واردات و ترانزیت کالاها وجود دارد. از منابع غنی معدنی آن بگیرید تا بخش کشاورزی‌اش که سهم بالایی در تولید ناخالص این کشور دارد.

نایب رئیس اتاق مشهد بر یک مزیت مهم دیگر این خط آهن برای کشور همسایه نیز تاکید داشت و عنوان کرد: دسترسی بیشتر افغانستان به آب‌های آزاد موضوع مهمی برای این کشور به شمار می‌آید و خط آهن خواف – هرات این زمینه را فراهم خواهد کرد. یکی از دلایل این اهمیت آن است که هند به عنوان یکی از شرکای اقتصادی مهم افغانستان که از قضا رقیب دیرینه پاکستان نیز به شمار می‌رود، همواره برای صدور کالا و روابط تجاری با طرف افغانستانی به دنبال مسیری مستقل و خارج از خاک پاکستان بوده و این بحث را نیز عمدتا از بندر چابهار ایران دنبال می‌کرده است. به نظر می‌رسد با اتصال راه آهن خواف – هرات به راه آهن چابهار، علاوه بر پتانسیل تجارت از مسیر جاده‌ای، این مزیت راهبردی در بخش ریلی نیز فراهم و تقویت شود.

وی بیان کرد: قاعدتا ایجاد این ظرفیت جدید کمک خواهد کرد تا  بخشی از بار ترانزیتی و حمل کالا از دوغارون و حتی میلک به خواف منتقل شده و ترافیک‌های سنگین و هزینه های بالای کرایه یا توقف خودروها در این مرزها، کاهش پیدا کند.  علاوه بر آن، سیستم حمل و نقل ریلی، زمینه مطلوبی را برای حمل کالاهای با ارزش و حجم بیشتر نظیر آهن آلان، سیمان و... فراهم می‌کند. مزیت‌های ارزشمند صادراتی نیز برای معادن منطقه رقم خواهد زد.

سیادت بر تامین و تکمیل زیرساخت‌های سخت افزاری در این مسیر ریلی تاکید و اضافه کرد: دغدغه‌های فعالان اقتصادی برای تامین واگن مورد نیاز صادراتی و همچنین تامین امنیت در این مسیر باید از سوی نهادهای متولی مرتفع شود. توفیق این طرح و بهره‌برداری از پتانسیل آن در گرو توجه مسوولان به این مهم است.