بازگشت امید به صنعت گردشگری؟

منع تردد بین شهری خودروهای شخصی که از اسفندماه 98 در سراسر کشور اعمال شد، تاثیر زیادی در کاهش حجم مسافران ورودی به مشهد در اسفند 98 و فروردین 99 داشت اما امسال ممنوعیتی برای تردد به مشهد وجود نداشت و همین امر موجب افزایش 150 درصدی ورود خودرو به مشهد از 25 اسفندماه پارسال تا پایان تعطیلات نوروزی امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل شد.

طرح منع ورود خودروهای غیربومی به شهرهای دارای وضعیت قرمز، نارنجی و زرد از نظر شیوع کرونا همزمان با محدودیت‌های سراسری، از اول آذر تا ۱۳ دیماه پارسال در مشهد و دیگر شهرهای خراسان رضوی اجرا شد.
اجرای این طرح در پی آبی شدن وضعیت شیوع ویروس کرونا در مشهد از ١٣ دی ماه متوقف و دوباره از ۱۸ بهمن ماه بخاطر زرد شدن وضعیت مشهد آغاز شد که تا ۲۵ اسفند ماه پارسال ادامه یافت.

به گفته سرهنگ محمد قانعی‌نژاد جانشین رییس پلیس راه خراسان‌ رضوی، تردد خودرو در ورودی‌های استان از ۲۵ اسفندماه پارسال تاکنون ۱۵۰ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال افزایش یافته ‌است. در این مدت میزان تردد در خروجی‌های استان نیز ۱۳۲ درصد افزایش داشته ‌است. تردد خودروها در این مدت در ورودی‌های مشهد هم ۸۱ درصد و در خروجی‌های این کلانشهر ۸۴ درصد نسبت به مدت مشابه پارسال رشد داشته‌ است.

ضریب اشغال هتل‌های خراسان زیر 80 درصد بود

رشد 150 درصدی ورود خودروها به خراسان رضوی، بی شک در افزایش میزان اقامت مسافران در مراکز اقامتی هم تاثیرگذار بوده است؛ هر چند در سال‌های پیش از شیوع کرونا ضریب اشغال هتل‌های مشهد و استان به بالاترین حد ممکن در ایام پیک نوروزی می‌رسید و امسال با وجود کرونا به آن حد نرسید اما باز هم شرایط برای هتلداران نسبت به نوروز پارسال (با توجه به تعطیلی هتل‌ها و بیکاری کارکنانشان) به مراتب بهتر بود.

با همه اینها، به خاطر شرایط شیوع کرونا و احتمال شروع پیک چهارم بیماری در خراسان رضوی، ترس و واهمه ناشی از حضور مسافران و ازدحام جمعیت در اماکن مختلف مشهد و استان وجود داشت. به همین دلیل است که یوسف بیدخوری، معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، بزرگترین توفیق تعطیلات نوروزی امسال را در این می‌داند که با ازدحام بیش از حد مسافران مواجه نشدیم و وضعیت تاکنون مطلوب بوده است. او به دنیای اقتصاد می‌گوید: شرایط اشغال هتل‌های استان به بیش از 80 درصد نرسیده است و این در حالی است که در سال‌های گذشته  (قبل از شیوع کرونا) شاهد ازدحام بیش از حد مسافران بودیم.

هتل ها در 2 ماهه نخست سال گذشته بنا به دستور ستاد استانی مقابله با کرونا تعطیل بودند؛ اما امسال بنا به تدبیر ستاد ملی مقابله با کرونا، بازگشایی هتل ها منعی نداشت؛ هر چند که در ابتدا ناهماهنگی‌هایی در این حوزه وجود داشت و عنوان می‌شد مسیرهای جاده‌ای بسته است و این مساله موجب سردرگمی مسافران شد.

45 درصد تاسیسات گردشگری همچنان غیرفعالند

به گفته معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، امسال هتل‌ها با ضریب 30 تا 35 درصد آغاز به کار کردند و در حال حاضر ضریب اشغال این اماکن اقامتی، به حدود 60 درصد رسیده؛ البته ممکن است تراکم مسافر صرفا تا 2، 3 روز آینده باشد و پس از آن با افت حضور زائران و گردشگران در استان مواجه شویم.

بیدخوری معتقد است که درصد اشغال هتل‌ها در ایام نوروز امسال، جبران خسارت سال گذشته را نکرده است. او می‌گوید: هر چند که هتل‌ها و تاسیسات گردشگری طی ماه‌های گذشته ممنوعیتی برای فعالیت نداشتند اما در یک بازه زمانی صرفا یک چهارم هتل‌ها و پس از آن یک سوم هتل‌ها فعال بوده‌اند و در حال حاضر نیز حدود 55 درصد از تاسیسات گردشگری استان فعال هستند و مابقی تاسیسات همچنان غیرفعالند.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی استان خاطرنشان می‌کند: ضریب اشغال ذکر شده نسبت به کل هتل‌ها نیست، چرا که نیمی از هتل‌ها همچنان تعطیلند. در واقع از 240 هتل استان تنها 107 هتل فعال هستند.

احتمال بازگشایی واحدهای اقامتی غیرفعال از اواسط اردیبهشت

از اواسط پاییز پارسال بود که تاسیسات گردشگری براساس مصوبات ستاد ملی کرونا به عنوان مشاغل ردیف یک تعریف شدند؛ بر این اساس، این تاسیسات در هر شرایطی اجازه فعالیت دارند. بنابراین، ممنوعیتی برای تاسیسات گردشگری دارای پروانه بهره‌برداری از سوی اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی وجود نداشته است و به گفته بیدخوری، برخی از مراکز اقامتی بنا به خواسته خودشان همچنان تعطیل هستند. او تصریح می‌کند: برخی از این مراکز مجبور شدند که تعدادی از نیروهای خود را تعدیل کنند و شاید بازگشایی آنها در یک بازه زمانی کوتاه برایشان توجیه اقتصادی نداشته باشد. از طرفی، طبق مصوبه‌ای از سوی معاونت گردشگری کشور، هر واحدی که تمایل به بازگشایی ندارد، باید با غیرفعال بودنش موافقت شود. البته تصور می‌کنم واحدهای اقامتی که هنوز بازگشایی نکرده‌اند، پس از ماه رمضان که مصادف با اوایل اردیبهشت ماه و اواسط خردادماه است، نسبت به بازگشایی واحدهایشان اقدام خواهند کرد.

از بیدخوری درباره ابلاغ پروتکل‌های بهداشتی به هتل‌ها و میزان رعایت نکات بهداشتی می‌پرسیم. او می‌گوید: در یک سال گذشته پروتکل‌های متعدد بهداشتی ویژه کرونا را به واحدهای اقامتی ابلاغ کردیم و از همان ابتدا نظارت‌هایی قوی از سوی اداره کل میراث فرهنگی و اداره کل بهداشت صورت گرفته است. این نظارت‌ها به گونه‌ای بود که بعضی از بیمارستان‌ها و مراکز درمانی، واحدهای گردشگری و اقامتی تحت پوشش میراث فرهنگی، بیشترین میزان رعایت پروتکل‌های بهداشتی را داشته‌اند و خوشبختانه هیچ مشکلی به لحاظ شیوع کرونا وجود نداشته است و در این زمینه بسیار سختگیرانه عمل کردیم.

براساس مصوبه ستاد اجرایی خدمات سفر خراسان رضوی، در سال جاری اجازه فعالیت به مدارس و مهمانسراهای دستگاه‌های دولتی برای اقامت مسافران داده نشد و مجوزی هم برای برپا کردن چادر و کمپ‌ها صادر نشد و با خانه‌های شخصی که بعضا در این حوزه فعالیت داشتند هم برخورد لازم صورت گرفت. بنابراین، تنها اماکنی که برای اقامت مسافران باقی ماندند، هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها، مهمانپذیرها، خانه‌های بومگردی و خانه‌مسافرها بودند.

گلایه هتل‌ها از دستگاه‌های خدمات‌رسان

اسفندماه 99 بود که همزمان با تعطیلی هتل‌ها و مراکز اقامتی، دستوری مبنی بر همراهی دستگاه‌های خدمات‌رسان با این اماکن صادر شد. بر این اساس، مقرر شد که در صورت بدهی هتل‌ها به دستگاه‌ها، از قطع آب، برق و گاز هتل‌ها جلوگیری و بدهی تقسیط شود. اما ظاهرا این همکاری چندان هم مطلوب نبوده است و به گفته معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، گلایه‌مندی صاحبان تاسیسات گردشگری در استان از بعضی دستگاه‌ها مانند برق، آب، گاز، شهرداری و بانک‌هاست زیرا عملکرد این دستگاه‌ها با مصوبات ستاد ملی کرونا چندان همخوانی نداشت.

بیدخوری درباره تسهیلات بانکی پرداختی به تاسیسات گردشگری عنوان می‌کند: تاکنون بیش از 130 میلیارد تومان از سوی تاسیسات گردشگری درخواست تسهیلات شده که با پیگیری‌های انجام گرفته، حدود 90 میلیارد تومان از این مبالغ دریافت شده و مابقی آن در حال پیگیری است. پیش‌بینی می‌شود این روال بعد از عید نوروز هم پس از ابلاغ تداوم یابد.

تعدیل 19 هزار نیروی کار از تاسیسات گردشگری خراسان در سال گذشته

هتل‌ها نقش انکارناپذیری در اشتغال خراسان رضوی دارند و بدون شک تعطیلی بخش زیادی از آنها از ابتدای سال گذشته، تاثیر زیادی در وضعیت اشتغال این استان داشته است.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی می‌گوید: مشکل اصلی تاسیسات گردشگری فقدان درآمد است که بعضا به همین دلیل نیروی انسانی آموزش دیده خود را تعدیل کردند و بدون نیروی انسانی، ارائه خدمات بسیار مشکل خواهد بود. آمارها حاکی از آن است که به دلیل کمبود سرمایه در گردش، قریب به 19 هزار نفر از تاسیسات گردشگری تعدیل شدند. لذا ارائه تسهیلات با سود 12 درصدی کمک چندانی به راه اندازی چرخه این صنعت نمی‌کند و بسیاری از این واحدها تمایل به دریافت این تسهیلات نداشتند. امید می‌رود در آینده، فرآیند واکسیناسیون سرعت بگیرد و ما بتوانیم به شرایط باثابتی در کشور دست پیدا کنیم و تاسیسات گردشگری به چرخه فعالیت بازگردند.

بیدخوری تاکید می‌کند: براساس ارزیابی‌های صورت گرفته، خسارت وارده به تاسیسات گردشگری تحت نظارت میراث فرهنگی تا پایان اسفندماه 99 بیش از 4 هزار میلیارد تومان ارزیابی می‌شود.

میزان اقامت کل از تاریخ 28 اسفند99 لغایت 9 فروردین 1400 خراسان رضوی

757 هزار بازدید از اماکن گردشگری خراسان رضوی

در کنار رونق گرفتن دوباره کسب و کار مراکز اقامتی، اماکن گردشگری چون مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی، تفریحی و گردشگری هم نسبت به نوروز پارسال، بار دیگر شاهد حضور مسافران بودند.

به گفته مرجان اکبری معاون میراث فرهنگی اداره ‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، در ایام نوروز امسال ۷۵۷ هزار و ۲۱۴ مورد بازدید گردشگران از مجموعه‌های فرهنگی، تاریخی، تفریحی و گردشگری استان انجام شده است. این تعداد بازدید از ۲۵ اسفند پارسال تا روز دهم فروردین ماه جاری انجام شده و بیش از ۲۲۳ هزار بازدید از این تعداد مربوط به مجموعه‌های تاریخی از جمله شهر تاریخی توس، آرامگاه فردوسی، آرامگاه‌های خیام و عطار و باغ نادری بوده است.

اکبری می‌گوید: بیش از ۴۹۵ هزار مورد بازدید نیز در این مدت از جاذبه‌های طبیعی خراسان رضوی صورت گرفته است.

اشغال 60 درصدی هتل‌ها در نوروز امسال و میزان بازدید از اماکن گردشگری، شاید نشانه‌ای باشد از بازگشت امید به حوزه صنعت گردشگری. اما ابقای این امید و پررنگ شدن آن نیازمند تدابیری ویژه برای تداوم این وضعیت در کنار تدابیر لازم برای جلوگیری از شدت گرفتن شیوع کروناست. پرداخت تسهیلات با سود 12 درصدی و تعطیلی هتل‌ها در سال گذشته، تجربه ناموفقی بود که با شکست روبه‌رو شد. بنابراین، ادامه حیات صنعت گردشگری در کنار کرونا نیازمند برنامه‌ریزی بهتر از سوی مسوولان است.