موضع ما در برابر دولت حمایت و همکاری و نقد منصفانه

اصلاح‌طلبان می‌توانند در این انتخابات با گزینش مشروط اصلاح طلبان میانه‌رو، چهره‌های شاخص و کارآزموده اعتدال گرا و تکنوکرات‌های کاربلد نقشی موثر در ساختن مجلس دهم داشته باشند. در صورت انتخاب این گزینه قاعدتاً دولت حسن روحانی و همچنین اصلاح‌طلبان می‌توانند به دوره‌ای آرام برای تحقق اهداف خود امیدوار باشند. با این همه باید منتظر ماند و دید اصلاح‌طلبان کدام‌یک از گزینه‌ها را بر خواهند گزید. این پرسشی است که برای پاسخ آن به سراغ حجت الاسلام و المسلمین علی عجم رفتیم. او که در حال حاضر دبیر مجمع روحانیون مبارز استان خراسان رضوی و رئیس دوره‌ای شورای هماهنگی احزاب اصلاح طلب استان خراسان رضوی است در سال‌های اول پیروزی انقلاب اسلامی نماینده مردم مشهد در دوره اول مجلس شورای اسلامی بوده است. در کارنامه اجرایی و مدیریتی وی می‌توان به فرماندهی سپاه پاسداران گناباد، نمایندگی امام(ره) در جهاد سازندگی استان خراسان و حاکم شرع در هیأت واگذاری زمین اشاره کرد. با او در مورد حال و هوای انتخابات دوره اول مجلس صحبت کردیم، وی که کاندیدای حزب جمهوری اسلامی در انتخابات بوده است، معتقد است که اولین دوره انتخابات مجلس از نظر تعدد کاندیداها و گرایش‌های متفاوت آزادترین انتخاباتی بود که برگزار شد. فضای کاری در مجلس اول را بسیار دشوار توصیف می‌کند، از این جهت که کشور و نظام نوپا درگیر مسائل و مشکلات متعددی از جمله ترورهای منافقین، جنگ تحمیلی و اختلاف نظر در مورد انتخاب وزراء و... بوده و وقت و انرژی تمامی نمایندگان مجلس در این راه صرف می‌شده. عجم به ائتلاف اصلاح طلبان در استان خراسان رضوی بسیار امیدوار است چرا که تجربه تاریخی سال‌های 84 و 92 پیش روی آن‌ها است. از او در مورد نسبت بین اصلاحات و جریان دولت پرسیدیم و او پاسخ داد که موضع ما در برابر دولت حمایت، همکاری و نقد منصفانه است. مشروح گفت‌وگو را ادامه می‌خوانید.

لطفا فضای انتخابات دور اول مجلس شورای اسلامی را توصیف کنید.
فضای انتخابات در دوره اول مجلس به اقتضای جو انقلابی سال اول پیروزی انقلاب و اولین کنش سیاسی و انقلابی مردم برای تحقق آرمان‌های انقلابی خود که تشکیل مجلس شورای اسلامی بود، انتخاباتی پرشور و پرنشاط بود. همه گروه‌ها و سلیقه‌های سیاسی - به جز گروه‌های مارکسیستی که به دلایل ایدئولوژیکی انتخابات را تحریم کرده بودند – در آن حضور داشتند. علی‌رغم فضاسازی‌های منفی گروه‌های چپ مارکسیستی، انتخابات باشکوه و افتخارآمیزی برگزار شد و اولین ثمره پیروزی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی یعنی مجلس برآمده از آراء آزاد مردم به بار نشست.

گویا شما در انتخابات میان‌دوره‌ای در مشهد به مجلس راه یافتید. 
بله. شهید کامیاب در انتخابات برگزیده شدند اما ایشان قبل از اینکه به مجلس راه پیدا کنند توسط منافقین ترور شدند و بعد از آن نیز آقایان دیالمه و صادقی در انفجار حزب جمهوری اسلامی شهید شدند و انتخابات میان‌دوره‌ای برگزار شد که بنده و آقای اختری به مجلس راه یافتیم.
حمایت گروه‌ها و احزاب از کاندیداها و شما چطور بود؟
بنده در انتخابات مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی بودم و بقیه کاندیداها مستقل بودند.

تبلیغات انتخاباتی به چه صورت بود؟
انتخابات به دلیل شور و نشاط سیاسی و انقلابی، پول و تبلیغات سرسام آور در آن نقشی نداشت، بلکه بیشتر نمایندگان مجلس به اعتبار پیشینه انقلابی خود به مجلس راه یافتند و این از برجسته ترین نقاط قوت انتخابات مجلس اول و نمایندگان آن دوره بود.

بعد از ورود به مجلس، فضای کار در آن مقطع زمانی برای شما به چه صورت بود؟
به دلیل اینکه اکثریت قاطع نمایندگان از انقلابیون و مبارزان سال‌های دوران استبداد و از طبقات محروم و رنج کشیده جامعه بودند فضای مجلس فضای کار، ایثار و فداکاری و در جهت محرومیت‌زدایی بود. بسیاری از نمایندگان مجلس اول از امکانات مجلس استفاده نمی‌کردند حتی حقوق نمایندگی را هم دریافت نمی‌کردند. مجلس در واقع مجلس انقلاب بود و در آن 625 جلسه علنی و 15 جلسه غیرعلنی برگزار شد و چهار طرح و لایحه در مجلس به طور رسمی مطرح شد.

جناح‌بندی‌ها در فضای مجلس چه وضعیتی داشت؟
در آن دوران سه جناح معروف بودند که یکی جناح راست بود که به عبارتی جناح بازاری‌های حزب جمهوری اسلامی بود و طیف دیگر از روشنفکران بود و جناح دیگر به خط سه مشهور بود که سمت و سوی حمایت از دولت آقای میرحسین موسوی را داشتند. در آن دوران نیز جناح راست در موضع ضعف قرار داشت و امام(ره) به‌طور جدی از سیاست‌های دولت آقای موسوی حمایت می‌کردند. 

چالش‌های دوران نمایندگی خود را توضیح دهید.
مجلس اول و به تبع آن بنده نیز با چالش‌های بزرگی روبه‌رو بودیم که به چند مورد مهم آن اشاره می‌کنم. اولین قضیه مربوط به جریان برخورد مجلس با بنی صدر و رای عدم‌کفایت سیاسی او و پیامدهای سیاسی اجتماعی آن بود. دیگری مربوط به شروع حرکت مسلحانه گروه‌های چپ، منافقین و ضدانقلاب بود و فضای ترورهای کور خائنانه که 32 نفر از نمایندگان مردم در مجلس و از جمله برخی نمایندگان مشهد نیز به شهادت رسیدند. حمله تجاوزکارانه صدام به ایران که بخش عظیم نیروی مجلس و نمایندگان را به خود مشغول کرده بود. بروز جناح‌بندی‌های سیاسی در درون نیروهای انقلاب که بیشتر به تشکیل دولت و گزینش وزراء و مسائل اقتصادی مربوط می‌شد. در عین حال مجلس با وجود چالش‌های مزبور با هدایت و حمایت‌های قاطع امام خمینی(ره) از مجلس و دولت، کشور از بحران‌های سختی که بر آن تحمیل شده بود به سلامت عبور کرد. 

مشخصا چه مسائل اقتصادی در مجلس باعث اختلاف نظر بود؟
بازرگانی خارجی محل بحث بود که آیا صادرات و واردات در اختیار همه گروه‌ها و بخش‌های غیردولتی قرار بگیرد یا فقط در اختیار عده خاصی باشد؟ در مورد انتخاب وزراء هم محل اختلاف بود که برخی نمایندگان به دنبال این بودند که وزرای کابینه از لحاظ اقتصادی همفکر جناح سنتی بازار باشد و برخی دیگر دنبال این بودند که وزراء تفکرات اقتصادی دولت آقای موسوی را داشته باشند.

در عرصه سیاست داخلی فضای سیاسی- اجتماعی را بعد از انتخابات 92 چطور ارزیابی می‌کنید؟

انتخابات سال 92 شوک بزرگی را بر جناح مقابل وارد کرد و آن‌ها قوه اجرایی کشور را ناباورانه از دست دادند. آن‌ها برای جبران این شکست تلاش می‌کنند تا فضای سیاسی اجتماعی که در هشت سال بر کشور حاکم کرده بودند همچنان بسته نگه دارند. آن‌ها با داشتن اکثریت در مجلس و در دست داشتن نهادهای قدرت، دولت را تحت فشار قرار می‌دهند تا در مدیریت میانی که از نیروهای این جریان هستند تغییری ایجاد نشود. شعارهای دولت یازدهم مخصوصا آزادی مطبوعات، تشکل‌های مستقل و مردمی، فضای باز سیاسی و استفاده از همه سلایق در مدیریت کشور با مقاومت و مخالفت مجلس مواجه است. گروه‌های فشار دوباره بازسازی شده‌اند و گردهمایی‌ها و سخنرانی‌های سیاسی حتی با مجوز با خطر و ضرر روبه‌رو است. احزاب و تشکل‌های مخالف نظر جناح اقتدارگرا قدرت مانور چندانی ندارند. کار سیاسی از نشاط و شادابی بایسته برخوردار نیست و تشکل‌های دانشجویی نیز بعضا با بی‌مهری روبه‌رو هستند. این جناح سعی می‌کند شرایط موجود کشور را مدیریت کند و اجازه ندهد قدرت را که سخت برای نگهداری آن برنامه‌ریزی کرده‌اند از دست بدهند. ما از دولت یازدهم می‌خواهیم به این فضاسازی‌های جریان مخالف دولت بیشتر توجه کند و طبق وعده‌های انتخاباتی خود فضای سیاسی کشورا را به نحوی ساماندهی کند که نشاط سیاسی را برای همه سلایق فراهم سازد. 

به‌نظر شما اصلاح طلبان با دولت چه نسبتی دارند و چه نوع ارتباطی می‌توانند داشته باشند؟ 
همان گونه که اصلاح طلبان بارها اظهار کرده‌اند، موضع ما در برابر دولت حمایت و همکاری و نقد منصفانه است. ما به شرایطی که دولت در مسائل داخلی و خارجی با آن روبه‌رو است، توجه داریم؛ گرچه با گزینش بعضی از وزراء و استانداران و مدیران میانی موافق نیستیم اما به معذوراتی که دولت در این زمینه دارد نیز توجه داریم.

آیا دولت در انتخابات آینده به جریان اصلاحات بازی خواهد داد یا خودش مستقل عمل خواهد کرد؟                                              آن چه ما تصور می‌کنیم در انتخابات پیش رو، اصلاح طلبان از ناحیه دولت هیچ گونه احساس ناامنی و کارشکنی نمی‌کنند. اصلاح طلبان بیشترین نقش را در پیروزی ریاست جمهوری یازدهم داشته‌اند و هم اکنون در بدنه این دولت نسبتا حضور دارند و در برابر جریان اقتدارگرا که با دولت مخالف هستند از دولت حمایت و با آن همکاری دارند. بنابراین دولت از همکاری با جریان بزرگ اصلاح طلب استقبال خواهد کرد به ویژه که دولت به موضع جناح اصولگرا در مجلس و برنامه‌های آتی آنان توجه دارد.

وضعیت اتحاد اصلاح‌طلبان برای انتخابات آتی مجلس را چطور ارزیابی می‌کنید؟
تا آن جا که من در جریان هستم همه احزاب، تشکل‌ها و شخصیت‌های اصلاح طلب بر این نکته تفاهم دارند که هماهنگی و وحدت نظر در انتخابات مجلس تنها استراتژی موفق است و هرگونه تشتت و اختلاف را خلاف این استراتژی موفق می‌داند. ما به این حقیقت باور داریم که هرگونه اختلاف بین جریان اصلاح طلب عامل اصلی پیروزی جناح مقابل است. انتخابات‌های ریاست جمهوری سال 84 و 92 تجربه تاریخی و با ارزشی برای اصلاح‌طلبان است.

لطفا در مورد چگونگی اتحاد شورای هماهنگی جبهه اصلاحات استان و مجمع مشورتی اصلاح‌طلبان استان در انتخابات مجلس خراسان، توضیح دهید.
خوشبختانه بین شورای هماهنگی احزاب اصلاح‌طلب و مجمع مشورتی اصلاح طلبان استان تفاهم و هماهنگی کامل وجود دارد و برخلاف خواسته و تبلیغات رقبای مخالف در فعالیت‌های سیاسی، انتخاباتی خود از استراتژی واحدی برخوردارند. در ستاد انتخاباتی که قرار است شکل بگیرد و سازوکار آن تعیین شده، تفاهماتی صورت گرفته است که انشاالله منشا وحدت باشد و با استراتژی واحدی حرکت کنیم.
آیا احتمال ائتلاف اصلاح‌طلبان با اعتدال‌گرایان در استان وجود دارد؟
با توجه به اینکه جناح اقتدارگرا تلاش خود را در رد صلاحیت ها انجام می‌دهد و بعضا این موضوع را عنوان می‌کنند که به جریان اصلاحات اجازه ورود به انتخابات را نمی‌دهند که بخواهند دوباره قدرت را در دست بگیرند و احتمال این موضوع وجود دارد که اصلاح‌طلبان را در حد بسیار بالایی رد صلاحیت کنند. اگر این اتفاق رخ دهد و دولت نتواند حمایتی که از همه جریان‌های سیاسی مورد انتظار است انجام دهد ما از اعتدالیون حمایت می‌کنیم تا چنین مجلسی دوباره شکل نگیرد و این موضوع مورد اجماع بزرگان جریان اصلاحات است.

در صورت رد صلاحیت کاندیداهای منتسب به اصلاحات، چه راهکاری برای رفع این مسأله مدنظر اصلاح‌طلبان استان است؟
با توجه به اینکه در این دوره از انتخابات مجلس هیأت‌های اجرایی آن گونه که در دولت نهم و دهم یک دست و از یک جریان خاص گزینش شده بودند، نخواهد بود. هیأت‌های اجرایی در دولت یازدهم حتما باید با شعارها و مواضع اعلام شده دولت مخصوصا در امر انتخابات هماهنگ باشند. انتظار ما و راهکاری که ما برای حضور اصلاح‌طلبان به دولت پیشنهاد داریم این است که انتخابات قانون‌مند و عادلانه‌ای را برگزار کند. تاکید بر اصل قانون‌مندی و عدالت‌محوری، ردصلاحیت‌ها را کاهش می‌دهد و زمینه حضور و نشاط سیاسی را فراهم می‌آورد.