اول، سفر مسئولانه و بدون تخریب محیطزیست، دوم، حفظ فرهنگ و محیطزیست و سوم، بهبود وضعیت اقتصادی مردم بومی و محلی. به دلیل اینکه این نوع از گردشگری کمترین اثر منفی را در طبیعت بر جای میگذارد و کاملاً مطابق با اصول توسعه پایدار است، از آن به عنوان «توریسم پایدار» نیز یاد میشود. اکوتوریسم در قرن حاضر از چنان اهمیتی برخوردار است که سازمان ملل متحد، قرن 21 را «قرن اکوتوریسم» نامیده است.
اکوتوریسم به محیطزیست، منابع طبیعی و تنوع زیستی، ارزش اقتصادی میدهد. بنابر آمارهای جهانی گردشگری، رشد اکوتوریسم در مناطق مختلف، سالانه از 10 تا 30 درصد متغیر است و شمار اکوتوریستها حدود هفت درصد از کل گردشگران را تشکیل میدهد بنابراین اکوتوریسم آیندهای پر رونق در صنعت گردشگری به ویژه در کشورهای مستعد خواهد داشت.
مشارکت جوامع محلی در مبحث اکوتوریسم از ضروریات اجرای طرحهای گردشگری در یک منطقه است. این مشارکت میتواند به صورت استفاده از توانمندیهای افراد محلی به عنوان راهنمایان اکوتوریسم و راهنمای محلی، همکاری در حفاظت از محیطزیست و طبیعت و استفاده از خدمات آنها مانند فروش و ارائه سوغات محلی، صنایع دستی و محصولات کشاورزی و همچنین استفاده از اقامتگاههای محلی و روستایی باشد. در صورتی که در طبیعتگردی و اکوتوریسم اصول حفاظت از محیطزیست رعایت نشود، مطمئناً به دلیل اینکه گردشگر به صورت مستقیم با طبیعت بکر، درختان، گیاهان و حیات وحش در ارتباط است، میتواند اثرات مخربی بر محیطزیست طبیعی و همچنین جوامع انسانی اطراف داشته باشد و این شعار که اساس اکوتوریسم نیز هست، حتماً باید مورد توجه طبیعتگردان قرار گیرد:
«در طبیعت چیزی به جا نگذارید، جز رد پا؛ از طبیعت چیزی با خود نبرید، جز عکس و خاطرات زیبا؛ در طبیعت چیزی را نکشید، جز وقت»
در حال حاضر و با توجه به اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور، گردشگری و به تبع آن اکوتوریسم میتواند یکی از بهترین گزینهها جهت برونرفت از بحران و رونقدهنده اقتصاد تک قطبی (صادرات نفت) کشور باشد. بیتردید از بین رفتن تحریمها، تأثیر مثبتی بر اقتصاد کشور و در رأس آن صنعت گردشگری خواهد داشت و حضور گردشگران خارجی فرصت مناسب و مغتنمی برای شناساندن پتانسیلهای گردشگری ایران است. این در حالی است که ایران به دلیل تنوع در اقلیم و آب و هوا و وجود انواع زیستگاههای مختلف، از لحاظ جاذبههای طبیعی جزء پنج کشور اول دنیا بوده اما از لحاظ سطح درآمد و تعداد توریست، کمتر از 0.5 درصد آمار جهانی را به خود تخصیص داده است. در صورتی که استفاده از این فرصتها و پتانسیلهای موجود در دستور کار مسئولان و متولیان امر قرار گیرد، به طور حتم در آینده شاهد پیشرفتهای شگرفی در این زمینه خواهیم بود.
استان خراسان رضوی با وسعت 11.5 میلیون هکتار، یکی از پهناورترین استانهای کشور است؛ وجود اختلاف ارتفاع حدود 3000 متر بین بلندترین و پستترین نقطه، وجود زیستگاههای متفاوت (کوهستانهای مرتفع، بیابان، دشتهای وسیع و کویری) در کنار هم، اقلیم و آب و هوای متنوع و وجود گونههای گیاهی و جانوری فراوان، باعث شده این استان از جاذبههای طبیعی فراوانی برخوردار باشد و جایگاه مناسبی را در سطح کشور از آن خود نماید.
از جمله پتانسیلهای دیگر این استان در بحث اکوتوریسم میتوان به وجود کوه، صخره، جنگل، گونههای گیاهی و دارویی، درختان باارزش ارس(سرو کوهی)، جنگلهای پسته وحشی در سرخس، رودخانهها، چشمههای آب گرم، آبشار، غار، سد، رودها، روستاهای هدف گردشگری، مناطق نمونه گردشگری و مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیطزیست، حیات وحش و تنوع زیستی غنی ... اشاره کرد.
در حال حاضر استان خراسان رضوی با مجموع 41 منطقه تحتمدیریت زیر نظر اداره کل حفاظت محیطزیست شامل یک پارک ملی (تندوره)، سه اثر طبیعی ملی، سه پناهگاه حیات وحش، 21 منطقه حفاظت شده و 13 منطقه شکار ممنوع از لحاظ تعداد، بیشترین منطقه را در سطح کشور دارد. این مناطق که دارای جاذبههای طبیعی فراوان و از بکرترین تفرجگاههای استان محسوب میشوند؛ مساحتی حدود دو میلیون و 400 هکتار از سطح استان (معادل 21 درصد) را دربرمیگیرد. وجود تنوع زیستی غنی و انواع و اقسام مهرهداران، درختان و گیاهان شاخص، امکان حضور افراد علاقمند به فعالیتهای طبیعتگردی، پرندهنگری، مشاهده حیات وحش، تحقیقات علمی و پژوهشی و ... را فراهم میسازد. طبق قوانین و مقررات جاری، هرگونه سرمایهگذاری و اجرای فعالیتهای طبیعتگردی و گردشگری در مناطق چهارگانه سازمان حفاظت از محیطزیست، پس از انجام طرحهای مدیریت مناطق (توجیهی و تفصیلی) و مشخص شدن محدوده گردشگری مدنظر امکانپذیر است.
سازمان حفاظت از محیطزیست به صورت مشترک با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و سایر سازمانهای ذیربط تلاش دارد تا مباحث طبیعتگردی را ساماندهی کند. به همین منظور «کمیته ملی طبیعتگردی» با هدف توسعه گردشگری پایدار در ایران از سال 1384 در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تشکیل شده است. در حال حاضر هم طی امضاء تفاهمنامه بین سازمان حفاظت از محیطزیست و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مقرر شده کمیتههای هماهنگی طبیعتگردی در استانها تشکیل و موضوع طبیعتگردی را ساماندهی و مدیریت کنند.
متأسفانه در استان خراسان رضوی علاوه بر علاقمندی فراوان در زمینه طبیعتگردی و اکوتوریسم، وجود پتانسیلهای فراوان و افزایش تقاضا طی چند سال گذشته، تاکنون به صورت رسمی فعالیتی انجام نشده است و آمار دقیقی از گردشگران و فعالان این حوزه در دسترس نیست. تنها تورهای یک روزه و چند روزه(گلگشت) به صورت پراکنده و بدون حضور راهنمایان طبیعتگردی و گاهاً رعایت نکردن اصول زیستمحیطی، در سطح استان انجام میگیرد. ناگفته نماند در بین افرادی که با طبیعت در ارتباط هستند، افراد علاقمند و دلسوز از جمله ورزشکاران، کوهنوردان، غارنوردان، سازمانهای مردمنهاد و ... به صورت خودجوش و با نهایت تلاش نسبت به حفظ محیطزیست و جلوگیری از آلودهسازی آن دوشادوش نیروهای محیطزیست فعالیت میکنند.
برای رونق این صنعت نیاز به متخصص و مدرس در این زمینه، تأمین زیرساختها و امکانات مناسب، وجود دانشگاهها، آموزشگاههای تخصصی و برگزاری دورههای آموزشی، وجود راهنمایان اکوتوریسم و طبیعتگردی و آموزش جوامع محلی، مشارکت و همکاری سازمانها و نهادهای ذیربط و مرتبط با موضوع گردشگری، تخصیص اعتبارات و بودجه لازم، حمایت از بخش خصوصی جهت سرمایهگذاری، فرهنگسازی و از همه مهمتر بازاریابی و تبلیغات مطلوب در سطح ملی و بینالمللی است.
با توجه به ورود سالانه حدود 27 تا 30 میلیون زائر و مسافر و حدود 1.5 میلون نفر توریست خارجی به مشهد مقدس، رونق گردشگری طبیعت و صنعت اکوتوریسم، مدت ماندگاری زائر و توریست در استان و به ویژه شهر مشهد مقدس را افزایش داده و فرصتهای شغلی و اقتصادی فراوانی را فراهم خواهد کرد.
رئیس اداره محیطزیست طبیعی حفاظت از محیطزیست خراسان رضوی و مدرس اکوتوریسم
| تسلیت به سرکار خانم رحیمیان، خبرنگار |
|---|
| شرکتهای دانشبنیان و تبدیل تهدیدها به فرصت |
| نقش نهادهای عمومی حاکمیتی در اکوسیستم نوآوری |
| اهمیت حضور کیفی زائران |
| گردشگری و خانهمسافرها در شهر مشهد |
پیام شما با موفقیت ارسال شد .