اگر چه تحریمها تا حدی توانست در مسیر رشد اقتصادی ایران ایجاد اختلال نماید ولی همگان واقفند که نقش مدیریتهای داخلی در ایجاد یا تشدید برخی بحرانهای اقتصادی اگر بیشتر از تحریمها نباشد، کمتر از آن نبوده است. از این رو نمیتوان امیدوار بود که با رفع تحریمها، مشکلات اقتصاد داخلی ایران یکی پس از دیگری حل خواهد شد. علت این موضوع آن است که مشکلات داخلی، راهحلهای داخلی میخواهد و راهحل داخلی این مشکلات، استفاده از ظرفیتهای عظیم مادی، انسانی و معنوی جامعه است که متاسفانه همیشه در حد شعار باقی مانده است. تبدیل مزیتهای نسبی بالقوه کشور به فرصتهای بالفعل میتواند ضامن موفقیت و کامیابی کشور باشد نه اینکه امید داشته باشیم با رفع تحریمها، همه مشکلات برداشته خواهد شد. از این رو واقعیت آن است که نمیتوان امیدوار بود که با رفع تحریمها، همه مشکلات اقتصادی کشور حل شود. برخی دلایل این موضوع عبارتند از:
الف) بسیاری از مشکلات داخلی اقتصاد ایران، ریشه در تحریمها ندارد که با لغو تحریمها این مشکلات برطرف شود. به عنوان مثال وابستگی کشور به درآمدهای نفتی، انحصارات مختلف دولتی و غیر دولتی، اقتصاد رانتی و غیرشفاف.
ب) اگر چه تحریمها در حوزه مسائل هستهای ایران احتمالا تا چند ماه آینده برطرف خواهد شد، اما سایر تحریمهای غیرمرتبط با هستهای هنوز باقی خواهد ماند و در ضمن مشکلاتی نظیر شاخصهای پایین و نامناسب اقتصادی و سیاسی گزارش شده توسط موسسات بینالمللی برای ایران، وضعیت را در عرصه بینالمللی چندان مساعد نشان نداده است. به عنوان نمونه ذکر رتبه 142 برای شاخص فساد در ایران از بین 160 کشور دنیا تصویری نامناسب از کلیت اقتصاد ایران نزد سرمایهگذاران و فعالان اقتصادی در دنیا ایجاد کرده است که حتما باید اصلاح گردد. از این رو یکی از نخستین اقداماتی که بعد از لغو تحریمها باید انجام شود، ارائه تصویری بهتر از ایران در مجامع اقتصادی و سیاسی بینالمللی است تا از این مسیر اعتماد عمومی جامعه بینالمللی به اقتصاد ایران و امنیت سرمایهگذاری در ایران بیشتر شود و بهتدریج زمینه افزایش سرمایهگذاری در ایران فراهم گردد.
ج) در طی چهار سال گذشته و بعد از اعمال و اجرای تحریمهای بینالمللی علیه ایران، به عنوان یک شاخص، سطح قیمت کالاها و خدمات به طور متوسط در حدود 2.5 الی سه برابر افزایش پیدا کرد. سوال آن است که هماکنون که در آستانه لغو تحریمهای بینالمللی علیه ایران قرار داریم، آیا خوشبینترین افراد هم انتظار دارند که قیمتها فقط 10 درصد کاهش پیدا کند؟ جواب منفی است زیرا بخش عمدهای از افزایش قیمت کالاها و خدمات در کشور طی چند سال اخیر و همچنین سایر مشکلات اقتصادی مثل رکود و بیکاری، کاهش امنیت سرمایهگذاری و نظایر آن، در نتیجه تحریمها نبوده است بلکه تحریمها بهترین دستاویز و بهانه برای توجیه وضعیت موجود قرار گرفته است. علاوه بر تلاش جهت ارتقاء سطح اعتماد جامعه بینالمللی، باید در جهت ارتقاء اعتماد و مشارکت عمومی، اعطای فرصتهای عادلانه برای پیشرفت و حرکت به سمت اقتصادی سالم و شفاف اقدام کرد.
فرصت یا تهدید بودن تحریمها و لغو آن بستگی به شرایط مختلفی از جمله ظرفیتهای یک کشور و توان مسئولان و مردم در بهرهبرداری از ظرفیتها دارد. هر پدیدهای که پیرامون ما است میتواند یک فرصت و یا یک تهدید به حساب آید و این نحوه برخورد ما با پدیدههاست که تعیین میکند، آن پدیده تهدید یا فرصت است. اگر به نحو شایستهای با لغو تحریمها برخورد شود و از آن در راستای بهرهبرداری بیشتر از استعدادها و ظرفیتهای مادی و معنوی کشور بهره گرفته شود، لغو تحریمها فرصتی است که باعث ورود فنآوریهای نوین، تولیدات پیشرفته، افزایش رقابت و شفاف شدن فعالیتهای اقتصادی میگردد اما چنانچه لغو تحریمها را نه به عنوان فرصت بلکه به عنوان تهدیدی در نظر بگیریم که میتواند باعث به خطر افتادن امنیت اقتصادی، افزایش واردات و کسری تراز تجاری گردد، قطعا دستاورد چندانی از لغو تحریمها نخواهیم داشت. بنابراین برای مصون ماندن از آسیبها و دسترسی به فرصتها باید برنامه داشت و از افراد و سازمانها شفافیت و پاسخگویی در مقابل اقدامات را خواستار شد.
واقعیت آن است که لغو تحریمها حتی در صورت اجرای درست و کامل آن، گره چندانی از کلاف سردرگم اقتصاد ایران باز نخواهد کرد زیرا همانگونه که اشاره شد تحریمها موجد بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران نبودهاند اگر چه در برخی موارد این مشکلات را تشدید کردهاند. از این رو مدیریت صحیح در همه دورهها چه در تحریم و چه در غیر تحریم مستلزم اتکا به نیروی داخلی و استفاده از ظرفیتهای انسانی، مادی و معنوی کشور است که در صورت بهرهگیری درست میتواند طرحی نو در اندازد و اقتصاد ایران را متحول کند.
دکترای اقتصاد و بازاریابی ، عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد.
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .