چگونگی استقبال معنوی از بهار

با تغییر کادر شهرداری و شورای شهر گمانه‌زنی‌هایی پیرامون لغو و یا حتی تغییر رویکرد در طرح استقبال از بهار به گوش می‌رسید، اما با انتشار پوستر تبلیغاتی و اسامی بلندبالای هیات داوران که در نهایت پس از بررسی 874 اثر رسیده به دبیرخانه 54 اثر را به عنوان آثار برگزیده انتخاب کردند که بازهم احتمال افزایش این رقم وجود دارد، این اطمینان حاصل شد که بهار 94 با نمایش آثار هنرمندان مشهدی در سطح شهر آغاز می‌شود. اما داستان به همین جا ختم نمی‌شود، اعمال اصلاحیه پس از اعلام آثار برگزیده و اعتراض هنرمندان و دلایل مسئولان، عدم امکان اجرای طرح برگزیده، نبود کادر داوری مشخص و انتخاب دبیر اجرایی در آخرین لحظات، بازتاب رسانه‌ها را برانگیخت و ما را مجاب به بررسی چند و چون این ماجرا کرد. ابتدا سوالاتمان را از حامد معدولیت، دبیر هنری ستاد استقبال از بهار پرسیدیم و بعد نظر یکی از داوران و نفر اول جشنواره را جویا شدیم، که در ادامه از نظرتان خواهد گذشت.

حامد معدولیت:

2 میلیارد تومان برای طرح استقبال از بهار، مبلغ مناسبی است

مقدار هزینه برآورد شده 2 تا 5/2 میلیارد تومان بوده است، چه مقدار از این مبلغ هزینه شده و آیا این مبلغ تغییری نکرده است؟

هزینه‌های نهایی هنوز اعلام قطعی نشده است و این مبلغ برای طرح کلی استقبال از بهار در نظر گرفته شده و خیلی تغییری نکرده که به نظر من هزینه خوبی است.

برخی از آثار برگزیده از آثار داوران است، این تناقض چگونه قابل توجیه است؟

داوران ما زمانی دعوت به کار شدند که هنرمندان آثار خود را ارسال کرده بودند و بعضی از داوران هم طرح خود را ارائه کرده بودند، داوران نیز از اساتید هنر و معماری مشهد گزینش شده‌اند و ملاک ما نیز اعتماد و احترام به اساتید است. حدود 60  داور داشتیم، کار اول هم متعلق به یکی از داوران است که با رای بسیار بالایی اول شد، خود ایشان نهایتا یک حق رای داشته و کارها نیز بدون اسم هنرمند و با کد مخصوص بوده است.

داوری مردمی به چه نحو خواهد بود و با توجه به اینکه به نفرات برگزیده هدایای نقدی اهدا می‌شود، معیار، گزینش داوران است یا داوری مردمی؟

بعد از ایام فاطمیه، نظر سنجی مردمی خواهیم داشتیم که بتوانیم دیدگاه مردمی را بازتاب دهیم. ملاک ما داوران هستند، اما به انتخاب مردمی هم بطور مجزا پرداخته می‌شود و از نفرات برگزیده مردمی نیز تقدیر می شود.

امکان اجرای طرح اول وجود ندارد

دلیل عدم امکان اجرای طرح برگزیده در شهر چیست؟

طرح اول کار آقای اسدخانی بود که چون امکان نورپردازی به آسمان وجود نداشت و پروازهای فرودگاه را دچار اخلال می‌کرد به این کار مجوز داده نشد.

چرا کارهای تایید شده با اصلاحیه مواجه شدند؟ و آّیا این پاسخ که اینجا مشهد است ناشی از عدم وحدت ملی نیست؟ چرا باید فضای فرهنگی مشهد با شهرهای دیگر متفاوت باشد؟

مشهد شهری مذهبی است و پارامترهای خاص خودش را دارد، مثلا در اصفهان ساختمانی بلندتر از نقش‌جهان نمی‌توانید بسازید، به همین خاطر سازمان یونسکو  با ساختمان جهان‌نمای اصفهان  برخورد کرد و جلوی ساخت آن گرفته شد، ولی ما در مشهد ساختمان 40 طبقه هم داریم.

اما در معرض خطر قرار نگرفتن نقش‌جهان اصفهان به واسطه بلند مرتبه‌سازی حاکی از حفظ منافع ملی و تاریخی است، آیا این موضوع در مورد مشهد، عدم تفکیک صحیح مسائل هنری و معنوی نیست!؟

خیر اینگونه نیست. سالانه 20 میلیون زائر وارد مشهد می‌شود، پس باید یکسری از حساسیت‌ها اعمال شود. کارها هم تنها اصلاح شده‌اند و به طورکل تغییر نکرده‌اند.

اما این اصلاحیه اعتراض هنرمندان را برانگیخته است و مدعی شده‌اند به خاطر نیازهای اقتصادی تن به پذیرش تغییرات آثار خود داده‌ایم؟

هنرمند باید دغدغه‌های شهرش را داشته باشد، مدیر اجرایی که مسئولیت نصب المان‌های شهری را دارد باید تمام جوانب کار را در نظر بگیرد، مثلا موضوع یکی از کارهای خوبی که توسط داوران انتخاب شده بود رقص سماع بود که ما در مشهد نمی‌توانیم داشته باشیم، در ترکیه شاید 10 تا از این المان‌ها را بشود اجرا کرد ولی در شهر مشهد جایگاهی ندارد و هیچ سنخیت محلی و ملی به حساب نمی‌آید آیا به نظر شما میتوانیم در مشهد اعمال کنیم؟

چرا که نه، مولانا مثنوی سرای بزرگ فارسی زبان ما ایرانی‌هاست نه شاعر ترک‌ها که متاسفانه آن را به نام خود ثبت کرده‌اند!

اما در شهر امام رضا جایگاهی ندارد و توقع زائر بین‌المللی دیدن المان‌هایی‌است که مربوط به شهر مشهد باشد و نزدیک به آداب و رسوم و ملیت این شهر باشد. به هر حال ما این فرصت را در اختیار هنرمند دادیم که کارش را اصلاح کند و بعد به مرحله اجرا درآورد.

به مسائل فرهنگی و ملی مشهد و پتانسیل‌ها و بایدها و نبایدهایش اشاره کردید، راجع به جایگاه فردوسی که این شهر زادگاه و آرامگاه اوست و اخیرا بازهم شاهد پاکسازی نقاشی‌های دیواری شاهنامه بوده‌ایم، نظرتان چیست؟

ما امسال در بین کارهای انتخاب شده دو طرح داریم که یکی نقاشی شاهنامه و دیگری تندیسی از فردوسی است که با نگاه ملی و مذهبی کار شده است.

بعد از عید معمولا المان‌های شهری به مکان‌های دیگری منتقل می‌شوند، با توجه به سابقه پاکسازی دیوارهای شهری از شاهنامه و فردوسی آیا بعد از عید باید مجدد شاهد این اقدام باشیم؟

خیر، کار فردوسی کاری شبه دائمی است و شخصیت فردوسی هم برای ما مهم بوده که کار شده است و این مسائل هم به مدیریت هنری برمی‌گردد و من در جریان این فضا نیستم.

گفته می‌شود این اصلاحیه‌ها شخصا توسط معاون فرهنگی شهرداری انجام شده است؟

خیر یک گروه ارزیابی وجود دارد که خود آقای جلیلی هم حضور دارند و اینگونه نیست که ایشان شخصا تصمیم‌گیرنده باشد و کسانی که این مباحث را مطرح می‌کنند، کم‌لطفی کرده‌اند. مسلما تمام مسئولیت المان‌های شهری به عهده ایشان به‌عنوان مدیر کلان فرهنگی است و باید حساسیت‌هایشان را اعمال کنند.

پس آیا به‌عنوان مسئول مستقیم در این حوزه نباید به رسانه‌ها پاسخگو باشند؟

به‌هرحال من خودم در فضای رسانه بوده‌ام، چه بگویم؟ هرکسی اخلاقی دارد. چون دغدغه ما فرهنگی است با این بحث‌ها به حاشیه‌ها دامن نزنیم.

من هم چون مانند شما دغدغه فرهنگی دارم و معتقدم حق هنرمند نباید با دست بردن در اثر هنری وی اجحاف شود این مسائل را مطرح کردم.

بحث همان حساسیت‌های مشهد است که قبل‌تر اشاره کردم و اصلاحیه‌ها جزئی است و من به‌عنوان کسی که معتقدم باید با هنرمند تعامل بهتری شود آغاز به فعالیت کرده‌ام.

در یکی از مصاحبه‌های خود اشاره داشتید «برخی از المان‌ها بیش از اندازه هنری بودند و مردم نمی‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند»، می‌خواستم منظورتان را از این جمله بدانم؟

هر المانی که در شهر مشهد به نمایش در می‌آید با المانی که در نمایشگاه هنری عرضه می‌شود خیلی فرق می‌کند، ما در حوزه نمایشگاه هنری باید تخصصی نگاه کنیم، اما در اینجا دید مردم برای ما مهم است، ما فضایی داریم که به وسعت دید همه مردم است نه یک قشر خاص و متخصص.

آیا این فرصت خوبی برای تربیت سلیقه هنری مردم نیست؟

قطعا این گونه است، اما به یک‌باره نمی‌توانیم این کار را بکنیم، باید پله پله این اتفاق بیفتد. باید قبول کنیم تمام کارها را نباید صرفا از نگاه هنری دید.

محراب اسد خانی، از داوران طرح استقبال از بهار و نفر اول مسابقه

نظر شما به عنوان کسی که هم در طیف داروان و هم هنرمندان این طرح حضور داشته‌اید، در مورد اعمال سلیقه‌ها چیست؟

 از همان ابتدا انتشار این فراخوان با مشکل مواجه بود، هیچ داوری مشخص نشده بود، چراکه اعتبار هر فراخوانی به اسم داوران آن است که مسئولیت‌های جانبی بعد را هم به گردن خواهند گرفت و این مساله برایشان حیثیتی خواهد بود که وقتی کارهایی را گزینش کرده‌اند باید به همان نحو اجرا شود، منتها در وضعیتی فراخوان منتشر شد که هنرمندان به دلیل نبود نام داوران برای شرکت در این فراخوان دچار تردید بودند، در نهایت هم با وجود کثرت تعداد داوران دیگر بحث مسئولیت‌پذیری از تک تک داوران سلب شد، الان دیگری هیچ داوری معترض نیست که این آثار مشخص مورد تایید ماست و چرا در آن‌ها دست برده شده است؟ درحالی‌که اگر هیات داوران مشخصی وجود داشت، الان همان‌ها معترض می‌شدند. گفته می‌شود خیلی از هنرمندان هم معترض هستند که چرا آثار فرمایشی انتخاب می‌شود و معاونت فرهنگی اعمال نظر می‌کند که من خیلی از صحت این موضوع مطلع نیستم.

آیا این مساله که هیات داوری مشخصی تعیین نشده بود عمدا یا سهوا بوده است؟

تاجایی که بنده در جریان هستم، مدت زمان ترویج معاونت شهرداری مشهد با طرح استقبال از بهار کوتاه بوده است، آنطور که من در جریان هستم خود دبیر استقبال از بهار هم خیلی دیر تعیین شده، یعنی ابتدا ما زمانی‌که آثار خود را ارائه کردیم حتی اسم دبیری هم وجود نداشت و این دبیر است که باید هیات داوران را مشخص کند، خود ایشان هم معتقد است که در مدت زمان کوتاهی که داشته، بهترین تصمیم را گرفته است.

به نظر شما این عدم هماهنگی و بی‌برنامگی ناشی از چیست؟

از زمانی‌که شورای شهر جدید روی کار آمد، رویکرد متفاوتی به نسبت شورای شهر قبلی داشت، بعضا این گمانه‌زنی‌ها بود که آیا این طرح مجددا اجرا خواهد شد یا نه؟ که در نهایت با کیفیتی متفاوت به اجرای مجدد این طرح منجر شد. من خود منتقد رویکرد قبلی و فعلی شهرداری هستم، به نظرم باید تغییراتی اعمال می‌شد، ولی این شکل برخورد و برگزاری چندان مناسب نیست، روحیه  نامناسبی در هنر مشهد به‌وجود آمده است که خود شهرداری هم به این مساله دامن می‌زند و با هنرمندان برخورد خوبی نمی‌شود، که متاسفانه برخی به دلیل مشکلات مالی به این مسائل تن می‌دهند، به نظر می‌آید استقبال از بهار بیشتر نمایشی برای دیده نشدن یکسری اتفاقات دیگر است، به لحاظ فرهنگی شهر کاستی‌های بسیاری دارد که به آن پرداخته نشده است، استقبال از بهار دیگر مساله‌ای نیست، وقتی 147 میلیارد ریال بودجه فرهنگی شهرداری در سال آینده است و ما هنوز کتابخانه دائمی درستی در مشهد نداریم، به لحاظ فرهنگی این بودجه 2 میلیاردی بیشتر شبیه یک شوخی است. این همه برج بالا می‌رود و در مقابل هیچ اتفاق فرهنگی رخ نمی‌دهد، طرح استقبال از بهار تنها برای سرگرم شدن مردم و غافل ماندن از فقر و بحران‌های فرهنگی در مشهد است.

در پایان برای تکمیل این پرونده به سراغ هادی مظفری دبیر هنری ستاد استقبال از بهار در سال‌های گذشته و نیز معاون فرهنگی شهرداری مشهد رفتیم که هیچ‌یک پاسخگو نبودند.