تئاتر دانشآموزی دنیای امید است؛ آرزو دارد و از جهتی سرمایهگذاری برای آینده است. میتواند مثل هر تئاتری بخنداند و هم میتواند بگریاند، چرا که تئاتر است و دانشآموزی بودن آن مسألهای دیگر. سختیهای زیادی دارد. ناامیدی بههمراه دارد و در کنار آن ناامیدی باز هم امیدی دیده میشود و چشمه این امید همان شوق و رغبت دانشآموزان است. تئاتر دانشآموزی این روزها یکی از مهمترین پایگاههایی است که میتوان به آن تکیه زد و دانشآموز را هدایت کرد. محفلی است که بچهها میآیند برای تجربه و موقعیتهای جدید. برای فرار از درسهای سخت و جانکاه و بیخلاقیت و ورود به دیدن دنیایی دیگر و تجربه رقص، آواز و نقشهای دیگر. به بچهها امید میدهد و آنها را دقایقی از استرسهای روزانه رهایی میدهد تا بتوانند در این عصر راحت تر و آرام زندگی کنند و دیگر خود را کمتر درگیر دلهره و اضطراب امروزی کنند. این مطلب بهانهای برای وارد شدن به دنیایی عظیم (تئاتر دانشآموزی) است که البته بدنی نحیف دارد؛ لاغر اندامی و رشد مرضی و بیبرنامگیاش هم دلیل دارد که اگر فرصت شد گوشه چشمی به آن خواهیم داشت.
پرده اول / تئاتر دانش آموزی
تئاتر را میتوان شاخهای از هنرهای نمایشی که به بازنمایی داستان و ... میپردازد و مخاطبان گستردهای دارد، تعریف کرد.کلمه تئاتر(1) در اصل مشتق شده از واژه تئاترون(2) است که جز اول آن، تئا(thea) به معنای تماشا کردن و یا محل تماشا و مشاهده است و دلیل آن عملی بوده که تماشاگران در روزگاران قدیم انجام داده و در شیب تپهها مینشستند و مراسم مذهبی را که با تشریفاتی خاص در پای همان تپه و اغلب در جوار مقبره مردی مقدس و یا معبد یکی از خدایان برپا میشده، نظاره میکردند. این مراسم در بزرگداشت دیونیزوس(2) خداوندگار تاک و برکت و جذبههای یونانیان باستان برگزار میشد تا یونانیان به آرامش موردنظر برسند و به بینششان افزوده شود. البته که شوق و استعداد و هنر درامنویسان بزرگ نظیر سوفوکل، آیسخولوس، اریستوفان و ... را نمیتوان فراموش کرد و تئاتر امروز را باید مدیون این قلههای بزرگ بود.
در سطور فوق نگاه گذرایی به واژه «تئاتر» داشتیم و حال بخش دانشآموزی را واکاوی میکنیم. تئاتر دانشآموزی را میتوان با تغییر کوچکی به تئاتر دانش آموزشی تبدیل کرد. یعنی مفاهیم و حرفهایی که کودک و نوجوان امروز دیگر در بستر برخورد های انضباطی متوجه نمیشود و آن را فهم نمیکند با تلاقی فرم و محتوا به مخاطبمان انتقال دهیم. بعضی از عزیزان و مربیان گرامی معتقدند که تئاتر دانشآموزی از ریشه با تئاتر حرفهای فرق میکند و این دو نمیتوانند هیچ ارتباطی با هم داشته باشند اما در جواب این باتجربههای زحمتکشیده باید گفت: که این نگاه به تئاتر دانشآموزی و تاکید موکد بر محتوا باعث شده که تئاتری که دانشآموز روی صحنه می برد و با عشق بازی میکند، گاها تبدیل به اثری خستهکننده و بیرمق شود که حتی مخاطب اصلی آن (دانشآموز) هم پس بزنند. البته که تئاتر دانشآموزی تفاوتهایی با تئاتر حرفهای دارد اما اگر بخواهیم به کل این دو مقوله را جدا از هم بدانیم و تئار حرفهای را دشمن تئاتر دانشآموزی و یا بالعکس تلقی کنیم راه غلطی را پیمودهایم که به هیچ مقصدی نمیرسد.
پرده دوم / تفاوتهای تئاتر حرفهای با دانشآموزی
دنیای تئاتر حرفهای دنیای پرزرق و برق و با اصولی است. قواعد خاص خودش را دارد ودر بعضی از موارد غیرقابل انعطاف است. قرارداد دارد و حرفه محسوب میشود و قصد آن در مرحله اول آموزش نیست و هدفهای دیگری (سرگرمی، پولسازی و...) در سر دارد. اما در تئاتر دانشآموزی خبری از قراردادهای سفت و محکم نیست و همه چی در کلام خلاصه میشود. بچهها با عشق میآیند و سر تمرین حاضر میشوند اما ممکن است بعد از گذر چند هفتهای دیگر عشق اول نباشد و ناگهان غیبشان بزند. در این موارد است که مربی نمیتواند کاری بکند و فقط باید بسازد و بچهها را سر تمرین بیاورد. از طرفی دیگر بُعد اخلاقی تئاتر دانشآموزی آن را از تئاتر حرفهای جدا میکند. در تئاتر دانشآموزی ممکن است مربی درگیر مشکلات دانشآموز شود و برای حل آن تلاش کند و یا حتی از تئاتر استفاده کند تا مشکلات دانشآموز را برطرف کند. اما در آنطرف ماجرا این مسأله کمتر پیش میآید و همه فقط به تئاتر و رسیدن به اجرا فکر میکنند تا سرانجامی داشته باشد. در تئاتر حرفهای فقط استعدادها دیده میشوند و بالا میآیند اما در تئاتر دانشآموزی همه دخالت میکنند و به نوعی جذب میشوند چرا که هدف چیز دیگری است و گاهی بعدهای مختلفی نظیر درس دادن و انتقال مفاهیم مطرح است. تئاتر دانشآموزی نسبت به حرفهای سادهتر است. متون راحتتری انتخاب میشود، کمخرج تر است و حتی بدون دکور و مقولههای حرفهای به صحنه میرود. خبری از دکورهای عظیمالجثه نیست چرا که اساسا سیاستگذاران آن قصد دیگری داشتهاند و این تفاوت را برای آن قائل بودهاند تا با این محدودیت روند تفکر خلاق را پرورش دهند.آنها بدون شک معتقد بودهاند که غیاب این موارد را باید با روند تفکر خلاق پر کرد و دانشآموزان باید با کمترین امکانات آن را به صحنه برده و از کار خود و دسترنجشان راضی باشند.
پرده سوم / تئاتر دانشآموزی در خراسان
با جواد رحیمزاده تماس میگیرم . او کسی است که سالهای طولانی در تئاتر دانشآموزی زحمت کشیده و یک استاد دلسوز و مهربان است. بچهها از بودن با او خسته نمیشوند و در مشهد، تئاتر حرفهای و دانشآموزی کار میکند. از او در باره تئاتر دانشآموزی در خراسان میپرسم. اینگونه پاسخ میدهد: «تئاتر دانشآموزی مکانی است برای تمرین و تجربه در نویسندگی، کارگردانی، طراحی صحنه و ... . میشود اینجا آمد و خطا کرد و بعد تلاش کرد تا آن خطا برطرف شود. برای همین است که تئاتر دانشآموزی در خراسان به این اندازه جدی گرفته شده و در تقابل با آن در تهران میتوان از تئاتر کانونی حرف زد.گروههای تئاتر دانشآموزی خراسان با ورود به مرحله کشوری همیشه در رتبه های برتر بودهاند و این نشان میدهد که مربیهای خراسان با تلاش و زحمت فراوانی کار میکنند تا نتیجه مقبول را بدست آورند.» گپ وگفت با کارگردان نمایش بدون شرح طولانی میشود. از تجربه هایش میپرسم و از دانشآموزان زیادی که با او تئاتر کار کردهاند و حال هرکدام در گوشهای خود مشغول بهکارند. مکث میکند و اینگونه میگوید : « در این سالهایی که من مربی مدارس بودم با دانشآموزان زیادی تئاتر کار کردم. کسانی که حتی نمیدانستند تئاتر چیست و به چه کاری میآید. بعضی از همان بچهها بعد بزرگ شدند و تصمیم گرفتند به سمت هنر بروند. سینما بخوانند. تئاتر حرفهای کار کنند یا در بخشهای دیگر هنری مشغول شوند. این خاصیت تئاتر دانشآموزی است که بچهها را اینگونه به خود جذب میکند و افقهای جدیدی جلوی رویشان باز میکند. حتی خیلی از همین بچههایی که در مدارس دانشآموز بودهاند و تئاتر کار کردهاند، بعد از چندین سال به مدارس بازمیگردند و خود مربی میشوند. این صمیمیت و این میل به کار کردن و کنار بچهها بودن یکی از مزایای تئاتر دانشآموزی است.» دررابطه با کار آخرش از او میپرسم، میگوید: مشغول نمایش «خانه دوست کجاست ؟ » در تئاتر دانشآموزی است و در استان درخشیدهاند و به مسابقات کشوری راه یافتهاند. برایشان آرزوی موفقیت میکنم و قول میدهد بچههای گروهش دست پر برگردند اما تاکید میکند که در تئاتر دانشآموزی نباید جشنواره محور باشد و این دانشآموزان و تفکر خلاق است که مهم است و جشنواره فقط انگیزهای است که بچهها تلاش کنند و نتیجه بگیرند.
پرده آخر / ضعفهای تئاتر دانشآموزی
یکی از مشکلات اساسی در تئاتر دانشآموزی گزارشاتی است مبنی بر جدی گرفته نشدن در بعضی از مدارس و بها ندادن به آن. باید در بخشی از کتابهای درسی تئاتر هم اضافه شود تا اینگونه دانشآموز با آن آشنایی بیشتری پیدا کند و به سمت آن بیاید اما متاسفانه مدیران برنامهریز آموزش و پرورش برای وجوه مختلف تئاتر کودک و تئاتر دانشآموزی اهمیت قائل نمیشوند، زیرا آن را نمیشناسند. درحالی که این تئاتر فراتر از نگاههای سطحی و پیش پاافتاده است و صرفاً یک امر فوق برنامه یا پرکردن اوقات فراغت نیست، بلکه ابزار بسیارخوبی درخدمت به آموزش و پرورش مدرن است آن هم در حالی که در بیشتر کشورهای جهان، در تعلیم و تربیت نوین، تئاتر جایگاه ویژهای دارد و کودکان از دوران اول زندگی خود با این مسأله آشنا میشوند و این هم برای جامعه مفید است و هم برای فرد. پس میتوان گفت که بودجه این تئاتر سرمایهگذاری برای آینده است؛ آیندهای که بخشی از آن برای رشد و بالندگی تئاتر حرفهای مصرف میشود و افراد جذب آن بخش میشوند و با ریشه و اندوخته فراوان وارد تئاتر حرفهای میشوند و در نگاهی دیگر جامعه بهتر و سالمتری خواهیم داشت. مسأله دیگری که خیلی مهم است نبود متون نمایشی برای تئاتر دانشآموزی است. متاسفانه متون مناسب با فضای دانشآموزی و مناسب با سن آنها بسیار کم وجود دارد و این باعث شده مربیان مدارس با مشکلات جدی روبهرو شوند و نتوانند در انتخاب با قدرت بالاتری عمل کنند.
مشکلات دیگری نیز وجود دارد که از حوصله این مطلب خارج است اما امید است که تئاتر دانشآموزی مسیر خود را به درستی پیدا کند و سنگهای ریز و درشت مانع عبور آن نشوند.
پی نوشت:
1 –theatre
2 – theatron
3 - Dionysus
| چرا تنها کاندیدای اتاق مشهد رای نیاورد؟ |
|---|
| رونمایی از کلید دار جدید اتاق مشهد |
| ترمز تورم مسکن در مشهد |
| موانع بزرگ مبادلات مهندسی |
| فرصت رونق هتلهای مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .