گفت‌وگوی «دنیای اقتصاد» با فعالان صنعت هتلداری؛

گره‌های اقتصادی هتلداران

۱۹ اسفند ۱۳۹۳ کد خبر : 648
دنیای اقتصاد، فاطمه رافع- اینجا شهر بهشت است؛ پایتخت معنوی ایران؛ بزرگترین کلان‌شهر مذهبی کشور که قرار است در سال 2017 میلادی لقب پایتخت فرهنگی جهان اسلام را نیز به خود بگیرد؛ اینجا مشهد است؛ شهری که در حال حاضر سالانه میزبان 25 میلیون نفر زائر و گردشگر داخلی و خارجی است و در افق 1404 تعداد گردشگران آن به 40 میلیون نفر در سال خواهد رسید؛ از ظرفیت‌ها و جاذبه‌های گردشگری مشهد بسیار گفته‌اند و بسیار هم شنیده‌ایم؛ در واقع سفر به مشهد حکایت همان «یک تیر و دو نشان» را دارد؛ هم زیارت است و هم سیاحت. وجود مضجع نورانی علی‌بن‌موسی‌الرضا(ع) مشهد را به مقصد بسیاری از گردشگران، چه داخلی و چه خارجی، تبدیل کرده است؛ زائرانی که از تمام اقشار در میان آن‌ها دیده می‌شود؛ مرد و زن، پیر و جوان، دارا و ندار، دکتر و مهندس، بازاری و دانشگاهی و ...

تردیدی نیست که صنعت گردشگری تأثیر بسزایی در ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی دارد، البته مشروط بر اینکه مهمان‌داران شایسته‌ای باشیم چراکه ورود این حجم گردشگران به مشهد می‌طلبد میزبانی درخور و سزاواری ارائه دهیم. حضور زائران و گردشگران در مشهد، نهادها و سازمان‌های مختلفی را ملزم به ارائه خدمات کرده است. شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های زائران پس از حضور در مشهد دسترسی به مکان راحتی برای اقامت است. اسکان زائران و محلی برای اقامت آنان از نخستین امکاناتی است که باید پس از حضور گردشگر در شهر برای وی فراهم شود؛ فراهم بودن هتل‌هایی که متناسب با تقاضا و درآمد تمام اقشار زائران باشد، یکی از عواملی است که در جذب گردشگر و افزایش ماندگاری وی در شهر مؤثر است.

به گواه بعضی آمارها حدود نیمی از هتل‌های کشور در مشهد قرار دارد و به اعتقاد برخی کارشناسان این شهر به لحاظ کمیت هتل‌ها با کمبودی مواجه نیست با این حال گلایه برخی هتلداران از عدم تکمیل ظرفیت هتل‌های مشهد حتی در ایام پیک مسافر است. پای صحبت برخی کارشناسان گردشگری و هتلداران مشهد نشسته‌ایم و گپ‌وگفتی درباره مشکلات صنعت هتلداری داشته‌ایم.

اماکن اقامتی غیرمجاز، عمده‌ترین مشکل

رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی نیز با بیان اینکه در حال حاضر 207 هتل در سطح استان مشغول به فعالیت هستند، اظهار می‌کند: از این تعداد، 12 هتل در شهرستان‌ها و مابقی در مشهد وجود دارند.

محمد قانعی با اشاره به اینکه تعداد هتل‌های یک و سه ستاره در سطح شهر مشهد بیشتر از سایر هتل‌هاست، خاطرنشان می‌کند: کمترین تعداد مربوط به هتل‌های پنج ستاره است که متقاضیان کمتری نیز دارند.

رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی ظرفیت هتل‌های سطح شهر مشهد را 75 هزار نفر در شب اعلام می‌کند و می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفی نسبت به سایر نقاط کشور وضعیت بهتری دارند و از طرف دیگر نرخ هتل‌ها در این شهر نسبت به سایر شهرهای کشور 30 درصد کمتر است، زیرا هدف ما ارائه خدمات به قشر تقریبا متوسط و کم‌درآمد است.

قانعی با بیان اینکه میانگین سنی هتل‌های مشهد حدود شش سال است، تصریح می‌کند: هتل‌های موجود در سطح شهر در مجموع جوان هستند و با امکانات جدید تجهیز شده‌اند و از این جهت نیز وضعیت مطلوبی داریم.

رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی در خصوص نظارت‌های صورت گرفته بر هتل‌ها عنوان می‌کند: علاوه بر اتحادیه و اداره کل میراث فرهنگی، 13 ارگان و نهاد دیگر بر مباحثی از قبیل بهداشت، مسائل امنیتی، کیفیت مواد غذایی، استانداردها و ... نظارت می‌کنند و رسیدگی به شکایات پس از اعلام وصول، ظرف مدت 15 دقیقه انجام می‌شود.

قانعی در پاسخ به سوالی در خصوص مشکلات هتل‌داران در سطح شهر می‌گوید: اماکن اقامتی غیرمجاز، منازل شخصی و فضاهایی که به صورت غیرمجاز به اقامت گردشگران اختصاص می‌یابد، عمده‌ترین مشکل است که باید با آن‌ها برخورد و از همه‌گیر شدن این مساله جلوگیری شود؛ در این زمینه باید استانداری، اداره کل میراث فرهنگی، نیروی انتظامی و تمام دستگاه‌های مسئول دست به دست هم دهند تا مشکل حل شود.

رئیس اتحادیه هتل‌داران خراسان رضوی وجود دلالان و زوارکش‌ها در مشهد، هزینه‌های سنگین آب، برق، گاز و مالیات‌ها و ضعف اطلاع‌رسانی در خصوص هتل‌های موجود در سطح شهر را از دیگر مشکلات موجود در حوزه هتلینگ در مشهد برمی‌شمارد و بیان می‌کند: شهرداری نیز باید برای انتقال زباله‌ها همکاری بیشتری داشته باشد که در این زمینه مذاکراتی داشته‌ایم.

قانعی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که حدود 80 درصد هتل‌ها استانداردسازی شده‌اند و می‌گوید: اگرچه هنوز هم با استانداردهای بین‌المللی فاصله داریم، اما این فاصله به لحاظ کیفیت نیست، زیرا در برخی هتل‌های بین‌المللی خدماتی ارائه می‌شود که با توجه به ساختار فرهنگی موجود در کشور امکان ارائه این خدمات را نداریم.

ضرورت خروج ارگان‌های دولتی از هتلداری

مدیر ایران هتل با اعتقاد بر اینکه افزایش و گسترش جاذبه‌های توریستی برای زائران حرم مطهر رضوی در شهر مقدس مشهد امری ضروری به حساب می‌آید، اظهار می‌کند: شواهد نشانگر این مطلب است. به عنوان مثال در سال‌های اخیر احداث مجتمع‌های آبی مدت اقامت مسافران را تا حدودی افزایش داده است. از طرفی دیگر، بی‌تردید چنانچه هتل‌ها بتوانند باعث فراهم آوردن نیازهای زائران و امکانات شهری در ابعاد مختلف در راستای سرگرمی آن‌ها از جمله ایجاد مراکز خرید و تفریحی، مجموعه‌های ورزشی، توجه به مراکز مذهبی و فرهنگی و بهره‌گرفتن از برنامه‌های غذایی متنوع شوند، میزان جاذبه را بالا برده و لذا اقامت و ماندگاری هر چه بیشتر زائران را تضمین می‌کند.

ساسان اسدزاده مجاور در خصوص وضعیت فعلی هتل‌های مشهد از نظر کمی و کیفی خاطرنشان می‌کند: از منظر کیفی می‌توان گفت از آنجا که سطح انتظار و توقع مسافران به دلیل تعدد سفرهای برون مرزی و لذا مقایسه امکانات هتل‌های داخلی با هتل‌های خارجی افزایش یافته است، در طی چند سال اخیر دست‌اندرکاران هتل‌ها ملزم شده‌اند که از لوازم، مواد و ابزارهای پیشرفته‌تر بهره بگیرند. وی ادامه می‌دهد: همچنین پیشرفت علوم مهندسی در زمینه ساخت و بنای هتل نیز سیر صعودی خود را در پیش گرفته و هتل‌ها را وارد عرصه رقابت کرده است.

مدیر ایران هتل تصریح می‌کند: از منظر کمی افزایش تعداد هتل‌ها در مشهد شایان توجه است؛ همچنین ارگان‌های دولتی در مشهد در جهت بنای زائرسراها گام نهاده‌اند. وی با طرح این پرسش که «آیا هدف ارگان‌های دولتی وارد شدن به صنعت هتلداری است یا قرار دادن امکانات جهت رفاه کارکنان خود؟»، خاطرنشان می‌کند: چنانچه هدف اول مد نظر است، آن‌ها باید اصول استاندارد را رعایت کنند و در صورتی که هدف دوم را دنبال می‌کنند، بهره گرفتن از افراد باتجربه، خبره و متخصصان این حرفه غیرقابل چشم‌پوشی است.

اسدزاده اضافه می‌کند: چنانچه هدف سازمان‌های دولتی و شبه‌‎دولتی از ورود به صنعت هتلداری، جهت سرمایه‌گذاری یا رفاه کارکنان خود باشد، در هر دو صورت منجر به اتلاف سرمایه و از بین بردن ثروت ملی می‌شود، زیرا تجربه نشان داده که امکانات و تجربه بخش‌خصوصی جوابگوی نیازهای رفاهی کلیه زائران است.

مدیر ایران هتل در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر مشهد در مقایسه با سایر شهرهای کشور می‌گوید: این موضوع را از چندین دیدگاه می‌توان مورد بررسی قرار داد؛ یکی از این دیدگاه‌‎ها، مرتبط با فاز سرمایه‌گذاری است که در ارتباط با آغاز فعالیت سازمان‌های دولتی مشهد در حرفه هتلداری است. به عنوان مثال در شهر شیراز این رخداد به ندرت به چشم می‌خورد. وی عنوان می‌کند: همچنین در مقام مقایسه با سایر شهرهای کشور از دیدگاه سرویس‌دهی به مسافران، افراد ذی‌نفع در این عرصه به دلیل قدمت این حرفه در شهر مشهد دارای تجربه و مهارت قابل‌توجهی هستند.

اسدزاده با تأکید بر اینکه باید هماهنگی و تناسب هر چه بیشتر میان زیرساخت‌های کشور و صنعت هتلداری در شهر مشهد وجود داشته باشد، می‌افزاید: رشد و توسعه همزمان این دو با هم امری مهم تلقی می‌شود، چراکه به تأمین آسایش، امنیت و جلب رضایت مسافران کمک بسزایی می‌کند. به عنوان نمونه می‌توان گفت که زیرساخت‌هایی نظیر خطوط هوایی، راه‌آهن و جاده‌ها این تناسب را با صنعت هتلداری در شهر مقدس مشهد برقرار نکرده‌اند. علاوه بر این، شهر مشهد دارای فضای اقامتی کافی است و بنابراین انتظار بهره‌برداری بیشتر از آن می‌رود. می‌توان اذعان کرد با توجه به اینکه در سال‌های اخیر، سازمان‌های دولتی مشهد در خصوص این صنعت سرمایه‌گذاری داشته‌اند، اغلب هتل‌ها در بیشتر ایام سال خالی هستند و این در حالی است که در ایام پیک، ظرفیت آن‌ها تکمیل است؛ در نتیجه به نظر می‌رسد که در جهت رفع این مشکل، بهتر است سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی، از ورود به سرمایه‌گذاری در امور هتل و سایر موارد بر حذر باشند و این امور را به بخش خصوصی محول کنند.

هتل‌های شخصی سازمانی، چالش جدی هتل‌داران

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد با اشاره به اینکه مباحث مربوط به هتل‌ها به عنوان جزئی از موضوع کلان گردشگری مطرح است، اظهار می‌کند: یکی از نیازهای گردشگر وجود مکان مناسبی برای اقامت است. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ کمی و کیفی هتل‌های مناسبی دارد و بیش از 50 درصد تخت‌های کشور در این شهر وجود دارند.

محمدرضا توکلی‌زاده با بیان اینکه مشهد به دلیل وجود بارگاه منور رضوی، قطب گردشگری محسوب می‌شود، می‌گوید: هتل‌های مشهد به لحاظ کیفیت نسبت به سایر شهرها وضعیت مطلوبی دارند و قیمت هتل‌ها نیز در شهر مشهد نسبت به سایر نقاط کشور مناسب‌تر است.

نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد در خصوص مشکلات هتلینگ تصریح می‌کند: به نظر می‌رسد شهر مشهد از نظر تعداد هتل‌های ساخته شده و در دست احداث با تورم عرضه مواجه است.

توکلی‌زاده در پاسخ به سوالی در خصوص فاصله هتل‌های موجود در مشهد با استانداردهای بین‌المللی به این نکته اشاره می‌کند که در استانداردهای بین‌المللی خدماتی به مشتریان عرضه می‌شود که در کشور ما به دلیل مباحث فرهنگی امکان ارائه آن‌ها وجود ندارد، با این حال این مساله به معنای این نیست که با استانداردها فاصله داریم و در مجموع امکانات لازم برای آسایش اولیه گردشگر فراهم است.

رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی مشهد در خصوص کمبود هتل‌هایی برای قشر متوسط جامعه در سطح شهر مشهد، با اشاره به هتل‌های در دست احداث، یادآور می‌شود: با بهره‌برداری از این هتل‌ها، این کمبود جبران خواهد شد.

توکلی‌زاده با بیان اینکه بسیاری از سازمان‌های دولتی در سطح شهر مشهد اقدام به ساخت هتل‌های شخصی برای سازمان خود کرده‌اند، می‌گوید: این مساله دوگانگی ایجاد کرده و باعث شده است بسیاری از هتل‌های سطح شهر با عدم‌اشغال کافی در طول سال مواجه شوند و این امر به ضرر هتل‌داران است. وی تصریح می‌کند: باید تکلیف این هتل‌ها مشخص شود، زیرا این مساله چالش جدی برای هتل‌ها ایجاد کرده است.

فعالیت واحدهای اقامتی غیرمجاز، چالش هتل‌داران

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در خصوص کمیت و کیفیت هتل‌های سطح شهر مشهد اظهار می‌کند: هتل‌های استان و به‌ویژه مشهد همواره در زمینه کیفیت خدمات پیشتاز بوده‌اند.

رجبعلی لباف خانیکی ادامه می‌دهد: هتل‌های استان در سال‌های اخیر اولین هتل‌هایی بوده‌اند که از روند استانداردسازی تأسیسات گردشگری استقبال کرده و به همین دلیل به لحاظ کیفیت خدمات از وضعیت مطلوبی برخوردار هستند. وی خاطرنشان می‌کند: شهر مشهد به لحاظ تعداد هتل مقام اول را در کشور دارد و جزء معدود شهرهایی است که در زمنیه اقامت گردشگران در زمان پیک و غیرپیک مشکل خاصی ندارد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی با اشاره به اینکه در هیچ جای دنیا ظرفیت هتل‌ها همیشه تکمیل نمی‌شود، تصریح می‌کند: آنچه مهم است، درصد اشغال قابل‌قبول و توجیه اقتصادی آن‌هاست که از این نظر وضعیت اشغال هتل‌ها در مشهد مطلوب است.

لباف خانیکی در خصوص فعالیت هتل‌های سازمانی در مشهد می‌گوید: در حالی که برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه و همچنین قانون مدیریت خدمات کشوری بر ممنوعیت ایجاد و اداره هرگونه مهمان‌سرا و زائرسرا تأکید کرده است، اما همچنان شاهد ادامه فعالیت بیش از 430 زائرسرای دولتی در مشهد هستیم و فعالیت این واحدها به‌دلیل دولتی‌بودن و تأمین هزینه‌های آن‌ها از سوی دولت موجب رقابت ناسالم آن‌ها با هتل‌های بخش‌خصوصی شده است و طبق اصل 44 قانون اساسی این واحدها باید به بخش‌خصوصی واگذار شود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی فعالیت واحدهای اقامتی غیرمجاز و راهنمایان غیرمجاز، شفاف نبودن وضعیت مالیات و عوارض هتل‌ها و ... را از عمده‌ترین مشکلات هتل‌داران در مشهد برمی‌شمارد.

ضرورت تشویق سرمایه‌گذاران هتل‌ها

مدیر هتل‌ الغدیر مشهد نیز این شهر را قطب گردشگری ایران می‌داند و معتقد است: در چند سال اخیر سرمایه‌داران در این بخش تلاش بسیاری داشته و فضاهای مناسبی با کیفیت مطلوب در سطح شهر مشهد ایجاد کرده‌اند.

سید باقر غفوریان با اعتقاد بر اینکه در شهر مشهد هتل‌هایی با استانداردهای بالا وجود دارد، اظهار می‌کند: با توجه به هتل‌های موجود در سطح شهر، این امکان برای گردشگران وجود دارد که با توجه به تمکن مالی خود، مکانی را برای اقامت انتخاب کنند و این امر باعث جذب بیش از پیش زائران می‌شود.

مدیر هتل الغدیر مشهد با تاکید بر اینکه مسئولان اجرایی باید با تشکیل کمیته‌های زیارتی به مشکلات سرمایه‌گذاران این بخش توجه بیشتری داشته باشند، خاطرنشان می‌کند: مسئولان باید قدرشناس سرمایه‌گذاران باشند، نه اینکه با طرح لوایح مختلف، مشکلات متعددی را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کنند. وی ادامه می‌دهد: مسئولان باید حرمت سرمایه‌گذاران در بخش هتل‌ها را حفظ کرده تا از این طریق آنان را به سرمایه‌گذاری در این بخش تشویق و باعث جذب هر چه بیشتر گردشگران شوند.

غفوریان معتقد است باید ارزش‌افزوده را برای جذب توریست حذف کرد و می‌افزاید: باید مساله زیارت و جذب زائر را از سایر مسائل اقتصادی جدا کرد.

لزوم مدیریت کارآمد در ایام پیک و غیرپیک

یک عضو هیات علمی گروه مدیریت و برنامه‌ریزی گردشگری پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد در خصوص وضعیت هتل‌های سطح شهر به لحاظ کمی و کیفی با بیان اینکه کمبود ظرفیتی در مشهد نداریم، اظهار می‌کند: زائرسراها و مهمان‌پذیرهای سازمانی موجود در شهر و خانه‌های معلم نیز خدمات اسکان را به زائران ارائه می‌کنند که این امر از بار ارائه خدمات اقامتی به گردشگران در ایام پیک می‌کاهد.

دکتر مژگان تیموری با اعتقاد بر اینکه توزیع نامناسب زائران در مراکز اقامتی و توزیع نامناسب حضور آنان به لحاظ زمانی باعث می‌شود بنا به گفته هتل‌داران ظرفیت هتل‌ها حتی در ایام پیک هم تکمیل نشود، می‌گوید: باید این امر مدیریت شود و در خصوص اینکه چه طیف گردشگرانی به مشهد سفر می‌کنند، باید ظرفیت‌سنجی و استانداردسازی صورت گیرد.

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد ادامه می‌دهد: برخی زائران داخلی و برخی دیگر از کشورهایی از قبیل عراق، افغانستان و پاکستان به مشهد سفر می‌کنند که عموما این افراد به دنبال اقامت‌های ارزان‌تری هستند. وی تصریح می‌کند: همچنین برخی دیگر از زائران متمول‌تر هستند که اقامت در هتل‌های پنج ستاره به این افراد اختصاص می‌یابد؛ گروه دیگری از زائران نیز هموطنانی هستند که عموما گردشگران دائمی مشهد هستند و رزرو هتل را از قبل انجام می‌دهند، بنابراین محل استقرار گردشگران بسته به طیف و تقاضای آنان متفاوت است.

تیموری با اشاره به اینکه هتل‌های سطح شهر معمولا در ایام پیک با کمبود ظرفیت مواجه هستند، خاطرنشان می‌کند: بحث مدیریت در ایام پیک و غیرپیک اهمیت بسیاری دارد و می‌توان در ایام پیک از اقامتگاه‌های غیررسمی زیر نظر اداره کل میراث فرهنگی و اتحادیه هتل‌داران برای جبران کمبود ظرفیت استفاده کرد.

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با تاکید بر اهمیت مدیریت زائر از مبدأ می‌گوید: برای مثال می‌توان در ایام نوروز اقامتگاه‌های موجود در سطح شهر را در ایستگاه‌های استقبال از زائر یا از طریق سایت‌های معتبر معرفی کرد و از این طریق به زائر حق انتخاب داد.

تیموری در خصوص مشکلات هتلینگ در شهر مشهد عنوان می‌‎کند: با توجه به پژوهش‌هایی که تاکنون در این زمینه انجام شده است، مشکلاتی در خصوص نحوه ارائه خدمات وجود دارد، به عبارت دیگر عموما این مساله در قالب عدم‌تمایل به ارائه خدمات با رضایت قلبی بروز پیدا می‌کند که همین امر یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی است که با آن مواجه هستیم.

این عضو هیات علمی پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی مشهد با بیان اینکه مشهد شهری بین‌المللی است که در زمینه تعداد هتل‌ها مشکلی ندارد، می‌گوید: مشکل دیگر این است که در 50 درصد هتل‌ها خدمات ارائه شده متناسب با هزینه دریافتی نیست و شاید یکی از دلایل این امر قدیمی بودن زیرساخت‌ها و به‌روز نبودن آن‌هاست.

برخی دست‌اندرکاران صنعت هتلداری در مشهد معتقدند علی‌رغم حضور همیشگی زائران در این شهر، حتی در ایام پیک هم ظرفیت بسیاری از هتل‌ها تکمیل نمی‌شود و این امر را ناشی از ورود افراد و سازمان‌های دولتی و شبه‌دولتی به صنعت هتلداری می‌دانند و تأکید دارند این ارگان‌ها از ورود به این صنعت بپرهیزند؛ با این حال برخی کارشناسان و صاحب‌‌نظران این حوزه بر این اعتقادند که باید مدیریت درستی در خصوص ایام پیک و غیرپیک صورت گیرد و نمی‌توان بر اصل ورود سازمان‌های دولتی به این حوزه ایرادی وارد کرد. آنچه مشخص است این است که انتظار می‌رود مسئولان مربوطه در این زمینه برنامه‌ریزی درستی داشته و تصمیمات کارآمدی اتخاذ کنند.

 

« تهیه کننده : فاطمه رافع » « منبع خبری : دنیای اقتصاد » آخرین ویرایش : ۱۹ اسفند ۱۳۹۳, ۰۹:۴۰


نظر سنجی دنیای اقتصاد

اخبار تصویری

پیشخوان خبر

یادداشت ها