جامعه سالم در گروی نگاه ملی به بخش کشاورزی

تعامل و همکاری سازمان متبوع شما با بخش خصوصی به چه  صورت است؟

همانطورکه استحضار دارید بخش کشاورزی عمدتا با بخش خصوصی در ارتباط است و فعالیت ما پیرامون طیف وسیعی از اجتماع است. استان خراسان رضوی 22 درصد خانواده تولیدکننده بخش کشاورزی را دربرمی‌گیرد. به ویژه اینکه بیش از 95 درصد سرمایه و منابع ما در بخش خصوصی است و باید با حمایت از بخش خصوصی سطح تولید را افزایش  و از لحاظ کیفی نیز ارتقاء دهیم.

برنامه‌هایی که طی این مدت برای بهبود وضعیت بخش کشاورزی انجام داده‌اید چه بوده است؟

براساس تعاملی که با بخش‌های مختلف داریم اولویت‌های کاری را تعیین کردیم. به عنوان مثال در مورد اعتبارات و تسهیلات چه اولویتی را در نظر می‌گیریم؟ از زمانی که بنده مسئولیت را برعهده گرفته‌ام تمامی ستادهای فنی سازمان را احیا کردیم از جمله ستادهای زراعت، باغبانی، فنی و تولیدات دامی طیور که به این ستادها دستور داده‌ایم که برنامه‌ای تدوین کنند. ما تصمیم گرفتیم چشم‌انداز زراعت را با توجه به وضعیت آب و تولید تعیین کنیم که زراعت ما در 20 سال آینده چه جایگاهی دارد و یا گندم را تا چه سطحی قصد داریم افزایش دهیم. برای همه این مسائل را طی سه ماه برنامه مدونی تهیه کردیم و حالا این موضوعات را اولویت‌بندی کردیم که براساس سرمایه‌ای که داریم به بهبود وضعیت کدام یک از این موضوعات بپردازیم. به عنوان مثال الان خیلی افراد با تولید هندوانه مخالف هستند و ما اگر بخواهیم به یک باره یک محصولی را که در جیره غذایی مردم وجود دارد، حذف کنیم به شدت گران می‌شود.

مصرف آب برخی محصولات غذایی بسیار بالا است، برای کاهش مصرف این نوع محصولات چه راهکاری اندیشیده‌اید؟

مصرف آب هندوانه، طالبی و خربزه بالا است و این مدیریت ما است که باید آب مصرفی آن را کاهش دهیم، بذری که در زمین کاشته می‌شد و سه مرحله آبیاری می‌شد الان در گلخانه این بذر سبز می‌شود و به صورت نشاء در زمین می‌گذارند و در همین حین دو مرحله آبیاری کاهش پیدا می‌کند. کشت این نوع محصولات به صورت کشت زیرپلاستیکی است و با آبیاری تحت فشار است و همین جا 20 الی 30 درصد مصرف آب کاهش می‌یابد و در نهایت مشاهده می‌کنیم که با یک کار مدرن، 50 درصد آب صرفه‌جویی می‌شود. ما اگر بتوانیم مصرف آب را در خراسان مدیریت کنیم قطعا می‌توانیم در پایداری تولید نیز قدم برداریم و به دنبال همین پایداری تولید هستیم. بدین معنا که باید در مکان‌هایی گندم کشت شود که حداقل تا 20 سال آینده برای سرمایه‌گذاری آن اطمینان داشته باشیم. این امر حاصل نمی‌شود مگر میزان برداشت از سفره‌های زیرزمینی را کاهش دهیم و این کار با سرمایه‌گذاری رخ می‌دهد. در سال گذشته به اندازه میانگین سال‌های قبل آبیاری تحت‌فشار انجام دادیم.

آیا آموزش‌هایی در این زمینه صورت گرفته است؟

عمده کاری که باید انجام دهیم، تغییر سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار است و یا باید تغییر الگوی کشت صورت بگیرد. برای آبیاری تحت‌فشار 10هزار هکتار زمین را سال گذشته در دست اجرا داشتیم که میانگین آبیاری تحت‌فشار در سنوات گذشته چهارهزار هکتار بود. علاوه بر این سامانه‌ای طراحی کردیم که تمام شرکت‌های مجری و سازنده لوازم تحت‌فشار باید در این سامانه ثبت‌نام و قیمت‌ها را اعلام کنند که در حق کشاورز اجحاف و یا کلاهبرداری صورت نگیرد. همین سامانه حدودا 20 درصد در آب مصرفی صرفه‌جویی کرد. در خصوص اجرای الگوی کشت در بسیاری از شهرستان‌ها نباید روال گذشته را در پیش گرفت و مثلا در منطقه رشتخوار نباید پنبه کاشته شود و از طرفی مردم منطقه توان مالی ندارند که برای باغ سرمایه‌گذاری کنند و دو الی سه سال کار کنند و اینجا ما با تسهیلات باید به کمک مردم بیاییم. توسعه گلخانه‌ها و کشت‌های زیرسقف و کل سبزی و صیفی‌جات باید به همین صورت تولید شود و نباید مثلا گوجه‌فرنگی در مزرعه کاشته شود چون یک هکتار مزرعه گوجه فرنگی، 10 تا 12 هزار متر مکعب آب مصرف می‌کند و حدود 15 تن تولید می‌شود. اگر همین یک هکتار با همان مصرف آب در گلخانه کشت شود حدود 30 برابر افزایش تولید به همراه دارد. یعنی 450 تن گوجه‌فرنگی تولید می‌شود.

به‌نظر شما هزینه‌های مصرفی در بخش کشاورزی به سود تولید کننده بوده است؟

در بخش کشاورزی باید ابزار را در اختیار کشاورز قرار دهیم و وسایل و امکانات را فراهم کنیم. بخش کشاورزی هم بخش تولیدی است و اگر بخواهیم  به اندازه هزینه‌کرد تولید کنیم؛ آنقدر غذا گران می‌شود که مردم نمی‌توانند مواد غذایی تهیه کنند. در حال حاضر یکی از کشورهای منطقه هستیم که گران‌ترین غذا را داریم. با وجود اینکه تهیه اقلام غذایی برای کشاورز و دامدار ما صرفه اقتصادی آنچنانی ندارد. به عنوان مثال یک لیتر شیر، 1500 تومان شده است و در این بین لیتری 1200 تومان از تولیدکننده خریداری می‌کنند و در نهایت برای خریدار گران است چون تکنولوژی در این بخش پایین وهزینه‌های تولید کم است. نگاه ما به کشاورزی باید یک نگاه ملی باشد چون کشاورز غذای جامعه را تهیه می‌کند و سلامت جامعه در گروی تغذیه سالم است، فرق فرزندان یک خانواده ثروتمند با یک خانواده فقیر جز در تغذیه سالم است؟ اساس سلامت جامعه در گروی تغذیه سالم است. جامعه ما برای یک حرکت سالم نیاز به انسان سالم دارد و این بستگی به غذای سالم دارد. حال که وظیفه ما تامین غذای خوب است باید دولت سرمایه‌گذاری کند که غذای تولیدشده گران نباشد و در عین حال سالم باشد.

آیا تحریم‌ها و موانع اقتصادی جهانی که در سال‌های گذشته ایجاد شد بر روی بخش کشاورزی تاثیر داشت؟

تحریم‌ها به شدت در تامین ماشین‌آلات و تکنولوژی اثرگذار است. سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار یک دستگاه کارنده و برداشت خوب نیاز دارد که از خارج وارد می‌شود و تحریم‌ها به اقتصاد بخش کشاورزی صدمه زده است. برخی محصولات مانند زعفران و کشمش و پسته صادراتی هستند که این‌ها صادر می‌شد اما برای برگشت پول آن به مشکل برخورد می‌کردیم. برای وارد کردن ماشین‌آلات نوین کشاورزی و همچنین برای واردات کود و سم موانع متعددی وجود دارد. در دو دولت گذشته به‌ویژه در زمان هدفمندی یارانه‌ها نهاده‌ها به شدت گران شد به عنوان مثال قیمت کود 10 برابر شد و همچنین همه هزینه‌های کشاورزی اعم از آب و برق چند برابر شد و با این وضعیت برای کشاورز، کار تولیدی به جای صرفه اقتصادی ضرر داشت. کشاورزانی بودند که برای قسط بانک دچار مشکل بودند و حالا چه انتظاری است که با این وضعیت به کشاورز بگوییم که برای زمین خود آبیاری تحت‌فشار دایر کن. به همین دلایل کشاورز نمی‌تواند مخارج زمین و زندگی خود را تامین کند و در نهایت به شهر مهاجرت و در حاشیه شهر اقامت می‌کند.

وضعیت تولید گندم امسال به چه صورت است؟

امروزه مدیریت در مزرعه یک مدیریت قدیمی نیست اما نیاز به مدیریت همه‌جانبه داریم. یعنی باید در مزرعه بستر مناسب و بذر و کود خوب داشته باشیم. سال گذشته سعی کردیم نهاده‌های لازم را به موقع تامین کنیم. در سال‌هایی که دولت گذشته بالاترین درآمدهای تاریخ را داشت ما در بحث نهاده‌ها مشکل داشتیم ولی در سال 93 با وجود تمام تنگناهای مالی و سخت‌ترین شرایط اقتصادی تمام نهاده‌ها برای اقصی نقاط استان را فراهم کردیم. عموم مزارع سمپاشی شد و کودپاشی صورت گرفت لذا می‌بینیم امروز تولید گندم معقولی داریم و نسبت به سال گذشته بیش از 70 درصد نسبت به سال گذشته خرید کردیم و امیدواریم تا سطح 100درصد افزایش تولید هم برسیم.

هنگامی که این مسئولیت را به عهده گرفتید مسلما از وضعیت نابسامان این سازمان در سال‌های گذشته اطلاع داشتید؛ آیا فکر می‌کردید بتوانید این وضعیت را سروسامان بدهید؟

روزی که آقای حجتی، وزارتخانه را تحویل گرفت حتی ساختمان وزارت از دست مجموعه خارج شده بود و بخش‌های مختلف این وزارت در ساختمان‌های متعدد در شهر تهران پراکنده است. وضعیت تولید و کشاورزی را در شرایط آشفته‌ای تحویل گرفتیم. در سال 83 و 84 گندم خودکفا شد و در سال 90 و 91 بزرگترین واردکننده گندم شدیم که همه این‌ها ناشی از عدم مدیریت صحیح در دوره گذشته بود. در این شرایط باید همگی دست به دست هم دهیم تا از این سختی گذر کنیم و بنده با علم به اینکه می‌دانستم اعتبارات اداره کل و حقوق و مزایا کارکنان کاهش پیدا کرده بود و یا 80 درصد خودروهای اداره از رده خارج شده بودند، عهدهدار این مسئولیت شدم. وزارتخانه همزمان با وضعیت بخش کشاورزی ضعیف شده بود. روز اول هم که بر سرکار آمدم عرض کردم که وضعیت مملکت آنچنان مساعد نیست، تحریم‌ها وجود دارد و دولت از لحاظ مالی در تنگنا است و امکانات مالی در شرایط مساعدی نیست و هنر ما در این است که ثروت خلق کنیم. در بهترین سال‌های درآمدی کشور در دولت گذشته در هنگام خشکسالی هیچ کمکی نمی‌شد و حال در سال گذشته 50 هزار تن جو به مردم دادیم. ما در حال تقویت تولیدکننده هستیم و در نتیجه دو برابر افزایش تولید گندم داشته‌ایم.

نگاه شما به تغییرات و انتصابات در مدتی که مشغول به کار شده‌اید به چه صورت است؟

در درجه اول نگاه ما به وظیفه بود که کاری برای مردم انجام دهیم. یک کار بلندمدت و یک کار روزانه داریم و کار بعد افزایش اعتبارات بوده است. سیستم اداری باید تجهیز می‌شد که بر همین اساس 460 نفر در سال گذشته استخدامی داشتیم و همچنین افزایش مزایا و حقوق پرسنل اداره کل بود. در طی این مسیر هر جا که احساس کردیم ضعفی وجود دارد تغییرات صورت گرفت و اولویت دوم یا سوم تغییرات است و براساس کار و نیازمندی این تغییرات صورت می‌گیرد. ما چهار معاون داشتیم که سه نفر آن تغییر کرد و حدود 50 درصد مدیران ستادی آن‌ها تغییر کردند و در شهرستان‌ها در حد 50 درصد تغییرات داشتیم و هر ماه مدیران ما ارزیابی می‌شوند.