اوضاع ویژه کشور در آستانه تدوین برنامه ششم

هر چند برخی از کارشناسان معتقدند که پاشنه آشیل برنامه‌های پنج ساله توسعه بعد از پیروزی انقلاب، تکیه بر افزایش صادرات نفت است اما برخی نیز بر این باورند بهترین مسیر برای این منظور تکیه بر ظرفیت‎های داخلی با رویکرد اقتصاد مقاومتی و درون‌زاست؛ هر چند در حال حاضر در کشور در شرایطی به سر می‌بریم که رکود حاکم بر بخشی از ساختارهای اقتصادی، انتظار برای رسیدن به نتیجه مذاکرات و مسائلی نظیر آن، تدوین برنامه ششم توسعه را تحت‌الشعاع خود قرار داده اما می‌توان در تدوین برنامه ششم توسعه به بهره‎گیری از تجربیات گذشته نگاه ویژه‌ای داشت.

سالن اجتماعات اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی خراسان رضوی در هفته‌ای که گذشت میزبان همایشی با عنوان «فرصت‌ها و الزامات برنامه ششم توسعه» بود که رئیس امور برنامه‎ریزی و اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور سخنران ویژه آن بودند.

اهمیت مقید بودن دولت‌ها به اجرای برنامه‌های توسعه

نایب رئیس اتاق بازرگانی خراسان رضوی در ابتدای این همایش با اشاره به ضرورت و اهمیت برنامه‌ریزی در کشورهای در حال توسعه اظهار کرد: اولین برنامه عمرانی کشور در سال 1327 تدوین شد و قبل از انقلاب تا سال 56، پنج برنامه توسعه داشتیم.

سیدحسن حسینی با اشاره به تدوین پنج برنامه توسعه بعد از انقلاب خاطرنشان کرد: یکی از برنامه‌های موفق پس از انقلاب برنامه سوم توسعه بود که در زمان دولت اصلاحات اجرا شد و دلیل موفقیت این برنامه هم این بود که رئیس‎جمهور وقت خود را مقید به اجرای برنامه توسعه می‌دانست.

نایب رئیس اتاق بازرگانی استان با تأکید بر اینکه اجرای برنامه‌های توسعه از سوی دولت اهمیت بسیاری دارد، تصریح کرد: از برنامه پنجم توسعه عقب هستیم و این عقب‎ماندگی در سال‎های بعد نیز جبران نخواهد شد.

حسینی به اوضاع ویژه کشور نیز در آستانه تدوین برنامه ششم اشاره کرد و افزود: یکی از این ویژگی‎ها دوران پساتحریم است که باید به آن توجه شود زیرا حتی در صورت عدم تأیید برجام در مجلس شورای اسلامی یا کنگره آمریکا، باز هم تحریم‌ها به وضعیت قبل برنخواهد گشت. وی ادامه داد: ویژگی دوم حرکت نظام بر مسائل اقتصادی و به ویژه اقتصاد مقاومتی است که در برنامه ششم توسعه باید این مسأله نیز مورد توجه قرار گیرد.

نایب رئیس اتاق بازرگانی استان آسیب‌شناسی برنامه‎های گذشته را یکی از اقدامات لازم در آستانه تدوین برنامه برنامه ششم برشمرد و گفت: تدوین این برنامه باید به گونه‎ای صورت گیرد که منجر به کوچک و چابک‌سازی دولت شود زیرا در غیر این صورت تمام بودجه دولت باید صرف حقوق کارمندان خود شود.

حسینی ادامه داد: اگر واقعا به بخش خصوصی و فعالیت آن اعتقاد داریم باید به گونه‎ای برنامه‎ریزی شود که در پایان برنامه ششم توسعه سهم دولت از تولید ناخالص داخلی به کمتر از 30 درصد برسد. وی پرهیز از آرمان‎گرایی غیر کارشناسی، تطبیق برنامه ششم با سیاست‎های کلی اقتصاد مقاومتی و تطبیق برنامه ششم با دوران پساتحریم را از دیگر مسائلی دانست که باید در تدوین این برنامه مورد توجه قرار گیرد.

ایجاد بازار کار؛ یکی از الزامات برنامه ششم

رئیس امور برنامه‌ریزی و اقتصاد کلان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور نیز در ادامه با بیان اینکه برنامه ششم هنوز نهایی نشده و برای نهایی کردن آن تا اسفند ماه فرصت داریم، اظهار کرد: برگزاری چنین همایش‌هایی فرصتی برای استفاده از نقطه نظرات است.

امیر باقری با اشاره به اینکه سیاست‌های کلی برنامه ششم شامل 80 بند است، خاطرنشان کرد: این برنامه بر اساس محورهای اقتصاد مقاومتی، پیشتازی در عرصه علم و فناوری و تعالی و مقاوم‎سازی فرهنگی تهیه شده است؛ سیاست‎های کلی مشتمل بر طیف گسترده‎ای از موضوعات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بوده و یک برنامه جامع است.

رئیس امور برنامه‌ریزی مدیریت و برنامه‌ریزی کشور رشد اقتصادی شتابان، پایدار و اشتغال‌زا با متوسط هشت درصد و بهبود ضریب جینی به 0.34 را در پایان برنامه از اهداف برنامه ششم در حوزه اقتصاد اعلام و تصریح کرد: بهبود مستمر فضای کسب‎‏وکار، تقویت رقابت و استفاده مناسب ازظرفیت نهادهای عمومی، الویت دادن به دیپلماسی اقتصادی، توسعه پیوندهای اقتصادی و تجاری با کشورهای آسیای جنوب غربی، جذب سرمایه‎گذاران خارجی و ایرانیان خارج از کشور و جلب توان علمی و تخصصی آن‌ها، توسعه نظام تأمین مالی و بیمه و استمرار فعالیت صندوق توسعه ملی و ساماندهی بازارهای غیرمتشکل پولی، پیشرفت در علم و فناوری و دانش بنیان کردن تولید صنعتی و نفت و گاز، بهبود نظام نوآوری، حمایت از پژوهش‌های مسأله‌محور، برندسازی و ... برخی از راهبردهای حوزه اقتصادی سیاست‌های کلی برنامه ششم توسعه است.

باقری با بیان اینکه در سال‎های اخیر به رغم ایجاد اشتغال ناچیز در اقتصاد، نرخ بیکاری افزایش نیافته است، افزود: دلیل اصلی این امر کاهش فشار عرضه نیروی کار در نتیجه گسترش سریع دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و ناامیدی جوانان از پیدا کردن شغل، خروج موقتی از بازار کار و ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها به امید پیدا کردن شغل در آینده است؛ بنابراین بالا بودن نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و پیش‎بینی روند سریع افزایشی آن، یکی از دغدغه‎های اصلی در برنامه ششم توسعه است زیرا پیش‌بینی می‎شود تعداد ثبت‌نام‌شدگان در دانشگاه‌ها در طول برنامه ششم توسعه، سالانه یک میلیون و 266 هزار نفر باشد؛ همچنین پیش‎بینی می‎شود در طول برنامه ششم توسعه، سالانه 996 هزار نفر فارغ‌التحصیل دانشگاهی داشته باشیم.

رئیس امور برنامه‌ریزی مدیریت و برنامه‌ریزی کشور با اشاره به اینکه برآورد می‎شود در طول برنامه ششم توسعه، سالانه حداقل 662 هزاز نفر عرضه جدید نیروی کار داشته باشیم، اظهار کرد: ایجاد بازار کار یکی از الزامات برنامه ششم توسعه است؛ پیش‎بینی می‌شود در طول برنامه ششم بیش از 86 درصد از عرضه جدید نیروی کار به بازار کار را جمعیت دارای تحصیلات عالی تشکیل دهند. وی وجود بیش از پنج میلیون فارغ‌التحصیل دانشگاهی و ایجاد شغل برای آن‎ها را بزرگترین معضل حال حاضر و چند سال آینده کشور در حوزه‎های اقتصادی، اجتماعی و امنیتی دانست و گفت: حل این معضل رشد اقتصادی بالایی را می‌طلبد.

باقری با بیان اینکه در برنامه هشتم توسعه باید رشد اقتصادی هشت درصد محقق شود، عنوان کرد: با توجه به حجم بالای ظرفیت‌های خالی اقتصاد ایران که در سال‎های اخیر ایجاد شده است، می‌توان بخشی از نرخ رشد هشت درصدی را از طریق به‌کارگیری این ظرفیت‌ها بدست آورد و به موازات آن با کمک اشتغال و سرمایه‎گذاری و حرکت کلی افزایش بهره‎وری عوامل تولید، مجموعا رشد متوسط هشت درصدی را تأمین کرد؛ بنابراین برای تحقق نرخ رشد متوسط هشت درصدی نیازمند اشتغال و سرمایه‌گذاری کمتری نسبت به برآوردهای اولیه هستیم.