سایه رکود بر سر بازار خودرو

طبق سياست‌گذاري‌هاي دولت و شورای رقابت برای مدیریت بازار خودرو، فروش فوق العاده به روش قرعه‌کشی در پیش فروش خودروها بود تا با این روش، مشکل  نبود تناسب بین عرضه و تقاضا در بازار خودرو حل شود؛ اما اين نسخه  هم نتوانست موجب كاهش التهاب موجود در بازار خودرو شود و حتی افراد زيادي براي حفظ سرمايه خود به خیل متقاضیان دریافت خودرو از کارخانه پیوستند.

با شروع سال جديد و با توجه به رکود بازار خودرو در بهمن و اسفند 99، انتظار فعالان این بازار، ثبات قیمت‌ها بود. برخی کارشناسان معتقدند که بازار در شرایطی است که امسال خودرو نباید چندان گران شود. فروشندگان خودرو تأکید می‌کنند در حال حاضر اختلاف قیمت بسیاری از خودروهای داخلی از کارخانه تا بازار به بیش از ۸۰ درصد رسیده و بازار در شرایط فعلی اصلا کشش افزایش بیشتر قیمت‌ها را ندارد. این در حالی است که رضا شیوا، رئیس شورای رقابت 15 فروردین ماه امسال اعلام کرد که در سه ماه نخست قطعا قیمت خودروهای داخلی تولید شده در کارخانه‌ها افزایش خواهد داشت. او گفت: در زمستان سال ۹۹ تورم ۱۴ درصد را اعمال نکردیم و در بهار امسال میزان تورم بخشی را به علاوه رقم زمستان یکجا به قیمت خودرو اضافه می‌کنیم. حال باید منتظر ماند و دید که این افزایش قیمت‌ها قرار است چه شرایطی را در عرضه و تقاضا و روند کلی بازار خودرو رقم بزند.

افزایش قیمت خودرو با وجود عدم استاندارد کافی

اما حميد‌رضا حيدري، رییس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران خودرو مشهد درباره تاثیر پیش فروش فوق‌العاده خودروسازان بر بازار خودرو به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: پیش فروش فوق‌العاده محصولات ایران خودرو و سایپا و قرعه‌کشی بین متقاضیان زماني موثر است كه پس از ثبت نام، خودرو به موقع به مشتری تحويل داده شود؛ در غير اين صورت، به هيجانات بازار دامن زده مي‌شود و شايد در برهه زماني كوتاهي تا حدودي قيمت خودرو كاهش يابد اما باز هم بازار سير صعودي خواهد يافت.

حیدری درباره عملكرد دولت و وزارت صمت در يكسال اخير عنوان مي‌كند: دولت باید بر قيمت و استاندارد خودرو نظارت کند اما در حوزه مديريت این صنعت، بخش دولتي و خصوصي دخيل هستند. با همه اینها، بررسي بازار به خوبي نشان مي‌دهد كه خودرو‌هاي داخلي آنگونه كه بايد از استاندارد كافي برخوردار نيستند؛ اما قيمت‌ها به دلايل مختلف روز به روز افزایش می‌یابد.

رییس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران خودرو مشهد درباره وضعيت نمايشگاه‌هاي خودرو این کلانشهر در یکسال گذشته تصریح مي‌كند: در يكسال گذشته نوسانات زيادي در بازار خودرو حاكم بوده و بازار خودرو مشهد نيز از آن متاثر بوده  و دچار ركود شده است. در واقع، زماني كه پیش‌فروش فوق‌العاده محصولات ایران خودرو و سایپا رخ مي‌دهد سرمايه‌ها به آنجا سرازير شده و در آن مقطع زماني، بازار خودروهاي ايراني در مشهد راكد مي‌شود. در اين ميان، اگر به قراردادها زودتر عمل شود، قيمت خودرو افت پيدا مي‌كند اما با توجه به اينكه در زمان مقرر خودرو تحويل داده نمي‌شود، بازار تغيير چنداني نداشته و گاها اين قرعه‌كشي‌ها موجب افزايش قيمت مي‌شود.

30 درصد خریداران خودرو در بازار مشهد مصرف كننده واقعي‌اند

برخی کارشناسان بازار خودرو معتقدند در حال حاضر خودرو از حالت مصرفي خارج شده و مردم به صورت كالاي سرمايه‌اي به خودرو نگاه مي‌كنند. به گفته حیدری، تا زماني كه  خودرو  کالای سرمايه‌ای  در نظر گرفته شود اين مشكلات وجود خواهد داشت و شايد در يك سال گذشته 30 درصد مصرف كننده واقعي در  بازار مشهد حضور داشته‌اند. وی  درباره روند بازار با توجه به افزايش 30 درصدی قیمت خودرو در سال 1400 تصريح مي‌كند: در درجه اول ركودي در بازار خودرو به وجود خواهد آمد تا نتيجه اين اعمال 30 درصدي مشخص شود. در حال حاضر ركود در بازار وجود دارد و پس از مدتی، وضعيت قیمت در بازار خودرو افزايشي خواهد بود.

به گفته فعالان بازار خودرو، در سال گذشته سرمايه‌گذاران با توجه به هر موجي كه در این بازار ايجاد مي‌شد، سرمايه‌گذاري می‌کردند؛ در واقع، خرید خودرو با توجه به توانايي مالي افراد و با توجه به اينكه هرخودرو چه ميزان براي آن‌ها سودآوري خواهد داشت، انجام می‌شد.افرادي كه از لحاظ مالي توانايي خريد بالاتر داشته‌اند به سمت ماشين‌هاي خارجي و افرادي كه توانايي كمتري داشته‌اند به سمت ماشين‌هاي داخلي و ارزان‌تر گرايش پيدا كرده‌اند.

افزايش استاندارد، توليد و عرضه، راه‌حل بهبود وضعیت بازار خودرو

رییس اتحادیه صنف نمایشگاه‌داران خودرو در مشهد راه‌حل برون رفت از شرایط کنونی و بهبود وضعیت بازار خودرو را بالا بردن استاندارها  می‌داند و مي‌گويد: اگر توليد و عرضه به گونه‌ای افزايش یابد كه در بازار جواب متقاضي داده شود، مي‌توان از اين وضعيت خارج شد، اما اگر همين شرايط ادامه پيدا كرده و عرضه افزايش نیابد، وضعيت بازار خودرو تغيير نخواهد كرد.

مشكلات حاصل از پيش فروش خودروها در آينده مشخص خواهد شد

 كاظم محمدي نيكخواه، کارشناس و فعال بازار خودرو هم درباره روند یکسال گذشته بازار خودرو و تصمیمات دولت در این صنعت می‌گوید: پيش‌فروش خودرو به روش قرعه‌كشي تاثيری منفي بر بازار خودرو در يكسال اخير گذاشت زیرا این روش هشداري بود كه نشان مي‌داد عرضه وجود ندارد و اين مساله باعث حفظ قيمت‌هايي شد كه در كف بازار وجود داشت. اگر عرضه و تقاضا در بازار وجود داشته باشد، نيازی به قرعه‌كشي نیست. در چنین شرایطی، افرادي كه خودرو داشته‌اند از خودرو كه در واقع وسيله مصرفي است به صورت سرمايه استفاده كرده و سرمايه را به بازار خورو آورده و احتكار مي‌كنند. وي مي‌افزايد: مشكلات حاصل از اين پيش‌فروش‌ها در آينده مشخص خواهد شد. با انجام اين قرعه‌كشي‌ها بازار خودرو آشفتگی شديدي را تجربه كرده است.

تاثیر ارز بر آینده بازار خودرو

«در سال گذشته با توجه به شرايط اقتصادي كشور سرعتي به توليد خودرو داده شد؛ اما امسال تمام آينده بازار خودرو تحث تاثير ارز قرار خواهد داشت.» محمدی نیکخواه با بیان این نکته می‌گوید: با همين روال موجود و شرايط ارزي تغييري در بازار به وجود نخواهد آمد و هيچ سرمايه‌گذاري نمي‌تواند برنامه‌ريزي خاص براي سرمايه گذاري انجام دهد. ؛ اما اگر شرايط تغيير كند و اتفاقات مثبتي در بازار ايجاد شود، دلار كاهش يافته و بازار خورو هم مانند ساير بازارها رونق خواهد گرفت.

برخی از کارشناسان بازار خودرو معتقدند افزایش قیمت‌ها در سال جاری با توجه به وضعیت حاکم بر بازار، اجتناب ناپذیر است. محمدی نیکخواه هم در این باره معتقد است افزايش 30 درصدي قيمت خودرو بر قيمت مصوب صورت خواهد گرفت و تاثير خود را در بلند مدت نشان خواهد داد. او می‌گوید: اگر فروش ماشين با قيمت مصوب توسط شركت‌هاي خودروسازي و در مدت كوتاهي انجام شود و قرعه‌كشي صورت نگيرد، قيمت‌های سنگین در بازار آزاد خودرو كاهش پيدا خواهد كرد؛ اما تا زماني كه عرضه نباشد، مشكلات در بازار خودرو وجود خواهد داشت.

اقبال مردم به خرید خودروی داخلی برای سرمایه‌گذاری

این فعال بازار خودرو درباره وضعیت خرید خودرو در یکسال اخیر می‌گوید: بیشتر اقبال مردم در سال گذشته  به خرید خودروهای داخلی بوده است. در این میان، خودروهای خارجی بیشتر دست به دست میان واسطه‌ها چرخیده است. به طور کلی مصرف کننده واقعی در این میان وجود نداشته و خودرو داخلی از حالت مصرفی نیز به عنوان سرمایه درنظر گرفته شده است. وي با اشاره به اينكه در 40 سال گذشته صنعت خودرو در كشور انحصاري بوده است، مي‌گويد: تنها راه برون‌رفت از وضعيت آشفته بازار خودرو ثبات اقتصادی در كشور است. حتی واردات خودرو نیز تاثیر زیادی بر بازار نخواهد داشت؛ زیرا شرایط اقتصادی در کشور برای این امر نیز مهیا نیست و اگر ثبات اقتصادی در کشور ایجاد شود، شرایط بهتر خواهد شد.

وضعیت آشفته بازار خودرو و رکودی که در این بازار در یکسال اخیر حاکم بوده، نشان می‌دهد سیاست‌های اعمال شده در این بازار به ویژه در حوزه عرضه محصول، نه تنها به بهبود وضعیت کمک نکرده، بلکه شرایط را به مراتب سخت‌تر از سالهای گذشته کرده است. باید ببینیم سیاست‌گذاران این صنعت و بازار، در سال جاری راه حلی برای برون رفت از این وضعیت دارند یا قرار است رکود بیشتری را در این عرصه شاهد باشیم.

اوضاع قطعه‌سازان در یکسال اخیر چطور بود؟

صنعت قطعه‌سازی از آن صنایعی است که ارتباط مستقیمی با صنعت خودروسازی دارد و می‌توان گفت رونق صنعت خودرو به طور مستقیم بر فعالیت قطعه‌سازان هم تاثیر می‌گذارد؛ اما در سال‌های اخیر و به ویژه سال گذشته، عدم ارتباط بین‌المللی بر حوزه تکنولوژی و به‌روزرساني ماشین‌آلات در قطعه‌سازی‌ها تاثير منفي گذاشته است.

عبدالله یزدانبخش، عضو هیات ريیسه انجمن مدیران صنایع خراسان رضوی و صنعتگر حوزه قطعه‌سازی درباره وضعیت قطعه‌سازان در یکسال اخیر به خبرنگار ما می‌گوید: در سال‌هاي گذشته از جمله پارسال، یکی از مسائل و مشكلات قطعه‌سازان، کمبود سرمایه در گردش بوده است. هر ساله میزان تورم افزایش یافته و هزینه‌های زیادی برای قطعه‌سازان ایجاد کرده و تاثیر بسیاری بر تحويل و تولید اين صنعت گذاشته است. همچنین، عدم ارتباط بین‌المللی بر حوزه تکنولوژی و به‌روزرساني ماشین‌آلات در صنعت قطعه‌سازی تاثير منفي گذاشته است.

یزدانبخش درباره چگونگی حمایت دولت از قطعه‌سازان عنوان مي‌كند: قطعه‌سازان و خودروسازان مکمل یکدیگرند؛ اما می‌توان گفت خودروسازان مجموعه بزرگتری بوده و تاکنون حمایت‌های بیشتری داشته‌اند که اين مساله دور از انتظار هم نيست زيرا خودروسازان به نوعی موتور محرك به شمار می‌روند؛ اما طبق شنيده‌ها اخیرا به شرکت‌های خودروسازی برای پرداخت هزینه‌هاي مواد اولیه از جمله مواد فولادی در بورس شش ماه فرصت داده شده است که این مساله خواسته قطعه‌سازان هم هست و براي ما مغتنم خواهد بود.

مطالبات قطعه‌سازان از خودروسازان در چه وضعیتی است؟

در سال‌های گذشته بارها موضوع مطالبات معوق قطعه‌سازان از خودروسازان از سوی فعالان این صنعت مطرح شده بود. یزدانبخش درباره این موضوع در یکسال اخیر می‌گوید: آن‌چه مسلم است، قراردادهاي خودروسازان با قطعه‌سازان 120 روزه است و در اين مدت، تامين اين سرمايه در گردش سنگين در كند شدن روند کار بسيار موثر است و حتی در شرايطي شاهد توقف کار هستیم. در اين مدت قطعه‌سازان بايد از منابعي ديگر سرمايه در گردش را تامين كنند؛ لذا اميد است كه در اين مساله بازنگري شود زیرا در اين مدت پرداخت‌هاي مالياتي، بازپرداخت‌هاي تسهيلاتي، پرداخت حقوق‌ها و حق بيمه با مشكلاتي همراه است. البته اخيرا خودروسازان با روش‌هايي به نام خريد دين در تعامل با بانك‌هاي كشور، تا حدودي اين مساله را پوشش مي‌دهند كه آن هم زمان‌بر است. با همه اینها، اميدواريم اين روش بتواند به تامين منابع مورد نياز قطعه‌ساز يا دريافت سنوات كمك کند.

عضو هیات رئیسه انجمن مدیران صنایع خراسان درباره تاثیر تحریم‌‎ها و شیوع کرونا بر صنعت قطعه‌سازی هم اظهار می‌کند: بسته شدن در‌های ورودی و ارتباطی با دنیا برای هر صنعت از جمله صنعت قطعه‌سازی عقب ماندگی‌هایی را ایجاد کرده است. طبیعتا نبود ارتباط با دنيا بر فقدان حضور کارشناسان و ایجاد دانش‌فنی و مشاوره‌اي بسیار موثر بوده است. در مجموع تحریم‌ها صدماتي را به دنبال دارند که در سال‌های بعد نمود پیدا خواهد کرد. از طرفي، کرونا هم در یکسال اخیر تاثیر زیادی بر منابع انسانی صنایع داشته و قطعه‌سازی از این مساله مستثني نبوده است. وي تصريح مي‌كند: به طور كلی می‌توان گفت بيماري کرونا صدها برابر تحریم‌ها و چندين برابر کمبود‌ها و کاستی‎ها بر صنعت قطعه سازي تاثیرگذار بوده است؛ زيرا منابع اصلي يعني منابع انساني همواره با دغدغه و نگراني فعاليت مي‌كردند و مديران هم همواره دغدغه سلامتي نيروهاي خود را داشته و دارند.